Madde Detay

Turan Karakaş’ın doğum tarihi kaynaklarda 1941 olarak verilmiştir. Ancak nüfus kâğıdında doğum tarihi 4 Şubat 1940’tır (Kaya Çakı 2019). Sivas'ın Güney köyünde doğan Turan, Halil ve Ayşe'nin dört çocuğundan biridir. Altı aylıkken gözlerinin yanında çıkan sulu sarı yaralara annesi tarafından yapılan bilinçsiz tedavi, Turan’ın âmâ kalmasına sebep olur (Kaya 2009: 330). Yedi yaşına kadar köyde kalan âşığın bu yılları büyük bir sefalet içinde geçer. 1947'de yedi yaşına geldiğinde köylerine gelen bir Darendeli onu işlerinde yardımcı olarak kullanacağı vaadiyle 70 lira para ödeyerek yanına alır, ancak köyden onu İstanbul'a götürerek zorla dilencilik yaptırır. Dilenci mafyasının eline düşen âşık, üç yıl İstanbul'un çeşitli semtlerinde zorla dilendirilmiştir. Sivas Valiliği’nin çalışmalarıyla 1949 yılının kasım ayında İstanbul'dan alınarak Sivas'a ailesinin yanına getirilir (Pürlü 2002: 263-264). Âşık, on yaşındayken Sivas'a geldiğinde orada Niğde'nin Kemerhisar ilçesinden destancı Cemil Turgut ile karşılaşır, onunla birlikte destan satmaya başlar. Üç ay boyunca birlikte çeşitli illeri gezerek destan satan Turan Karakaş, Konya'dayken Cemil Turgut’un ona kazandığı parayı vermemesi üzerine ondan ayrılır (Kaya 2009: 330). Âşık, ortağından ayrıldıktan sonra Konya Kızılırmak Matbaası’na giderek ilk destanı olan “Kore Destanı”nı bastırır. Daha sonra Asker Destanı (1952), Acemi Eğitimi Destanı, Terhis Destanı, İki Evli Destanı (1955), Zamane Destanı (1955), Devir Destanı (1956), Kader Destanı (1957), Cemal Gürsel Destanı (1960), Amasya Valisinin Kızı Destanı (1960), Cengiz Topel’in Şehit Destanı (1964) Balıkesir’de Olan Zelzelenin Destanı (1964), Canavar Abdullah Destanı (1964), Tren Kazası Destanı (1970), Aracılık Yüzünden Öldürülen Hüseyin Demir’in Destanı, Kıbrıs Destanı, Yalan Dünya Destanı vb. destanlarını bastırıp satar (Kaya Çakı 2019). Turan, 1959'da kendi köyünden Bekir Turna’nın kızı Güller ile nişanlanır, üç yıl süren nişanlılık döneminden sonra 01 Ocak 1962 tarihinde evlenir. 1973'e kadar geçimini destan satmakla sağlayan âşık, şair Yavuz Bülent Bakiler’in yardımıyla 1974'te Devlet Demir Yolları Sivas Cer Atölyesi’ne engelli kontenjanından işçi olarak girer (Pürlü 2002: 264). İkisi erkek, üçü kız olmak üzere beş çocuk babası olan âşık, 15 Ocak 1995 tarihte emekli olur ve hâlen Sivas merkezde yaşamaktadır (Kaya Çakı 2019).

Küçük yaşta gözlerinin kapanmasından dolayı okula gidemeyen, askerlik vazifesini yapamayan Turan, köy odalarında büyüklerinden hikâye ve şiir dinleyerek büyür. Bu ortamın verdiği halkiyat zevkini ruhunda hisseden âşık, bunu da destan söyleyerek geliştirir. Saz çalmasını bilmeyen âşığın destanları kafiyeleniş ve hece sayıları bakımından klasik destan tertibine uyar. Destanların konularını askerlik, deprem, karı-koca ilişkisi, kahramanlık ve toplumu derinden yaralayan şiddete dayalı konular oluşturur (Karataş 2002: 32-49). Destanlarında daha çok 11’li hece ölçüsü kullanan âşık, kafiye olarak da yarım ve tam kafiyeyi tercih eder. Destanlarının dili sade ve anlaşılırdır. 10 yaşında evinin geçimini sağlamak amacıyla destan söylemeye başlayan Turan, destanlarını bir okuryazara birkaç kuruş vermek suretiyle yazdırarak vilayet matbaalarında bastırır. Türkiye'nin Van, Siirt, Hakkâri, Tunceli ve Ardahan haricinde bütün illerinde bulunan destancı, destanlarını daha çok gittiği ilin pazarlarında ve Kayseri-Çetinkaya tren hattı üzerinde satar (Karakaş 2008: 118-120).

Turan ve Âmâ Turan mahlasını kullanan Destancı Turan'ın destanlarını Sivas'ta Doğuş Matbaası, Bozkurt Matbaası, Emek Matbaası ve Kamil Kitabevi basmıştır. Ayrıca Tokat Özdilek Matbaası’nda basılan destanları da vardır. Bunun yanı sıra Kâbe (2010) ve Yetiş Muhammed (2010) adlı iki ilahisi de mevcuttur, ancak bu ilahiler basılmamıştır. Turan, Sivas’ın bazı ulusal kanallarında çeşitli programlara konuk olmuş, TRT Haber kanalında yayınlanan “Ömür Dediğin” adlı programda eşiyle birlikte hayat hikâyesini anlatmıştır (Kaya Çakı 2019).