HİKMETÎ, (Bî-namâz) Ahmed Efendi

(d. 1140/1727 - ö. 1169/1755)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ahmed Hikmetî Efendi, 1140/1727'de Hanya’da doğdu. "Bî-namaz Ahmed Efendi" diye tanındı. Ailesi, eğitimi ve mesleği hakkında kaynaklarda bilgi yoktur. Üveysiyye tarikatına intisap etti ve kendi hâlinde mütevazı bir ömür sürdü. 1755 tarihinde vefat etti. Ölümüne Nâhifî, "Meclis-i gülsitân-ı adne açdı rûhı bâl ü per" mısrasını tarih düşürdü. 

Şiirlerinde Hikmetî mahlasını kullanan şair, arifane ve âşıkane şiirler yazdı. Gaybî ilimlerle ve özellikle cifir ile meşgul olduğu şiirlerinden anlaşılmaktadır. Girit’te yayımlanmış İntibah adlı gazetede, yeni harflerle yayımlanmış naatının mahlas beytinde bu özelliğini açıkça zikretmiştir. Bir beytinde, "Anın lutf-ı nigâhı olmasaydı Hikmetî sende / Nice mâlik olurdun sırr-ı cifre ilm-i ahfâya" diyen şair, cifr gibi gizli ilimlere malik olmasının sebebini Hz. Muhammed’in bir lütfu olarak görür. Giritli Salacoğlu Mustafa, "Tîre-dil sanma beni mihr-i peyamber bendedir / Nutk-ı Zeyne’l-Âbidîn âsâr-ı Ca’fer bendedir" matlasıyla başlayan gazeline tahmis yazmıştır. 

Kaynakça

Kılıç, Filiz (2004). “Giritli Divan Şairleri”. Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 32: 275-294.

Kılıç, Filiz (2010). "Giritli Divan Şairleri" Klâsik Türk Edebiyatının Peşinden. Ankara: Grafiker Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2000). Salacıoğlu Mustafa Celvetî-Giritli Şeyh Mustafa’nın Şehadeti: (Manzum Bir Menâkıpnâme). Ankara.

Kurnaz, Cemal vd. (hzl.) (2000). Giritli Salacıoğlu Mustafa Celvetî-Divan. Ankara: Akçağ Yay.

Sevgi, Ahmet (1993). “Giritli Şairler”. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi 7-8: 33-35.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. FİLİZ KILIÇ
Yayın Tarihi: 16.11.2013
Güncelleme Tarihi: 19.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Der-Na’t-ı Şerîf

Dal ey gavvâs-ı endîşe yine gel ka’r-ı deryâya

Me’ânî dürlerin diz rişte-i nazm-ı mukaffâya

 

Açıl gönül gibi ey dil değildir vakt-i hâmûşî

Bu dem bülbül gibi gel nağme-rîz ol verd-i ma’nâya

 

Mey-i aşk u mahabbetden meded bir câm sun sâkî

O şevk ile yazam bir arz-ı hâl ednâdan a’lâya

 

Ne a’lâ cümleden bâlâ kamudan alem ü emced

Ki hîç andan yakınlar yok Cenâb-ı Rabb-ı Mevlâ’ya

 

Resûl-i Hazret-i Gaffâr Habîb-i Hazret-i Settâr

Ki hân-ı lutfı mebzûldur kamu a’lâ vü ednâya

 

Anınçün Âdeme tâli’-i esmâ eyledi Hâlik

Anın hüsn-i cemâlidir ki hâlet verdi Havvâ’ya

 

Anın Yûsuf cemâli kıldı çün şeydâ Züleyhâyı

Kamu mâl u menâlin sarf edip hem düşdi sahrâya

 

Anın mihriydi eden zerre zerre Tûr-ı Sînâ’yı

Anın şevki “erînî” lafzını söyletdi Mûsâ’ya

 

Hayât-ı Hızr’a bir katre lu’âbı bâ’is olmuşdur

Dem-i şîrîn-kelâmı zindelik verdi Mesîhâ’ya

 

Anın lutf-ı nigâhı olmasaydı Hikmetî sende

Nice mâlik olurdun sırr-ı cifre ilm-i ahfâya

 

Mukaddes rûhına Hak’dan salât ile selâm olsun

Meh ü hûrşîd ziyâ verdikçe şeb rûz rûy-ı dünyâya 

(Kılıç Filiz (2010). "Giritli Divan Şairleri". Klâsik Türk Edebiyatının Peşinden. Ankara: Grafiker Yay. 76.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1TAYYİBÎ ÇELEBİd. ? - ö. 1747-48Doğum YeriGörüntüle
2NÛRÎ, Osman, Hanyevîd. 1767 - ö. 1815Doğum YeriGörüntüle
3ZÂRÎ, Hanyalı Abdülvehhâbd. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
4ABDÎ, Abdî Paşad. ? - ö. 10 Mayıs 1755Ölüm YılıGörüntüle
5RÂCÎ, İmam Yusuf Efendi-zâde Süleyman Râcî Efendid. ? - ö. 1755Ölüm YılıGörüntüle
6FUTÛHÎ, Hoca Sıdıkd. 1717-18 - ö. 1755-56Ölüm YılıGörüntüle
7ZÜHDÎ, Şeyh Ahmed Zühdî Efendid. ? - ö. 1751-52Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
8ŞÂKİR, Feyzullâhd. ? - ö. 1761Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
9RÂMİZ, Altıncı-zâde Silahşör Mustafa Râmiz Efendid. ? - ö. 1760?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
10SUBHÎ PAŞA, Trapoliçelid. 1818 - ö. 1886Madde AdıGörüntüle
11ŞİKÂRÎd. ? - ö. 1584Madde AdıGörüntüle
12NEYLÎ, Mîrzâ-zâde Ahmed Efendid. 1673 - ö. 1748Madde AdıGörüntüle