Madde Detay

Sun’î, Kastamonulu divan şairlerindendir. Doğum tarihi bilinmemektedir. Kaynaklarda ondan ittifakla “Necâtî Sun’î’si” olarak söz edilmiştir. Aynı mahlaslı diğer şairlerden daha önce yaşadığı için Latîfî şairi “kadîm” sıfatıyla anmış ve Necâtî’nin öğrencileri arasında bulunduğunu “merhûm Necâtî Beg şâkirdlerinden” ifadesiyle belirtmiştir (Canım 2000: 359). Sehî Bey’in “Mevlânâ Sun’î” şeklinde kaydettiği şair, Manisa sancağında Şehzâde Mahmûd’un hizmetine girerek divan kâtipliğini yapmıştır. Aynı dönemde şehzâdenin yanında “Necâtî, Tâli’î ve Şevkî” de vardır. Bu dört şairin “yektâ vü bî-hem-tâ” kimseler olduğunu kaydeden Âşık Çelebi, Sun’î’nin şehzâdenin vefatını takiben “bölüğe geçtiğini”, Necâtî Bey’den hiç ayrılmadığını, her birinin diğerini kollayıp destek olduğunu ve bu dostları ancak “cân u beden gibi biri birinden ölüm”ün uzaklaştırdığını yazmıştır (Kılıç 2010: 1291). Sehî Bey, diğer kaynaklardan farklı olarak Kastamonulu Sun’î’nin, Sultân Mahmûd’un ölümünden sonra oğlu Sultân Orhan’ın nişancısı olduğunu bildirmiştir (İsen 1998: 201). Şairin vefatı hususunda biyografi kaynaklarının verdiği bilgiler birbirinden farklıdır. Sehî Bey, onun “felaket ve zillete düşüp” Edirne’de öldüğünü, Kıyık civarında gömüldüğünü söylemiştir (İsen 1998: 201). Riyâzî (vr. 75b)’nin verdiği bilgiye göre mezarı Aydın’ın Kıyık kasabasındadır. Tezkirecilerin bir kısmı Sun‘î’nin Necâtî’den sonra öldüğünü belirtmiş, ancak başka bir ayrıntı vermemişlerdir (Kılıç 2010: 1292; Sungurhan Eyduran 2008: 107; Sungurhan Eyduran 2009: 3). Kafzâde (vr. 57a)’nin “Bâyezîd devletinin sonlarında öldüğünü” yazdığı şairin, Sicill-i Osmânî ve Tuhfe-i Nâ’ili’de vefat tarihi olarak 915/1509-10 yılı verilmiştir (Aktan vd. 1996: 266; Kurnaz-Tatçı 2001: 565).

Mehmed Süreyyâ’nın “bir şâir-i zarîf” (Aktan vd. 1996: 266) diye tanıttığı Sun’î’nin eser sahibi olduğuna dair günümüze herhangi bir bilgi ulaşmamıştır. Latifî Tezkiresi’nde onun; Selmân ve Zahîr’in kasidelerine uygun nazireler, Türkçe parlak gazeller, süslü/güzel kıt’alar ve latif tarihler yazdığına, ancak bunlar zayi olduğu için şöhret kazanamadığına işaret edilerek Sun’î orta dereceli bir şair sayılmıştır (Canım 2000: 359). Künhü’l-Ahbâr’da Sun’î’nin beğenilen sözlerinin bulunduğuna, Fars şairlerinin şiirlerini okuyup öğrendiğine (İsen 1994: 158); Tezkiretü’ş-Şu‘arâ’da ise şiirlerinin şöhret kazanmadığına, itibar görmediğine, hatta Necâtî Bey’le sohbeti sayesinde belagate uygun bazı beyitler kaleme alabildiğine değinilmiştir (Sungurhan Eyduran 2009: 3).

Aktan, Ali, A.Yuvalı, M. Hülâgü (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî Yâhud Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniyye. C. 3. İstanbul: Sebil Yayınevi.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Gelibolulu Âlî, Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1998). Sehî Bey Tezkiresi - Heşt-Behişt. Ankara: Akçağ Yay.

Kafzâde Fâizî. Zübdetü’l-Eş’âr. Süleymaniye Kütüphanesi, Hamidiye nr. 1065.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). C. 3. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.)  (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî . C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Riyâzî. Riyâzü’ş-Şu’arâ. Milli Kütüphane. 06 Mil Yz A 8807.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10733,metinpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 05.11.2014].

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10739,tsmetinbpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 05.11.2014].

Şemseddîn Sâmî (1996). Kâmûsu’l-A‘lâm. C. 4. Ankara: Kaşgar Neşriyat.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1998). “Sun‘î Çelebi (Kastamonulu)”. C. 8. İstanbul: Dergâh Yay. 55.

Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (2007).  “Sun‘î”. C. 7. Ankara: AKM Yay. 647.

Yakar, Halil İbrahim (2002). Gelibolulu Sun‘î Dîvânı ve Tahlili. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Yazar, İlyas (2003). “Kastamonulu Divan Edebiyatı Şairleri”. İkinci Kastamonu Kültür Sempozyumu (18-20 Eylül). 255-264.

Gazel

Dil gam-ı hecr-i yâr ile geçinür

Muttasıl inkisâr ile geçinür

Geçinür erlik ile âlemde

Kim ki ışk-ı nigâr ile geçinür

Gözleri başladı harâmîlıga

Şimdi benzer şikâr ile geçinür

Nakd-i eşk ile derd alur Sun’î

Hayli demdür bu kâr ile geçinür

(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). C. 3. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 1292.)

Kıt’a-i Târîh Berây-ı Fevt-i Necâtî 

Sen ey Necâtî ma‘rifet-i nazm u nesr ile

Olmış idün bu mülk-i suhan içre pâdişâh

Terk eyledi bu mülk-i fenâyı bekâ içün

Vardur ümîd artura rahmetlerün İlâh

Zilka‘de[nün] yigirmi ikinci güni tamâm

Cum‘a gicesi yatsu namâzında tutdı râh

Çâk eyledi yakasını kan agladı kalem

Geydi defâtirün hat-ı şi‘rün gibi siyâh

Nâgâh işitdi Sun’î-i bîçâre rıhletün

Târîh didi mevtüne gitdün Necâtî âh

(Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 360.)