Madde Detay

Bursa’da doğdu. Asıl adı Mehmed’dir. Siyahî-zâde ya da Sipahî-zâde sanıyla tanındı. Ali Efendi’nin oğludur. Eğitimini tamamladıktan sonra bazı medreselerde ders verdi. Bağdat ve İzmir’de kadı olarak görev yaptı. Şair, 997/ 1588 yılında vefat etti ve İzmir’de medfundur (Kurnaz-Tatcı 2000: 65,66). Üç dilde yazılmış fakat basılmamış mensur ve manzum eserleri vardır.

Eserleri

1. Enmûzecü’l-fünûn: Sadrazam Sinan Paşa’ya takdim edilen ve mevzû‘at-ı ulûm tarzında olan bu eser tefsîr, hadîs, kelâm, fıkıh, ferâ’iz, meâni, tıp ve hey’et gibi ilimlerden bahseder.

2. Hâşiye-i Şerh-i Tecrîd: Nasır-i Tûsî’nin eserinin şerhidir. Kelam ilmi üzerine olan bu eser altı kısımdan oluşur.

3. Hâşiye ‘alâ Şerhi Hikmetü’l-ayn: Nasır-i Tûsî'nin talebelerinden olan Kâtip Kazvînî’nin eserinin şerhidir.

4. Evzahü’l-mesâlik ilâ Ma‘rifeti’l-büldân ve’l-memâlik: Şairin asıl şöhretini kazanmasına sebep olan bu eser Arapça olup coğrafya ile alakalıdır. Lûgat-ı Tarihiyye ve Coğrafya tertibindedir. Eserin başlıca kaynağı, Ebu'l-Fidâ'nın Takvîmü'l-büldân'ı ile Safiyyüddîn Abdülmü'min-i Bağdadî'nin Mu'cemü'l-büldân'ın özeti niteliğinde olan Merâsıdü'l-Ittılâ adlı eseridir. 980/1572 yılında tamamlanan eser Sultan III. Murâd'a takdim edilmiştir. Daha sonra Mehmed Efendi, eserini özetleyerek Osmanlıca'ya aktarmış ve Sokullu Mehmed Paşa'ya sunmuştur. Bu eser dilimizde Lûgat-ı Tarihiyye ve Coğrafya tarzında yazılan eserlerin ilkidir.

Nazım ve nesirde başarılı olan şairin bir mesnevisi olduğu da kaynaklarda belirtilmektedir (Kurnaz-Tatcı 2000: 66).

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2000). Bursalı Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri ve Ahmet Remzi Akyürek Miftahu’l-Kütüb ve Esami-i Müellifin. C. 3. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî. Ankara: Bizim Büro Yay.