Madde Detay

Asıl adı Mehmed'dir. Viranşehir’de doğdu. Kardeşi Hayri Efendi zamanın reisü’l-küttâblarından olup, Mehmed Efendi kardeşi gibi devlet ricaline dâhil olmadı. Medrese eğitimi gören şair, önce Dîvân-ı Hümâyûn kaleminde bulundu, daha sonraysa müderrislik yaptı. Cemaziyelevvel 1222/Temmuz 1807’de görevle Tarsus’a gitti. Buradan döndükten bir müddet sonra 1224/1809’da İstanbul’da vefat etti. Eyüb’e defnolundu.

Bazı kaynaklarda mahlası “Seydâ” şeklinde kaydedilen ve “nâtuk, hoş-sohbet, şair” vasıflarıyla anılan Mehmed Efendi (Mehmed Süreyyâ: III/132), Seyyidâ ve Sânî mahlaslarıyla şiirler yazmıştır. Şairin bir divanına şimdiye kadar tesadüf edilmemiştir. Şefkat ve Silahdârzâde tezkirelerinde iki gazeli kaydedilen Mehmed Efendi'nin Milli Kütüphane'de bulunan bir mecmuaada üç şiiri mevcuttur. Bu şiirlerde tarih manzûmesi yazdığı da görülmektedir. Muvakkitzâde Pertev’e yazdığı nazîrede ondan “Cenâb-ı Pertev-i şîrîn-edâya peyrev olmak güç” şeklinde bahsetmesi bu şairi takdir ettiğinin ve tesirinde olduğunun bir göstergesidir. Pertev’in “seyyid” olması da bu mahlası kullanan şair için dikkat çekicidir.

Aktan, Ali, A. Yuvalı, M. Hülâgü (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî Yahud Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniyye. C. III. İstanbul: Sebil Yayınevi. 132.

Bektaş, Ekrem (2007). Muvakkitzâde Pertev Dîvânı. Malatya. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10630,muvakkitzade-pertevpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 01.04.2014].

Mecmû‛a-i Eş‛âr. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu. Nu. 891. vr. 23a, 24b.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay. 462. 

Önder, Murat (2006). Şefkat ve Tezkire-i Şu‛arâsı. Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi. 147-49.

Silahdârzâde Mehmed Emin. Tezkire-i Şu‛arâ. Millet Kütüphanesi. Ali Emirî Efendi. Tarih. Nu. 795. vr. 38a-b.

Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (2007). “Seyyidâ”. C. 7. Ankara: AKM Yay. 592.

Gazel

Verâ-yı revzen-i kâşânede bir mâh-tal‛at var

Ki mihr-i âlem-ârâda dinilse kâbiliyyet var

Miyân-ı cilve-gâh-ı nâzda bir serv-kâmet var

İder dil ârzû-yı vuslatun ammâ kıyâmet var

Bize ragbet mi ey şûh-ı vefâ-düşmen bu vâdîler

Ki zîrâ her mesîründe rakîb ile refâkat var

Mücerrebdür cihânda nîk ü bedde hep mükâfâtı

Revâc-ı hüsne magrûr olma ferdâ-yı kıyâmet var

İzârun cedvel-i hattunla buldı revnak-ı tâze

Ne hikmetdür cebînünde senün bir başka hey’et var

Tesellî-i derûna bir nigâh-ı nâz kâfîdür

Hevâ-yı vasla düşmem Seyyidâ bende kanâ‛at var

Cenâb-ı Pertev-i şîrîn-edâya peyrev olmak güç

Ki güftâr-ı şeker-bârında âsâr-ı halâvet var

(Silahdârzâde Mehmed Emin. Tezkire-i Şu‛arâ. Millet Kütüphanesi. Ali Emirî Bölümü. Tarih. Nu. 795. vr. 38b.)

Tarih Manzûmesi

Kâdirî dervîş hüsn-i hulk hoş bir nev-civân

Eyledi dâr-ı fenâdan Hû diyüp azm-i cinân

Âşinâ ahbâbı cümle oldılar mâtem-zede

Mâder ü vâlid akârib itdiler âh u figân

İrişüp tîr-i ecel çün oldı mat‛ûnen şehîd

Dâ’imâ rûhına rahmet eyle Rabb-i müste‛ân

Gûşına irdükde anun çün hitâb-ı irci‛î

Cân u dilden emr-i Hakk’a eyledi teslîm-i cân

Geldi bâ-tevfîk-i Bârî Seyyidâ târîh ana

Rûh-ı pâki Mustafâ’nun bula cennetde mekân

(Mecmû‛a-i Eş‛âr. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu. Nu. 891. vr. 24b.)