Madde Detay

Tam adı Hüseyin bin Hasen Muhammed Hüseynî Hanefî olan Şerîfî (Gökyay 2007: 42), Diyarbakır’da dünyaya geldi. Orada medrese eğitimini bitirdikten sonra İstanbul’a yerleşti. İsmi Esâmî-i Şu'arâ-yı Amîd'de (2003: 31) Şerîf olarak geçmektedir. Sinan Paşa için Hadîkatü'l- Fünûn adlı Türkçe bir eser yazan Şerîfî ile aynı kişi olması ihtimali vardır (Yavuz 1972: 392). Kaynaklarda hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmayan Şerîfî için Mehmed Süreyya Osmanlı Müellifleri'nde (1972: 392) Cem Sultan'ın yakınlarından olduğu bilgisini vermiş, Zuhal Kültüral ise Şerîfî Şehnâme Çevirisi adlı eserinde (1999: XIX) onun peygamber soyundan olduğuna işaret etmiştir. Mısır’da vefat eden Şerîfî’nin ölüm tarihi bazı kaynaklarda 920/ 1514 olarak geçerken (Yavuz 1972: 392; Kültüral 1999: XIX) bazılarında 930/ 1523-24 (Ali Emîrî 2003: 31 ; Tuman 2001:486) olarak kaydedilmiştir.

Şerîfî için İranlı şair Firdevsî’nin Şehnâme adlı eserini tercüme ederek Sultan Kansu Gavrî’ye sunduğu ve her beyte karşılık bir dinar aldığı söylenmektedir. Birinci cildi  913/ 1507-8, ikinci cildi  916/ 1510 yılında olmak üzere on yılda tamamlamıştır (Gökyay 2007: 43). Şehnâme'ye Şerîfî tarafından yapılan tercüme, eserin ilk ve tek manzum tercümesidir. Şehnâme Tercümesi'nin tamamı 56.506 beyittir (Kültüral 1999: XVIII). Bu eserde ancak önsözde Şehnâme vezni kullanılmış, fakat bu vezin kolay olmadığı için tercüme bir başka vezin olan "mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün"le yazılmıştır (Gökyay 2007: 43). E. J. W. Gibb (Gibb 1902'den aktaran Kültüral 1999: XXIX) bu çeviriden gerek tezkirelerde, gerekse Hammer Tarihi'nde en küçük bilgiye rastlamadığından bahsetmektedir. Zajaczkowski ise (Zajaczkowski 1967'den aktaran Kültüral 1999: XXIX) eseri bulup dikkatlere sunmanın övüncünün Batılı araştırmacılara ait olduğunu belirtmektedir. Üzerine bir doktora (Kültüral 1994) çalışması yapılan Şehnâme Tercümesi yayınlanmıştır (Kültüral 1999).

Şevket Baysan'ın verdiği bilgiye göre (1957: 84) Şerîfî aynı zamanda bir Dîvân sahibidir. Bu divanın tek nüshası Hacı Mahmud Efendi (Süleymaniye Ktp.) 3398 numarada kayıtlıdır.

Kaynaklarda Sinan Paşa’ya sunulmuş olan, beyan ve bedi ilimlerinden bahseden bir çok gazeli de muhtevi Hadîkatü'l- Fünûn adlı bir eserin de Şerîfî’ye ait olabileceği bilgisini verilmektedir (Yavuz 1972: 392; Güner 2003: 31).

Ak, Abdurrahman (2002). Ali Emîrî Gözüyle Diyarbakırlı Şairler. İstanbul: Kent Işıkları Yay.

Baysan, Şevket (1957). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. C. 1. İstanbul: Diyarbakır’ı Tanıtma Derneği.

Gibb, E.J.W (1902). A History os Ottoman Poetry. C. II. London.

Gökyay, Orhan Şaik (2007). "Şehnâme ve Türkçe Tercümeleri". Destursuz Bağa Girenler. İstanbul: Kabalcı Yay. 41-44.

Güner, Ali ve N. Güner (hzl.) (2003). Alî Emîrî Esâmî-i Şu’arâ-yı Amîd. Ankara: Anıl Matbaa ve Ciltevi.

Kültüral, Zuhal (1994). Şerîfî Şehnâme Tercümesi. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Kültüral, Zuhal ve L. Beyreli (hzl.) (1999). Şerîfî Şehnâme Tercümesi. İstanbul: TDK Yay.

Şentürk, Ahmet Atilla ve A. Kartal (2013). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergah Yay.

Tuman, Mehmed Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî - Dîvân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.

Yavuz, Fikri ve İ. Özen (1972). Bursalı Mehmed Tahir Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Meral Yayınevi.

Zajaczkowski, Ananiazc (1967). "Mısır Memlük Devletinin Şahnâmesi'nin Türkçe En Eski Şiir Çevirisi (XV.- XVI. Yüzyıl)". TDAY Belleten 67.

 Şehnâme Tercümesi'nden

Meger kim bir gice Dahhâk-ı nâ-pâk

Sarâyı içre yatmışdı ferâh-nâk

Yanında Ernevâz adlı kız ile

Ki yaturdı o kız anunla bile

Görür kim bir ulu kasrun içinden

Çıkar üç kişi görinür kemînden

İkisi serv-kad bir orta boylu

Gören bunları alur vehm ü korhu

Kemerler kuşanurlar sîm ü zerden

Murassa' olmış envâ'î güherden

(Kültüral, Zuhal ve L. Beyreli (hzl.) (1999). Şerîfî Şehnâme Tercümesi. İstanbul: TDK Yay. 55)

Dîvân'ından;

Ey gönül ibret gözüyle kudret-i Mevlâya bak

Mevc uran heftî zemîn üzre yedi deryâya bak

Vücûdun mülküni bahr-ı hayât üzre kurup

Nakd-i ömri elüne virmüş durur sermâye bak

Ger ticâret ider isen sen de rûhânî sefer

Dürr-i şehvâra nazar kıl gevher-i vâlâya bak

Tâ seher vaktin girersin vuslat-i gülzârına

Dîde-i mekhûl ile sen ol gül-i râ’nâya bak

Cennet-i bâğ-ı bihişte ger gülzârın var ise

Sidre ve Tûba ko dursun o kadi bâlâya bak

Ey Şerîfî bulmadın tûfân-ı kudretten necât

Tâ ki şiddetle rehâdasın da ol Mevlâya bak

(Baysan, Şevket (1957). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. C. 1. İstanbul: Diyarbakır’ı Tanıtma Derneği. 85.)