Madde Detay

Kuzey Kazakistan’ın Kızılyar şehri yakınlarında Bulaev kasabasında varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir (Kapağan 2015: 191). Babası, yaşadığı ilçede idarecilik yapmış, aydın ve ileri görüşlü bir şahsiyet olan Beken; annesi Gülsim hanımdır. Eğitimine Âliye Medresesinde başlamış daha sonra Kazak eğitim, edebiyat ve siyaset dünyasının pek çok önemli ismi ile tanışarak onlardan dersler almış, fikirlerinden etkilenmiştir. (Özdemir 1996: 200). 1917 yılında ise Rus Öğretmen Okulunu birincilikle bitirmiştir (Tamir 1993: 14).

Genç yaştan itibaren Rusya’da farklı bölgelerde redaktörlük, öğretmenlik, gazetecilik yapmış; şiirler ve eğitim-öğretim konularında yazılar yayımlayarak halkı eğitmeye ve milli şuuru canlı tutmaya gayret etmiştir. Bu nedenle pek çok kez tutuklanmış ve sürgün edilmiştir (Abdujaparkızı 2013: 253; Tamir 1993: 13-15). Stalin’in iktidara gelmesinden sonra ise üzerindeki baskılar daha da artmış, 1929 tarihinde tutuklanarak 10 yıl sürgün ve hapis cezasına çarptırılmış, fakat ünlü Rus yazarı Maksim Gorki’nin gayretleri sonucu 1936’da serbest bırakılmışsa da 11 Mart 1938’de kurşuna dizilerek öldürülmüştür (Tamir 1998: 440).

Başta şiirleri, eğitim ile ilgili olan Pedagogika ve milli birlik üzerine makaleleri onun milli ruh ve hislerini açıkça göstermektedir (Hayit 1971: 47). Bu eserlerinde aşk, tabiat gibi lirik konuları da işlemekle beraber en çok vatan, kurtuluş, birlik, Türk medeniyetinin eski güçlü zamanları ve bugünkü durumu gibi konularla dil bilinci, zenginliği ve dilin korunmasının önemi üzerinde durmuştur.