Madde Detay

Asıl adı Mehmet olan âşık, şiirlerinde mahlas olarak Tahirî'yi kullanmıştır. Halk arasında da Tahirî adıyla ün salmıştır. H. 1227/ M.1812 yılında Niğde'nin Bor kazasının Altunhisar (Anduğu / Ortaköy) kasabasında doğdu (Tan-İvgin 1983: 9). Babasının adı Ağazade Hacı Ali Ağa, annesinin adı ise Raziye'dir (Angı-Angı 2007: 9). Kiminle evlendiği bilinmemekle beraber şiirlerinden Nuri ve Celal adında iki oğlunun olduğu anlaşılmaktadır. Tahirî, ilk öğrenimini köyündeki mahalle mektebinde yaptıktan sonra Bor ve Kayseri medreselerinde öğrenimini tamamlayarak köyüne döndü (Oral 1955: 8). Tahirî, bazı şiirlerinde Dertli, Emrah, Gevherî ve Katibî gibi âşıkların isimlerinden bahsetmektedir (Angı-Angı 2007: 14; Oral 1955: 15). Bu da onun bu âşıklardan etkilendiğine delil sayılır. Tahirî, köyünde ziraat işleriyle uğraştı. Arazi dar olduğunda zaman zaman imamlık ve vaizlik de yaptığı bilinmektedir (Oral 1955: 8; Tan-İvgin 1983: 9; Angı-Angı 2007: 9). Muvazzaf memurluk yapmamış ancak geçici görevlerde bulunmuştur. Âşâr kâtipliği de bunlardan biridir. Tahirî'nin bahsedilen işlerin dışında bazı memuriyetlerde bulunduğunu söyleyenler varsa da hangi işlerde çalıştığı belirlenememiştir. Mehmet Zeki Oral'ın eserinde "Tahirî'yi en iyi tanıyabilen Hidayet Usta H. 1299 / M. 1883 yılında askere gittiğini, o yıl Tahirî'nin 68-70 yaşlarında olduğunu ve aynı yıl içinde Ulukışla ilçesinin Ali Hoca köyünde emanet âşârı görürken vefat ettiğini kuvvetle hatırlamaktadır." (Oral 1955: 9) şeklinde ölüm yeri ve yılı ile ilgili bilgi verilmektedir. Tahirî, Ulukışla ilçesinin Ali Hoca, İlifkin ve Horoz köylerinde öşür yazmak için görevlendirildiği 1883 yılında vefat etmiş ve Horoz köyü mezarlığına defnedilmiştir. Bugün Çiftehan istasyonu ile Pozantı arasında Kırkgeçit çayı ile Çiftehan deresinin birleştiği yerde bulunan tahta köprüye yakın bir yerde gömülmüştür (Tan-İvgin 1983: 9). Vahap Okay ve Hacı Angı'nın çalışmaları neticesinde Horoz köyünden Murtazaoğlu Ali Avcı'nın yardımıyla mezarı bulunup doğduğu yer olan Altunhisar ilçesine getirilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığının ve kadirşinas hemşehrilerinin maddi yardımlarıyla yaptırılan "Âşık Tahirî Anıt Mezarı"nda yatmaktadır.

Tahirî mürettep bir divan sahibidir. Divan-ı Tahirî adlı 23 sayfadan ibaret bir divanı vardır. Bor Halil Nuri Bey kütüphanesinde 7920 numara ile kayıtlıdır. Ayrıca 14 Eylül 1317 (1901) tarihli bir cönkte de 46 şiiri yer almaktadır. Ancak bu iki eser de Konya Bölge Yazma Eseler Kütüphanesine götürülmüştür.

