Madde Detay
Ahmet Rıza
(d. 1858 / ö. 26 Şubat 1930)
Jön Türk liderlerinden, Türk siyaset adamı, yazar.
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4
İstanbul'da doğdu. Beylerbeyi Rüştüyesi’ni bitirdikten sonra Galatasaray Mekteb-i Sultanisi’ne devam etti. Sonradan ihtida eden Avusturyalı bir kadın olan annesinin tesiriyle çocukluğundan itibaren Batı kültürüyle yetişti. Paris’e giderek Grignon Ziraat Mektebi’ni bitirdi. Bir süre ziraat memurluğu yaptı. Daha sonra Maarif Nezareti’ne geçti. Eğitim yoluyla köylüyü aydınlatmaya çalıştı. 1899 yılında tekrar Paris’e gitti. Paris’e gitmeden önce Auguste Comte’un fikirleriyle ilgilenen Ahmed Rıza, Paris’te Sorbonne Üniversitesi’nde pozitivizm derslerine devam etti. II. Abdülhamid’e, meşrutiyetin faydalarını anlatan lâyihalar yolladı.1892 yılında Jön Türkler Paris’te toplanmaya başladı ve Selanikli Dr. Nazım Bey, Ahmed Rıza’ya da kendi cemiyetlerine katılmasını teklif etti. 1895 yılında İttihatçıların yayın organı olan Meşveret gazetesinin başına geçti. Gazetenin ilk sayısında yayımladığı programla Avrupa Jön Türkleri’nin lideri konumuna geldi. Ancak İttihatçıların Mısır’da Mîzan gazetesini çıkartmasıyla bu konumu sarsıldı. Bazı konularda farklı düşündüğü için cemiyetle arası açıldı. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a döndü. Mütareke döneminde Sultan Vahdedddin tarafından Âyan Meclisi üyesi yapıldı. 1919’da Paris’e giderek, Avrupa’da millî mücadele lehine bir kamuoyu oluşturmaya çalıştı. Lozan Antlaşması’nın imzalanmasından sonra Türkiye’ye döndü. 26 Şubat 1930 tarihinde İstanbul’da vefat etti (Ebüzziya, 1989: 124-127).
Kültürlü ve felsefî birikimi olan bir aydın olarak yazılarıyla eğitimin öneminden bahsetti ve kalkınma yolunun bilimden geçtiğini anlatmaya çalışan makaleler yazdı. Bazıları tarafından dinsizlikle suçlansa da her zaman İslâm dinini savunan yazılar yazdı. Islâhat, Osmanlı, Meşveret ve Şûrâ-yı Ümmet gibi süreli yayınlarda Türkçe, La Revue Occidentale ve Mechvéret dergilerinde Fransızca makaleler yayımladı. 1922 yılında yazdığı La Faillite morale de la politique Occidentale en Orient isimli eserinde, Batı dünyasının Türklere ve Müslümanlara bakış açısını yansıttı. Eser Batı kamuoyunda etki yarattığı gibi, Fransızca’dan Arapça’ya ve Türkçe’ye de çevrildi (Ebüzziya, 1989: 124-127). Batı medeniyetini ve İslâm dünyasının modernleşme süreçlerini entelektüel düzeyde analiz eden yazılar yazdı (Gün, 2016: 271-275).
Kaynakça
Ebüzziya, Ziyad (1989). "Ahmed Rızâ". TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: TDV Yayınları. 124-127.
Gün, Ömer (2016). "Ahmed Rıza'nın Batı Medeniyeti Algısı ve Modernleşme Düşüncesi". İNİF E-DERGİ. C. 1. S. 2. 260-293.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. ÖMER FARUK ATEŞYayın Tarihi: 30.11.2019Güncelleme Tarihi: 26.10.2020
Yayın Tarihi: 30.11.2019Güncelleme Tarihi: 26.10.2020
Güncelleme Tarihi: 26.10.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Vazife ve Mesuliyet /Padişah ve Şehzadele | ? / Kahire | 1904 | Diğer |
Vazife ve Mesuliyet/Asker, Matbaa-i Osmaniye, Kitaphane-i İslam ve Askeri | ? / İstanbul | 1907 | Diğer |
Vazife ve Mesuliyet /Kadın | ? / Paris | 1911 | Diğer |
La Crise'del' Orient (Buhran-ı Şark) | ? / Paris | 1907 | Diğer |
Echos de Turquie (Türkiye Haberleri) | ? / Paris | 1920 | Diğer |
Rehnuma-yı Sayyad (Avcılık Kılavuzu) | Kırk Anbar Matbaası / İstanbul | 1876 | Diğer |
La Faillite Morele de La Politique Occidentale en Orient (Batının Doğu Politikasının Ahlaken İflası) | Üçdal Neşriyat / İstanbul | 1982 | Diğer |
Meclis-i Mebusan ve Ayân Reisi Ahmed Rıza Bey’in Anıları | ? / İstanbul | 1988 | Hatıra |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | HALÎMÎ, Lütfullâh | d. ? - ö. 1496-97’den sonra | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Ercümend Behzad Lav | d. 15 Kasım 1903 - ö. 18 Mayıs 1984 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | NAZÎF, Mehmed Efendi | d. ? - ö. 3 Eylül 1787 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | SITKI, Hasan | d. 1858 - ö. 1936 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | YUSUF SEZÂÎ | d. 1858 - ö. 1938 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | MEHMED | d. 1858 - ö. 1920 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Hikmet Şevki | d. ? - ö. 28 Nisan 1930 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Sait Hikmet | d. 1883 - ö. 1930 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | MESLEKÎ, Mustafa Bekir | d. 1858 - ö. 1930 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Belma Güney Ulutaş | d. 01 Ocak 1981 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Salih Bolat | d. 03 Temmuz 1956 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Kerime Nadir Azrak | d. 5 Şubat 1917 - ö. 20 Mart 1984 | Meslek | Görüntüle |
13 | Naim Kazım | d. 1945 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Tina Sürme | d. 1965 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Alıkul Osmonov | d. 1915 - ö. 1950 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Fahir Aksoy | d. 17 Mart 1917 - ö. 3 Ocak 2008 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Ahmet Naci İpek | d. 01 Temmuz 1930 - ö. - | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Ahmet Tufan Şentürk | d. 12 Mayıs 1924 - ö. 9 Mayıs 2005 | Madde Adı | Görüntüle |