Madde Detay

Halep'te doğdu. İstanbul'a gelerek divan-ı hümayun kâtipliği yaptı. Halvetîliğe intisap etti. Ölüm tarihi Safayî'de 1100/1688-89, Salim ve Beliğ’de ise 1105/1693-94 olarak kayıtlıdır (İnce 2005: 427; Abdülkadiroğlu 1999: 176; Kurnaz 2001:477). Ancak gerçekte “sûhte-dil” tabirinin gösterdiği 1105/1693-94'te vefat etmiştir. Vefeyat-ı Ayvansarayî'de Üsküdar'da medfun olduğu yazılıdır. (Ekinci 2013: 223; Bursalı Mehmed Tâhir 1333-42: 2/260).

 Şu'ûrî'nin eserleri şunlardır:

1. Dîvân: Dîvân'ıın eksik bir nüshası Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi. 22 Sel 2138 numaradadır. Kaynaklar, şairin hayatının sonlarında tasavvufa yönelerek hece ile tevhit ve naatler yazdığını belirtmektedir. (Çapan 2005:316). Divan İ. Hakkı Aksoyak tarafından tespit edilmiş; Murat Güler tarafından master tezi yapılmıştır (Güler 2017) . Daha sonra Vildan S. Coşkun tarafından bir inceleme yazısı kaleme alınmıştır (Coşkun, 2018: 81-77).

2. Ferheng-i Şuûrî veya Lisânü’l-Acem: Lisanü'l-Arab adlı kitaba nazire olarak yazılmış 4 ciltlik Farsça bir sözlüktür. Yazarına nispetle Ferheng-i Şuûrî; bütün kelimeler toplanmış olduğu için de Lisânü’l-Acem adlarıyla bilinir. İçerisinde 20.000 kelime vardır. 30.000 beyit örnek verilmiştir. (Çapan 2005:316 ) Şu’ûrî eseri on iki senede tamamlamıştır. Kitabın önsözünde yazdığı üzere, 22.550 doğru olan kelime ve rivayetlerle, kelimelerin manalarını tevsik ve izah için de 500 şairin 22.450 beytini içine almıştır.  Eser aynı zamanda Şu'ûrî'nin Farsça'ya hakimiyeti ve o dildeki uzmanlığını gösterir.

3. Ta'dil-i Enmuzece (Emzice) : Tıbba dair bir risaledir. Eserde mesken, iklim, yiyecekler, içkiler, giyecekler, hareket, sükûn, hamam vesaire hakkında tafsilatlı bilgi verilmektedir. Osmanlı vezirlerinden Mustafa Paşa adına yazılmıştır.Yazar, kitabın başında gençliğinden beri tıp kitaplarını incelediğini ve eseri çeşitli kitap ve risalelerden toplayarak yazdığını söylemektedir. Telif tarihi 1088/1677-78'dir. Şair Tabibler yazarı Veli Behcet Kurdoğlu, Şu'ûrî’nin tababeti bu eseri dolayısıyla bildiğini, tabip olduğuna dair hiçbir kayda rastlanmadığını belirtmektedir.

4. Düstûr-ı Amel Zeyli : Riyâzî’nin Farsça'da az bulunan atasözü, ıstılahlar ve istiarelerine dair eserine zeyldir.

5. Pend-i Attar Şerhi (Tercümesi)  : 16 cüzlük bir eserdir. Ferideddin-i Attar’ın Pendnâme’sini Türkçe’ye manzum olarak çevirmiş ve şerh etmiştir.

6.Durûb-ı Emsâl Tercümesi: Farsça’dan tercümedir.

Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.

Aydın, Mükerrem Bedizel Z-Coşkun, Vildan C. (2018). Hekim Şair Olunca : Şuurî Kitabı. Kitapevi.

Bağdadlı İsmail Paşa (1945-1947). Keşfü'z-Zünûn Zeyli I-II. İstanbul: MEB Yay. 580.

Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmanlı Müellifleri ve Ahmed Remzi Akyürek Miftâhu’l-Kütüb ve Esâmî-i Müellifîn Fihristi. Ankara: Bizim Büro Basımevi.

Coşkun, Vildan S. (2018). "Şuurî Hasan Efendi ve Divanı". Şuurî Kitabı. Kitapevi. 81-100.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.

Ekinci, Ramazan (hzl.)(2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay.

Güler, Murat (2017). Şuurî Hasan Efendi Divanı. Gazi Üniversitesi. Master Tezi.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay.

İpekten, Halûk, M. İsen, R.Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kurdoğlu, Veli Behcet (1967) Şair Tabibler. İstanbul: Baha Matbaası.

Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Süreyya (1311). Sicill-i Osmânî Yâhud Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniyye. C. 3. İstanbul: Matbaa-i Âmire.151.

Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). Ankara: KB Yay.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fuzalâ”. C. 4. İstanbul: Çağrı Yay.

Uludağ, Osman Şevki (1925). Beş-buçuk Asırlık Türk Tababeti Tarihi. İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Nigâh-ı hüsn-i âlem-sûz-ı kudret kanda ben kanda

Tecellî-i cemâl-i yâre tâkat kanda ben kanda

Bu baht-ı nâ-müsâidle felek lûtf etse de olmaz

Visâl-i şâhid-i âmâle fursat kanda ben kanda

(İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 428)

Ta’dil-i Emzice’den:

Kâdir oldukça meskenin eyle

Cây-ı âlâda vâsi ü bâlâ

Cânib-i şarkı vü şimâli açık

Dahi iklîm-i mutedilde ola

Durûb-ı Emsâl Tercümesi’nden:

Dört nesne var cihanda pür-hatar

Kâdir isen eyle anlardan hazer

Ragbet-i dünyâ vü avret sohbeti

Pâdişâhın kurbı kem’ler ülfeti

  *

Kurb-ı sultân âteş-i sûzân olur

Ülfet-i bed-dil belâ-yı cân olur

Hırs-ı dünyâya olursan mübtelâ

Her taraftan zâhir olur bin belâ

Kim ki ten-perverliğe meftûn olur

Âdem olmaz gâv u hardan dûn olur

(Kurdoğlu, Veli Behcet (1967) Şair Tabibler. İstanbul: Baha Matbaası. 172)