Madde Detay

Başkurdistan’ın Vlagovar Bölgesi’ndeki Yeni Kargalı köyünde doğar. 1925 yılında güzel sanatlar alanında eğitim almak için Kazan’a gider. Ardından Şerık Kütüphanesi’nde çalışmaya başlar. Burada Şura, An, Ak Yol, Süyümbike gibi gazete ve dergileri okuma fırsatı bulur. Kısa zamanda kütüphanede gerçekleştirilen edebiyat söyleşilerine katılır. Gomer Gali’nin yardımıyla 1926 yılında Uzun Melodi Dinlediğinde adlı Başkurt hayatından kesitler sunan ilk hikâyesi yayımlanır. (Hatipov, Sverigin 2011: 6-7) 1927-1933 yılları arasında önce Donetsk’te madencileri eğitmek için açılan kurslarda eğitmen olarak görev yapar. Daha sonra Kazan’a geçer ve kürk fabrikasında çalışmaya başlar. 1934-1935 yıllarında Kazan’da eğitmen ve öğretmen olarak, 1936-1937 yıllarında Bakü’de “Azer Kino” sinema stüdyosunda özel vekil olarak, 1937-1939 yıllarında yine Kazan’da ve ardından Özbekistan’ın Margilan şehrinde öğretmen olarak çalışmaya devam eder. İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla yazar savaşa katılır. (Kamalieva 2013: 3) Savaştan dönünce ilk önce Sovyet Edebiyatı dergisinde yazılar yazan Emirhan Yeniki, 1950-1952 yıllarında Kazan Havacılık Teknik Okulu’nda Tatar Dili ve Edebiyatı öğretmeni olarak görev yapar. 1953 yılından itibaren profesyonel anlamda yazarlık mesleğine yönelir. (Motıygullina 2009: 4) Eserlerinde yer verdiği psikolojik tasvirler, lirizmi ortaya çıkaran dil kullanımı ile okuyucuyu yakalayan Emirhan Yeniki 16 Şubat 2000 tarihinde Kazan’da vefat eder.

Emirhan Yeniki povest ve hikâye türündeki eserleriyle adından söz ettirmiş bir yazardır. İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanyasının Sovyetler Birliği’ne saldırıya geçtiği 1941 yılına kadar Emirhan Yeniki’nin eserlerinin konusunu ağırlıklı olarak tabiat, insan, madencilerin çalışma hayatı ve siyasetin gölgesinden uzaktaki gündelik yaşam oluşturur. Taşkent’ten Tataristan’a yolculuk yaptığı sırada trende savaşın başladığını öğrenip bir hafta içerisinde cepheye alınınca Emirhan Yeniki’nin eserleri savaş teması özelinde şekillenir. Yazarın kendisine olan inancının perçinleştiği, yazma hissiyatının kuvvetlendiği bu dönem onun vatan, asker, çocuk, kadın, memleket özlemi, tabiat ve aile sevgisi gibi cephe ve cephe gerisini kapsayan; savaşın yıkıcı etkilerini, insan psikolojisini ve bireyin yaşama tutunma mücadelesini yansıtan bir aynaya dönüşür. Savaş ve barış, yaşam ve ölüm, vahşet ve güzellik, çaresizlik ve umut zıtlıkları onun eserlerinde bir sanatçı titizliğiyle işlenir (Motıygullina 2009: 2-3). Emirhan Yeniki hikâyeciliği ve povestçiliğinin yanı sıra 1986 yılından ömrünün son anına kadar gazete ve dergilerde seyahat yazıları, ana dil eğitimi konularında yazılar yazmış, edebiyat tenkitçiliği yapmış, Tatarları ilgilendiren pek çok konu hakkında tespit ve tahlillerde bulunmuştur.