Madde Detay
Edip Ayel
(d. 23 Ağustos 1894 / ö. 17 Ocak 1957)
Şair, Yazar, Öğretmen
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Tam ismi Mahmut Edip Ayel’dir. Temyiz Mahkemesi azalarından Hâfız Mehmet Emin Bey’in oğlu olarak İstanbul’da doğdu. Galatasaray Sultanisi’nde lise öğrenimini tamamladıktan sonra yüksek öğrenim için babası tarafından Paris’e gönderildi. Fransa’da ziraat teknolojisi üzerine eğitimini tamamlayan Ayel, 1914’te İstanbul’a döndü. 11 Ekim 1922 tarihinde Fransızca öğretmeni olarak atandı. İstanbul’da çeşitli liselerde Fransızca dersleri okutan Ayel’in son görev yeri İstanbul Erkek Lisesi’ydi. 1 Ekim 1955’te emekliye ayrılıncaya kadar kendisini mesleğine ve öğrencilerine adayan Edip Ayel, hiç evlenmedi. Şair, 17 Ocak 1957 tarihinde İstanbul’da öldü.
Şiir yazmaya Fransa’da bulunduğu yıllarda başlayan Edip Ayel’in ilk şiirleri Patrice Buet tarafından hazırlanan Poémes Français de Poétes étrangers (Yabancı Şairlerin Fransızca Şiirleri) adlı antolojide yer aldı. 1938 yılında Fransa’da düzenlenen bir şiir yarışmasında birincilik ödülü kazandı. Uzun yıllar Fransızca dersleri okutan şair, şiir kitaplarının yanı sıra Fransızca dil bilgisi ve tercüme kitapları da yayımladı. Fransa’da bulunduğu yıllarda Türkçe şiirler de kaleme alan Edip Ayel, bu şiirlerini uzunca bir süre yayımlamadı. Edip Ayel’in edebiyat âlemimizde tanınması Yusuf Ziya Ortaç ve Orhan Seyfi Orhon’un ortaklaşa çıkardıkları Çınaraltı mecmuası sayesinde oldu. Şair, Çınaraltı’nın 4. sayısında yer alan bir yazıyla “47 yaşında kıyıda köşede kalmış fakat sesi, tarzı ve davası olan bir üstad” olarak tanıtıldı. Mecmuanın 4. sayısında kendisi ile yapılan söyleşide şiir anlayışını Divan şiiri üzerine inşa ettiğini, neo-klasik şiirler yazdığını ve amacının “gazeli dönemin zevkine göre yaşatmak” olduğunu belirtti. Bu takdimin ardından Ayel’in Çınaraltı’nda pek çok şiiri yayımlandı. Bu derginin dışında yazı ve şiirlerini Tanrıdağ, Ankara, Doğu, Bağ gibi dergilerde neşretti. Les Gammes:Sonnets ve Sagesse: Sonnets adlı iki Fransızca şiir kitabı neşreden Ayel, çoğu daha önce dergilerde yayımlanan Türkçe şiirlerini ise iki kitapta topladı. Bu kitaplardan ilki olan Mozaik’te (1944), neo-klasik tarzda yazdığı şiirlerle dünya edebiyatından farklı nazım şekillerini denediği manzumelerini bir araya getirdi. Şehrayin’de(1953) ise fetih, yurt ve vatan kavramları etrafında şekillenen hamasi şiirlerini topladı. Şiir Sanatı (1955) adlı kitabında şiirle ilgili temel kavramlarla nazım şekilleri hakkında kısa bilgiler vererek kendi şiirlerinden örnekler sundu. Divan şiirini yaşadığı dönemin dil, duygu ve hayalleriyle devam ettirmeye çalışan Ayel, bu bakımdan Yahya Kemal’den farklı bir neo-klasizm anlayışı geliştirir. Şiirde müzikaliteye, şekle ve lirizme önem veren şair, Verlaine, Ronsard, Valery gibi Fransız şairlerin etkisi altında kalmıştır. Duru bir dil kullanan Edip Ayel, bütün şiirlerini “metrik hece vezni” olarak nitelendirdiği aruz ölçüsüyle kaleme almıştır. Ayel’in şiirlerinde karşımıza çıkan en önemli temalar aşk, ferdi ıztıraplar, İstanbul ve tarihtir. Gazel, mesnevi, muhammes, müseddes gibi divan edebiyatı nazım şekilleriyle de şiirler yazan Edip Ayel; terner, triolet, klasik sonnet, pantum, iambos, od, stance, balad, rondel, rondo, villanelle, odelette gibi daha önce edebiyatımızda denenmemiş yahut yalnızca bir iki örneğine rastladığımız nazım şekillerinin ilk/başarılı örneklerini edebiyatımıza kazandırmıştır.