Tahirî, bazen halk şiiri tarzında bazen de divan şiiri tarzında şiirler söylemiş bir kalem şairidir. Tahirî saz çalmasını bilmemektedir, ancak o, çevre köyleri gezer, köy odalarında sohbetler yapar, koşmalar, destanlar okur, rast geldiği güzellere vurularak şiirler yazardı. Tahirî'nin heceli şiirler arasında en çok tercih ettiği tür koşmadır. Bunun yanısıra şiirleri arasında nefes, muamma ve destanlar da vardır. Ölçü olarak en çok on birli ölçüyü kullanmıştır. Sekizli ölçü ile birlikte yedi ölçülü manileri de bulunmaktadır. Hece vezniyle yazdığı şiirlerinde daha çok aşk, tasavvuf, din, ölüm, ayrılık ve yoksulluk gibi konuları ele almıştır. Aruzlu şiirlerinde Failatün, failatün, failatün, failün; Mefailün, mefailün, mefailün, mefailün; Mef'ulü, mefailü, mefailü, feulün kalıplarını tercih etmiştir. Aruzlu şiirlerinde işlediği konular arasında naat, münacaat ağırlıktadır. Tahirî'nin dil ve üslubuna bakıldığında şiirlerinde yöre halkının konuştuğu dilin yanında medrese tahsili gördüğü için Arapça ve Farsça kelime ve tamlamaları da kullanıldığı görülür. Şiirlerinde mahalli söyleyişlere ve Niğde bölgesi ağızlarında görülen kelimelere sıkça rastlanılır.

Angı, Dudu, H. Angı (2007). Ölümünün 124. Yıl Dönümünde Altunhisarlı Âşık Tahirî. Ankara: Angı Yay.

Arısoy, M. Emin (1961). Şiirde Bor ve Bor Şairleri Antolojisi. Niğde: Tuğrul Mat.

Ergun, Saadettin Nüzhet (1926). Halk Şairleri. İstanbul: yyy.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şairleri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Mat.

Köprülü, M. Fuat (1964). Türk Saz Şairleri. Ankara: Güven Basımevi.

Oral, Mehmet Zeki (1955). Niğdeli Şair ve Âşıklardan Orta Köylü Âşık Tahirî. Ankara: Yeni Mat.

Özkubat, Tevfik, N. Tan (1975). Bor'lu Kemalî Baba. Ankara: Nüve Mat.

Tan, Nail, H. İvgin (hzl.) (1983). Âşık Tahirî Bibliyografyası Hayatı-Âşıklığı-Sanatı. Ankara: Başbakanlık Basımevi.

Tan, Nail (2006). Altunhisarlı Âşık Kemâli Baba Hayatı Sanatı Şiirleri. Ankara: BRC Basım Mat.

Koşma

Ey mektup varırsan nazlı yârime

El bağla huzura dur selam eyle

Eğer kavuşursan zülfi târıma

Mübarek hatırın sor selam eyle

Feleğin sırrına neden ermedim

El uzatıp gonca gülün dermedim

Uslubu kabamı nasıl görmedim

Bari sen veçhini gör selam eyle

Bu aşkın sevdasın çekenler bilir

Çeşminden kanlı yaş dökenler bilir

Değme gülün hârin çekenler bilir

Hasretlik sevdasın sor selam eyle

Sevdan ile geçmek göründü tenden

Hiç böyle muhabbet olur mu candan

Eğer bu Tahirî sorarsa senden

Sualine cevap ver selam eyle

Oral, Mehmet Zeki (1955). Niğdeli Şair ve Âşıklardan Orta Köylü Âşık Tahirî. Ankara: Yeni Matbaa. 21-22.

Gazel

Hicri efganımla didem döktüğü bu gam nedir

Gussa-i bimar ile dil kasrını ihdam nedir

Gel bu dehrin şiddeti hun eyledi ekbadımı

Kasdile ser taç olup ya bu kadar ikdam nedir

Nâr-ı hasretle derunum lâcerem oldu ramad

Şehr-i dilde bir alay tercüme-i hengâm nedir

Tiğ vurup çarh-ı felek tîz ömrümü kıldı tuvan

Ya bu devrin canıma gösterdiği endam nedir

Nâr-ı şiddetle yanar tab’ı zebanım Tahirâ

Bilmezem hicran elinden ahir-i encam nedir

Oral, Mehmet Zeki (1955). Niğdeli Şair ve Âşıklardan Orta Köylü Âşık Tahirî. Ankara: Yeni Matbaa. 98.