Hüseyin Kazım Kadri

Şeyh Muhsin-i Fani
(d. 1870 / ö. 17 Ocak 1934)
Yazar, devlet adamı
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu. Babası Trabzon Valisi Kadri Bey’dir. Soğukçeşme Askerî Rüştiyesinde ilköğrenimini tamamladı. İzmir İngiliz Ticaret Mektebinden mezun oldu. Kendisini yetiştirerek İngilizce, Fransızca, Latince, Eski Yunanca, Arapça ve Farsça öğrendi. Ziraat öğrenimi için Almanya’ya gitti. Aydın Vilayeti Muhasebe ve İstanbul Maliye Nezareti Mektubî Kalemlerinde, Hariciye Nezaretinde çalıştı. Tiflis Şehbenderliğine atandıysa da gitmedi (1893). Darüşşafaka’da astronomi öğretmenliği yaptı. Manisa’daki çiftliklerinde tarımla uğraştı. Canik–Samsun, Serez-Selanik mutasarrıflıklarında (1909), Halep Valiliğinde (1910), İstanbul Şehreminliğinde (1911), İstanbul Vali Vekilliğinde, Selanik Valiliğinde (1911) bulundu. Saruhan (Manisa) ve Aydın milletvekilliği yaptı. Rumeli’nin kaybedilmesi üzerine Beyrut’a yerleşti (1914). Misak-ı Millî metnini kaleme aldı. Tevfik Paşa kabinesinde bakanlık görevlerinde bulundu. Ardından siyasetten çekilerek son yıllarını Beylerbeyi’ndeki yalısında geçirdi. Dinlenmek için gittiği Tarsus’ta 17 Ocak 1934’te vefat etti. 21 Ocak 1934’te Beylerbeyi’ndeki Küplüce Mezarlığı’na defnedildi. Neşredilmeyen elyazması kitapları, makaleleri, tercümeleri kızı Rikkat Kunt tarafından Türk Petrol Vakfı’na verildi.

Hüseyin Kâzım, İslâm dünyasının yaşadığı problemler karşısında fikir yürüten, devlet ve milletin buhrandan çıkışı konusunda dine önemli bir rol atfeden, II. Meşrutiyet devrinin önemli siyaset ve fikir adamlarındandır. Dil, din, felsefe, ziraat, ekonomi, politika vs. konularındaki yazıları Trabzon Vilayet Gazetesi, Resimli Kitap, Saadet, Tan, Yeni Asır, Tasvir-i Efkâr, Vakit, Malumat, Tanin, İkdam, İctihad, Sebilürreşad ve Servet-i Fünun gibi gazete ve dergilerde yayımlanmıştır. Meşrutiyet’ten sonra Tevfik Fikret ve Hüseyin Cahit'le Tanin'i çıkarmıştır. Kitaplarının çoğunda Şeyh Muhsin-i Fani müstearını kullanmıştır. Dört ciltlik Türk Lügati’ni hazırlamıştr. Eserin önsözünde Türk lehçelerinin gramer özellikleri hakkında bilgi verir. Hüseyin Kazım'ın iki kısımdan oluşan ve Aileme Yadigâr ve Tercüme-i Hayat, Tarih Hatıraları başlıklı hatıraları İsmail Kara tarafından Meşrutiyetten Cumhuriyete Hatıralarım adıyla yayımlanmıştır.

Kaynakça

Albayrak, Nurettin (1998). “Hüseyin Kazım Kadri”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 18, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 554-555.

Işık, İhsan (2002). Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, 2. Baskı, Ankara: Elvan Yayınları.

Kadri, Hüseyin Kazım, (2000). Meşrutiyetten Cumhuriyete Hatıralarım, Yay. Haz. İsmail Kara, İkinci Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.

Kurdakul, Şükran (1989). Şairler ve Yazarlar Sözlüğü, 5. Baskı, İstanbul: İnkılap Kitapevi.

Polatcı, İsmail (1990). Hüseyin Kazım Kadri Bey ve Tarih Hatıraları, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.

Sancar, Faruk, Suluoğlu, Muhammet Hanefi (2019). “Kelâmın Yenilenmesine Muhalefet Tartışmaları Üzerine Bir Tahlil”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 19/2, 589614.

Tekin, Arslan (1995). Edebiyatımızda İsimler ve Terimler, 8. Baskı, İstanbul: Ötüken Yayınları.

Tural, Sadık vd. (2004). “Türk Dünyası Edebiyatçılar Ansiklopedisi”, C 5, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.

