Madde Detay

İhsan Babacan, Erzurum, Oltu’ya bağlı Kâzım Karabekir mahallesinde 1927'de dünyaya gelmiştir (Babacan 2008). Ancak, nüfus kayıtlarında doğum tarihi 28.04.1930 olarak gözükmektedir. Ana adı Gülhanım, baba adı Cemal’dir. Dördü erkek, biri kız altı kardeşi vardır. İlköğretimi, Oltu 25 Mart İlkokulunda bitirir, ilkokuldan sonra okuyamaz. 1950'de askere alınan Babacan, Sarıkamış’ta başladığı askerlik görevine Tokat’ta devam eder, Urfa’da tamamlar (Vural 2008; Vural 2012: 326-327; Babacan 2019). Askerlik dönüşü, bir süre Oltu’da tahsildarlık göreviyle devlet memurluğu yapmışsa da bu işi sıkıcı bularak istifa eder. Daha sonra bir akrabasının ısrarı ve teşvikiyle Ankara’da Devlet Demir Yolları’nda işe başlar, bir müddet sonra memleket hasretine dayanamayıp bu işten de ayrılarak doğup büyüdüğü baba yurdu Oltu’ya gelir (Vural 2012: 326-327). Oltu’ya döndükten sonra Hayriye Hanım ile evlenen Babacan, bundan sonraki hayatını, çok sevdiği Oltu’da sürdürür (Vural 2008). Geçimini temin için hayvancılık ve çiftçilikle uğraşan İhsan Babacan, bir müddet terzilik de yapar. Gündelik işlerinin yanında, şiirle, sosyal ve kültürel faaliyetlerle de sürekli ilgilenir. Millî bayramlarda ve özellikle Oltu’nun kurtuluş şenliklerinde “Temsili Milis Kuvvetleri Komutanı” sıfatıyla şenliklerin organizasyonunda uzun yıllar görev almış, bu programlarda kendine ait kahramanlık destanlarını okumuştur (Vural 2012: 326-327). İlkokul mezunu olmasına rağmen genel kültür ve dünya siyasetiyle ilgili pek çok meseleye vakıftır. Dünyadaki gelişmelere kayıtsız kalmamış, memleket ve dünya meselelerine daima ilgi göstermiştir. Çevresinde, şairliği ve taklit kabiliyetiyle tanınan Babacan, keskin zekâsı ve kuvvetli hafızasıyla da dikkat çekmiştir. Bu yönleriyle, dost sohbetlerinin aranan ismi olmuştur. Oltu ve yakın çevresinde tanınan bir kişidir (Vural 2014: 170-171). Beş erkek iki kız babasıdır. Babacan, 23 Eylül 2013 tarihinde Oltu’da vefat etmiş ve Oltu Cankurtaran Mezarlığına defnedilmiştir (Vural 2019).

Âşıklık geleneğinin düğünlerde, köy odalarında, kahvehanelerde, akşam sohbetlerinde çok canlı bir şekilde yaşatıldığı bir zamanda ve çevrede dünyaya geldiğinden geleneği küçük yaşta tanıma imkânı bulur. Bu sanat ortamlarının etkisiyle şiire ilgi duyar. Sümmanî ve Âşık şenlik gibi bölgenin tanınan âşıklarının eserlerinden önemli ölçüde etkilenir. Zamanla şiir sanatında kendini geliştirir. Pek çok halk şairinin şiirini ezberler, katıldığı âşık meclislerinde bunları okur ve yörede ehl-i dil olarak tanınır. Bazı halk âşıklarının şiirlerine nazireler de söylemiştir. Bunlardan, Artvinli Huzurî’nin Ters Öğüt Destanı’na söylediği nazire en çok bilinenidir. Babacan, irticalen söyleyip yazdığı şiirlerinde, âşık tarzı şiir kurallarına ve nazım şekillerine bağlı kalır, bütün şiirlerinde hece ölçüsünü kullanır. Çeşitli konularda söylediği şiirleri içinde, destanları ile dikkat çeker (Dirican vd. 1989: 172; Vural 2012: 326-327).

Babacan, şiirlerinde “İhsan” “İhsanî” bazen de “Babacan” mahlaslarını kullanmıştır. Oltu Havzasında, Çermikli Mevlüt İhsanî ve Oltulu İhsanî olarak bilinen iki İhsanî daha bulunmaktadır. İhsan Babacan’ı diğer İhsanî’lerden ayıran en önemli özellik, şiirlerindeki mizahi unsurlardır. Gündelik hayatında olduğu gibi şiirlerinde de mizah ve kinayeli söyleyiş onun en belirgin vasfıdır. Hem kendi yaşadıklarını hem başkalarından dinlediklerini naklederken bir meddah ve tiyatrocu karakteri hemen kendini hissettirir. Bu yönleriyle o hem bir mukallit, hem bir meddah, kendine mahsus özellikleri olan bir şair ve hazırcevaplığı ile de kuvvetli bir nüktedandır. Babacan, şairliği ve nüktedanlığının yanında halk kültürü için bir kaynak kişi olarak da tanınmıştır (Vural 2012: 326-327).