Madde Detay

Mehmed İzzet Efendi 1251/1835-1836 yılında şimdi Bulgaristan sınırları içinde bulunan Rusçuk'ta doğdu. Arzuhallerinde kullandığı mühürde "Es-seyyid Mehmed İzzet" yazılıdır (ŞD.02965.00088.001). Rusçuk'lu Mehmed Tevfik Efendi'nin oğludur. Memuriyete 1263/1847'te 12 yaşında mülazemetle Rusçuk Tahrirat kaleminde başladı. 1271/1855'te Tuna eyaleti meclisi başkatibi oldu. 1281/1865'te önce Tuna vilayeti Rusçuk mutasarrıflığı tahrirat müdürlüğüne, 5 ay sonra topçu mutasarrıflığı tahrirat müdürlüğüne tayin edildi. 1285/1869'da Vidin tahrirat müdürlüğüne tayin edildi. 1286/1870'de bu görevden istifa ederek İstanbul'a geldi ve aynı yıl Yanya vilayeti mektupçuluğuna ve oradan da Tuna vilayeti meclis idaresi baş kitabetine tayin edildi. 8 yıl bu görevde kaldıktan sonra emekli edildiyse de 21 Zilhicce 1298/14 Kasım 1881'de Halep mektupçuluğuna tayin edildi. 9 Muharrem 1302/29 Ekim 1884'te bu görevden azl edildi ve 26 Muharrem 1304/25 Ekim 1886'da 1500 kuruş mazuliyet maaşı tahsis edildi (ŞD.02560.00038.003). 21 Cemaziye'l-evvel 1309/23 Aralık 1891'de Telgraf Nezareti Meclis Azalığına tayin edildi (DH.MKT.01904-00092.001). 2 Haziran 1328/25 Haziran 1912 Kadıköy'de Osmanağa mahallesindeki evinde vefat etti (HR.UHM.00133.00028.003). Kabri Kadıköy Kuşdili'ndeki Mahmud Baba türbesi civarındadır  (Bursalı Mehmed Tahir 2016: C. 2: 765).

Memurluk kariyerinde Halep mektupçuluğu öne çıkmış ve bu görevi ile tanınmıştır. İzzet kaleme aldığı çok sayıdaki münşeat kitabı ile tanınmıştır. Aşağıdaki eserleri listesindeki ilk 14 eserde münşeatı yer almaktadır. Bursalı Mehmed Tahir onu bu yönüyle "tarz-ı kadîm inşâyı andırır vâsi karîhalı munşî bir zât" olarak tanıtmaktadır. Münşeatında yüksek bir ifade kabiliyeti kendisini göstermektedir.

Canbâz Çocuk adlı eserir onunu tarafından yazıldığı düşünülmektedir.   Eser mensur bir sergüzeşt-nâmedir. Yazar, eserin kahramanı için "ayn" harfi ve yaşadığı yer için de "hâ" harfi kısaltmasını kullanmakta ve eserde büyük bir aşk ıstırabı çeken 42 yaşındaki arkadaşının yaşadıklarını, onun ısrarı üzerine kaleme aldığını anlatmaktadır. Bu kısaltmalardan ilkinin yazarın adı, diğerinin de görevli olduğu Halep şehri için kullanıldığı söylenilebilir.  Bu yönüyle Bursalı Mehmed Tahir'in eseri ona atf etmesi isabetli olabilir . Eserde sergüzeşt-nâme türünün öne çıkan özelliklerinden olan sevgiliye mektup gönderme ve ıstırabını şiirle anlatma motifleri de kullanılmaktadır.

Eserleri

1. Mecmû'a-i Münşe'ât-ı İzzet, Rusçuk: Tuna Vilayeti Matbaası, [1290/1873-1874]. 101 s.

2. Tâlî-i Münşe'ât-ı İzzet, Rusçuk: Tuna Vilayeti Matbaası, 1291/1874-1875. 98 s.

3. Âsâr-ı İzzet, İstanbul: Mihran Matbaası, 1298/1880-1881. 1. cilt. 6+112 s.

4. Âsâr-ı İzzet, İstanbul: Mihran Matbaası, 1298/1880-1881. 2. cilt. 6+112 s.

5. Âsâr-ı İzzet, Cümle-i Sâlise-i Münşe'ât-ı İzzet. (Yayın yeri ve tarihi yok). 3. cilt. 148 s.

6. Âsar-ı Cedide-i İzzet, İstanbul: Mihran Matbaası, 1296/1278-1279. 4. cilt. 223+1 s.

7. Âsâr-ı İzzet, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1297/1879-1880. 5. cilt. 128+3 s

8. Âsâr-ı İzzet, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası 1297/1879-1880. 6. cilt. 189+3.

9. Nefhatü'l-Edeb, İstanbul: Mihran Matbaası, 1298/1800-1881. 208 s.

10. Lâhika-i Nefhatü'l-Edeb, İstanbul: Kantar Biraderler Matbaası, 1299/1881-1882. 209-302+1 s. (Eser Nefhatü'l-Edeb'in zeyli olduğu için sayfa numaraları bu eserin bittiği yerden devam ettirilmiştir. O eserdeki yazılar burada da bulunmaktadır.)

11. Mahsûlât fî Haleb Zamîme alâ Lâhika-i Nefhatü'l-Edeb 6+302-448 s. (Eser Lâhika-i Nefhatü'l-Edeb'in zeyli olduğu için sayfa numaraları bu eserin bittiği yerden devam ettirilmiştir. O eserdeki yazılar burada da bulunmaktadır.)

12. İlâveli Nefhatü'l-Edeb, İstanbul: A.K. Tozlıyan Matbaası, 1303/1885-1886. 398 s. (Eser Mahsûlât fî Haleb Zamîme alâ Lâhika-i Nefhatü'l-Edeb'in zeylidir. O eserdeki yazılar burada da bulunmaktadır.)

13. Dürc-i Bedâyi, İstanbul: A. Tozlıyan Matbaası, 1302/1884-1885. 1. Baskı. 288 s. Dürc-i Bedâyi, İstanbul: A. Asaduryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası, 1306/1888-1889. 2. Baskı. 288 s. 

14. Yeni Eserlerim, İstanbul: Âlem Matbaası, 1304/1886-1887. 299+3 s.

15. Canbâz Çocuk. (Basım yeri ve tarihi yok) 51 s.

Bursalı Mehmed Tahir (2016). Osmanlı Müellifleri. (Haz.) M. Yekta Saraç (Editör) Mustafa Çiçekler. 2. C., Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.

Özege, M. Seyfettin (1971-1979). Eski Harfle Basılmış Türkçe Eski Eserler Kataloğu. 5 C. İstanbul.

Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi Belgeleri

ŞD.02965.00088.001.

ŞD.02560.00038.003

DH.MKT.01904-00092.001

HR.UHM.00133.00028.003