SITKÎ, Memiş

(d. ?/1820 - ö. ?/1912)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Memiş olan âşık, şiirlerinde Sıtkî mahlasını kullanmıştır. Daha önce “Aziziye” adıyla Sivas’a bağlı olan Pınarbaşı ve hâlâ Bünyan ilçesine bağlı olan Gergeme köyünde 1820 yılında doğmuştur. Sıtkî, iyi bir tahsil görmemiş ancak dinî bilgisi dolayısıyla uzun müddet imamlık görevinde bulunmuştur (Satoğlu 1970: 70). Bu nedenle de “Memiş Hoca” lakabı ile tanınmıştır (TDEA 1998: 1). 1912 yılında 72 yaşında iken, doğduğu köy olan Gergeme’de vefat etmiştir (Deniz 1981: 19). 

Rasim Deniz, Erciyes Dergisi’ndeki “Sıtkî” başlıklı yazısında Sıtkî mahlasıyla şiirler söyleyen Yozgat Akdağmadeni'nin Bozhöyük köyünden Sıtkî Baba ile Bünyan’ın Gergeme köyünden olan âşık Sıtkî'yı karıştırmamak gerektiğine dikkat çekmiş ve Bözhöyüklü Sıtkî’nin Sünni olmadığını Gergemeli Sıtkî’nin ise Sünni olduğunu belirtmiştir (Deniz 1981: 19). Sıtkî, şiirlerini umumiyetle irticalen söylemiş ve hicivleriyle tanınmıştır (Satoğlu 1970: 70). Sıtkî'nın gerek divan gerekse halk şiiri geleneğine uygun şiirleri vardır. Hece ile yazdığı şiirlerin çoğu, imamlık yaptığı köylerde karşılaştığı olaylar karşısında irticalen söylediği hicviyelerdir. Bu hicivler halk hafızasında daha çok yer ederek günümüze ulaşmıştır. Sıtkî'nin gerek divan gerek halk tarzında yazdığı ve söylediği bütün şiirlerinde dili oldukça sadedir (Kalkan 1996: 40).

Kaynakça

Deniz, Rasim (1981). “Sıtkî”, Erciyes. Yıl: 4. 46: 19-20. 

Kalkan, Emir (1996). Kayseri Şairleri. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi. 

Satoğlu, Abdullah (1970). Kayseri Şairleri. Ankara: As Yay.

"Sıtkî" (1998). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 8. İstanbul: Dergâh Yay. 1. 

"Sıtkî" (2007). Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. 604.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. ZEYNEP SAFİYE BAKİ
Yayın Tarihi: 16.12.2014
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Münacaat

Dehr içinde dertlisin dermane yalvar Sıtkıyâ 

Evvel âhir bir olan Pünhâne yalvar Sıtkıyâ 

 

Değme tabip çere kılmaz biçâre mecrûhuna 

Dert verip dermâneden Gufrâne yalvar Sıtkıyâ 

 

Çek elini mâsivadan gözet ol bâb-ı riza 

Alıp ele zülfikârı kâfire kıldı ceza

 

Şâh-ı merdan ismin almış ol Aliyyül-Murtaza 

Haydar-ı kerrar olan Arslana yalvar Sıtkıyâ 

 

Hâke saldı nice serverler serir-i efseri 

Neyledi çarhı devreden o şeh-i İskenderi 

 

Bâhusus ki Hatemennebiyyin olan Peygamberi 

Ol şefi’ül-müznibin kâne yalvar Sıtkıyâ

Kalkan, Emir (1996). Kayseri Şairleri. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi. 40.

 

Hiciv

Geriden baktım da koşanda davar 

Oturmuş altına sütün sağar 

Ümmühanoğlunda bir kancık zağar 

Oşt demeden kaptı beni neyleyim 

 

Dilerim Mevladan sütün dökülsün 

Alnın yere gelsin, diş'in sökülsün 

Ümmühanoğlunda bir piç katırsın 

Çüş demedem depti beni neyleyim 

 

Bâlâ-yı ulâda olduk yalancı 

Bilmedim, zannettin beni dilenci 

Ben çok ihtiyarım sen isten genci 

Şu kocalık belim büktü neyleyim 

 

Memiş'im de kahvaltıya bakıyor 

Menzil ırak hemen hemen kalkıyor 

Gelin der ki benim dibim çıkıyor 

Üzerine pislik döktü neyleyim 

Deniz, Rasim (1981). “Sıtkî”, Erciyes. Yıl: 4. 46: 19-20. 

 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MES'ÛDd. 1780? - ö. 1873Doğum YeriGörüntüle
2KADÎRÎ, Kadird. 1859 - ö. 1914Doğum YeriGörüntüle
3KOYUN ABDALd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4SÜLÜK/HÜSEYİN/SÜLÜK HÜSEYİN, Bozbıyık Hüseyind. 1815-1820? - ö. 1900?Doğum YılıGörüntüle
5İSMAİLd. 1820 - ö. 1870Doğum YılıGörüntüle
6CEVRÎ, Konyalıd. 1820 - ö. 1894/1895?Doğum YılıGörüntüle
7RE'FET, Karavâiz-zâde Hasan Efendid. 1837 - ö. 1912Ölüm YılıGörüntüle
8İFFET, Hatice İffet Hanımd. 1854 - ö. 1912Ölüm YılıGörüntüle
9CEYHUNÎ, Karslıd. 1843 - ö. 1912-1913?Ölüm YılıGörüntüle
10ŞÂNÎ, Şeyh Şânî Mustafa Efendid. 1679 - ö. 1766-67MeslekGörüntüle
11GAMLI, Bekir Durak Gürsoyd. 1883 - ö. ?MeslekGörüntüle
12BEZMÎ, İmam Halil Bezmî Efendid. ? - ö. 1723-24MeslekGörüntüle
13BİDÂDÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ZÜHREd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15CELÂLÎd. 1815 - ö. 1863Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16RECÂÎ, Ahmedd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17DİLŞAD HANIMd. 1901 - ö. 16.12.1985Madde AdıGörüntüle
18BEZMÎ, Niğdelid. ? - ö. 1873Madde AdıGörüntüle