Kaynakça
Bulut, Ali (1998). “Neo-klasik Bir Şair Edip Ayel Üzerine”. Türk Dili. S. 553: 53-65.
Cem, İ. Semahaddin (1965). “Şair Edip Ayel’i Anarken”. Türk Yurdu. S.307: 24-26.
Çınaraltı, (1941). “Yeni Bir Şair: Edip Ayel”. Çınaraltı. 1(4): 10.
Sancar, Necdet (1957). “Edip Ayel, Hayatı, Şairliği ve Eserleri”. Yeni Yayınlar. C.1-2: 121.
Sançar, Nejdet (1959a). “Unutulan Değerler: Edip Ayel-I”. Türk Yurdu. S.278: 37-38.
Sançar, Nejdet (1959b). “Unutulan Değerler: Edip Ayel-II”. Türk Yurdu. S.279: 51-52.
Sançar, Nejdet (1960). “Unutulan Değerler: Edip Ayel-III”. Türk Yurdu. S.280: 43-44.
Tonga, Necati. “Çınaraltı Mecmuası Üzerine”. Türk Yurdu. 25(213): 125-128.
Tonga, Necati (2008). “Edip Ayel’in Şiirlerinde İstanbul”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 1(5): 810-823.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. NECATİ TONGAYayın Tarihi: 24.10.2017Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Yayın Tarihi: 24.10.2017Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Benim Ol | ? / ? | ? | Diğer |
En Lüzumlu 3000 Fransızca Kelime | Bacid Basımevi / İstanbul | 1946 | Diğer |
Fransızca Gramer Kitabı II | S. Süreyya Bükey Basımevi / İstanbul | 1943 | Diğer |
Fransızca Orta Gramer (Sınıf V ve VI) | S. Süreyya Bükey Basımevi / İstanbul | 1943 | Diğer |
Fransızca Tercüme Kitabı IV | Magazin Basımevi / İstanbul | 1943 | Diğer |
Fransızca Tercüme Kitabı V | Haşet Kitabevi / İstanbul | 1943 | Diğer |
Le Français Commercial : Choix de lectures , conformes au programme des cours de Français des ecoles de commerce | ? / ? | 1937 | Diğer |
Les Gammes | Libarie Hachette / Paris | 1966 ? | Şiir |
Mozaik: Neoklasik Şiirler | Nûmune Matbaası / İstanbul | 1944 | Şiir |
Sagesse | V. Agar / Paris ? | ? | Şiir |
Şehrayin: Fetih,Yurt ve Cenk Şiirleri | Yenilik Basımevi / İstanbul | 1953 | Şiir |
Şiir Sanatı: Estetik ve Teknik | Ekicigil Basımevi / İstanbul | 1955 | Diğer |
Şuh Kadın | ? / ? | ? | Diğer |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Hikmet Şinasi Önol | d. 1919 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Atilla Atalay | d. 1963 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | EMİN KÖSESİ YAHYA, Yahya Efendi | d. 1487 - ö. 1560 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Abdülmecit Tokdemir | d. 1894 - ö. 17 Ağustos 1974 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Yahya Saim Ozanoğlu | d. 1894 (1898) - ö. 3 Temmuz 1962 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Murat Uraz | d. 14 Eylül 1892 (1894) - ö. 10 Aralık 1981 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Hüseyin Cahit Yalçın | d. 1875 - ö. 18 Ekim 1957 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | İhsan Boran | d. 1904 - ö. 1957 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Hikmet Arif Dino | d. 1892 - ö. 30 Mart 1957 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Müslüm Cengizhan Akalın | d. 1 Ocak 1955 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Zafer Altınkozaoğlu | d. 25 Aralık 1955 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Feriha Altıok | d. 24 Ağustos 1946 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Kâzım Nami Duru | d. 1876 - ö. 14 Ekim 1967 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Şevket Süreyya Aydemir | d. 1897 - ö. 25 Mart 1976 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Halit Ziya Uşaklıgil | d. 1865 - ö. 27 Mart 1945 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Edip Gönenç | d. 14 Ocak 1953 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | MÖCİZÎ, Molla İsmetullâh Binni Molla Nimetullâh | d. ? - ö. 19. yy. | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Halide Edip Adıvar | d. 1882 - ö. 9 Ocak 1964 | Madde Adı | Görüntüle |