Madde Detay

Kaynakların çoğunda Sivrihisarlı, bir kısmında ise Seferihisarlı olduğu yazılıdır. Cem Sultân’ın musahibi ve defterdarıdır. Cem Sultân'la yakınlığı dolayısıyla “Haydar-ı Cem” (Cem Haydar’ı) olarak anılmıştır. Onunla Rodos’a gitmiş ve esaret günlerinde de birlikte olmuştur. Şehzadenin ölüm haberini, özel eşyalarını ve çok sevdiği beyaz papağanını da Avrupa’dan o getirmiştir. Bu papağanı yas için siyaha boyayan Haydar Çelebi, ona “El-hükmü li’llâh pâyende bâd ömr-i pâdişâh” ibarelerini talim ettirerek padişaha hediye edince şairin bu davranışını beğenen II. Bâyezîd, Germiyan Kalesi’ne hapsettiği Haydar’ı serbest bırakıp kendisine büyük bir zeamet vermiştir. Tezkirelerde Haydar Çelebi’nin, padişaha bu ihsanı yeterli bulmadığından yakındığı bir kaside sunduğu kaydedilmiştir. Beklentisi daha büyük olan Haydar’ın kaleme aldığı şiir, “Âsitânunda şehâ cürm ü günâhum yoğ iken / Neden oldı acabâ ben kulı salmak kal’aya” matlaıyla başlamaktadır. II. Bâyezîd devrinde (1482-1512) 1495’ten sonraki bir tarihte vefat etmiştir. Nail Tuman’ın Sehî Tezkiresi’nde yer alan Haydar’ı başka bir şair olarak göstermesinin doğru olmaması gerekir. Haydar Çelebi'nin, Mecma’u’n-Nezâ’ir’de ve Pervâne Bey Mecmû’ası’nda nazireleri bulunmaktadır. Cem Sultân’ın “rûz-nâme”si sayılan Vâkı’ât-ı Sultân Cem’i de kendisinin yazdığı sanılmaktadır. Latîfî, Haydar’ın şiirlerinin sade ve açık olduğunu, Kınalı-zâde Hasan Çelebi ise "maârifâne" olmadığını belirtmektedir.

Aynur, Hatice (2000). “Cem Şairleri”. İlmî Araştırmalar (9): 33-43.

Horata, Osman (2000). “Cem Şairleri: Bir Kader Birliğinin Anatomisi”. Bilig (15): 91-109.

İsen, Mustafa (1979). “Cem Şairleri”. Hisar (232): 27-28.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf [erişim tarihi: 19.07.2013].

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha, M. Çakır, H. Koncu (hzl.) (2012). Mehmed Tevfik, Kâfile-i Şu’arâ. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. 1. Ankara: TTK Yay.

Latîfî (1314). Tezkire-i Latîfî. İstanbul.

Mehmed Süreyyâ (1311). Sicill-i Osmânî. C. 2. İstanbul.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi. Bağdat. No. 406. vr. 69b, 103b, 146b.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul.

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. C.3. İstanbul.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1981). C. 4. “Haydar”. İstanbul: Dergâh Yay. 176.

Yücelen, Hilmi (1973). Türk Malî Tarihine Toplu Bir Bakış ve Maliyeci Şairler Antolojisi. İstanbul.

Gazel

Dâg-ı hasret uralı bagruma dildârum benüm

Göklere çıkdı figân u nâle vü zârum benüm

Dilde âteş gözde âb u başda toprak gördi dûst

Dimedi hergiz ki n’oldun ey hevâdârum benüm

Âh kim hâr-ı firâkıyla ciger hûn eyledi

Bülbül-i cân u dili ol yüzi gülzârum benüm

Didüm evvel zülfine benzer anun müşk-i Hıtâ

Sonra bildüm kim hatâ imiş bu efkârum benüm

Zülf ü hâli hasretinden ölicek ey dûstlar

Âbnûs atsun dinüz tâbûtuma yârum benüm

Cân u dil almaga ikrâr itmiş idi dil alup

Câna inkâr eyledi yâr-ı cefâkârum benüm

Gül ruhı şekker lebidür dilde zikrüm Haydarâ

N’ola ger rengîn ü şîrîn olsa eş’ârum benüm

(Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf [erişim tarihi: 19.07.2013]. 1653.)