Uca, Alaattin (2001). “Hüseyin Kazım Kadri’nin Türk Lehçelerinin Birliği Hakkındaki Düşünceleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 16, Erzurum, 281-285.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: KAMİL PARIN
Yayın Tarihi: 21.01.2020
Güncelleme Tarihi: 21.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Hak ve HakikatEbüzziya Matbası / İstanbul1909Araştırma
İlm-i Ziraat? / ?1909Araştırma
BağcılıkTanin Matbaası / İstanbul1910Araştırma
Anadolu Köylüsüne Çiftçi ÖğüdüMatbaa-i Hayriyye ve Şürekası / İstanbul1911Araştırma
Ziraat AlbümüTanin Matbaası / İstanbul1911Araştırma
Ziraat DersleriTanin Matbaası / İstanbul1912Araştırma
Felâha Doğru, İslâmiyet’in Avrupa’ya Son SözüTanin Matbaası / İstanbul1912Araştırma
İstikbâle DoğruAhmed İhsan ve Şürekâsı Matbaacılık / İstanbul1913Araştırma
10 Temmuz İnkılâbı ve NetâyiciMatbaa-yı Orhaniye / İstanbul1920Diğer
Yirminci Asırda İslamiyetEvkaf-ı İslamiye Matbaası / İstanbul1923Araştırma
İlm-i İktisad-ı ZiraîMatbaa-i Orhaniye / İstanbul1923Diğer
Nuru'l-Beyan Kuran-ı Kerim TercümesiMatbaa-i Amire / İstanbul1924İnceleme
Mahdumkulu Divânı ve Yedi Asırlık Türkçe Bir ManzumeKâgıtçılık ve Matbaacılık Anonim Şirketi / İstanbul1924İnceleme
Büyük Türk LügatiDevlet Matbaası / İstanbul1927Diğer
Büyük Türk LügatiDevlet Matbaası / İstanbul1928Diğer
Büyük Türk LügatiMaarif Matbaası / İstanbul1943Diğer
Büyük Türk LügatiCumhuriyet Matbaası / İstanbul1945Diğer
İnsan Hakları Beyannamesi'nin İslam Hukukuna Göre İzahıSinan Matbaası ve Neşriyat Evi / İstanbul1949Araştırma
Ziya Gökalp’in TenkidiDergah Yayınları / İstanbul1989Eleştiri
Meşrutiyetten Cumhuriyete HatıralarımDergah Yayınları / İstanbul1991Hatıra

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SUBHÎ, Hasan Subhîd. ? - ö. 1866?Doğum YeriGörüntüle
2Mehmet Semihd. 19 Şubat 1952 - ö. 25 Mayıs 2013Doğum YeriGörüntüle
3Sâmiha Ayverdid. 25 Kasım 1905 - ö. 22 Mart 1993Doğum YeriGörüntüle
4MEHDİ NESİBOĞLUd. 1870 - ö. 1940Doğum YılıGörüntüle
5AĞCAKIZ, Ağcakız Kerbelayı Dadaşkızı İmanovad. 1870-80 - ö. 1974Doğum YılıGörüntüle
6KAHRAMANd. 1865-1870 (?) - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7BEKİR/BEKİRÎ, Bekird. 1871 - ö. 1934Ölüm YılıGörüntüle
8NAİLİd. 1864 - ö. 1934?Ölüm YılıGörüntüle
9Cenap Şahabettind. 2 Nisan 1871 - ö. 13 Şubat 1934Ölüm YılıGörüntüle
10M. Mahmut Güçd. 1933 - ö. 5 Aralık 1978MeslekGörüntüle
11İsmail Sivrid. 15 Ocak 1927 - ö. 2 Ağustos 2007MeslekGörüntüle
12Göknil Gençd. 1977 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Mehmet Niyazid. 30 Kasım 1878 - ö. 28 Kasım 1931Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Ahmet Remzi Akyürekd. 1872 - ö. 6 Kasım 1944Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Hayriye Melek Huncd. 1896 - ö. 25 Ekim 1963Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ŞİFAYÎ, Şeyh Muhammed Şifâyî Efendid. 1605/1606 - ö. Ocak-Şubat 1673Madde AdıGörüntüle
17GATIH DEDE, Hüseyin Karakuşd. ? - ö. 1975?Madde AdıGörüntüle
18KÂDİRÎ, Gîsûdâr Şeyh Ahmed Kâdirî Efendid. ? - ö. 1675Madde AdıGörüntüle