Ragıp Şevki Yeşim

Ekrem Sabit, Reşit Şevket, Tabahattin Osman, Rebia Şakir
(d. 1910 / ö. 12 Şubat 1971)
Yazar, Gazeteci
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Naime Hanım ile Mehmet Şevki Bey'in oğludur. Aile, Balkan Harbi sırasında Yugoslavya'dan göç etmiş ve Şevki Bey'in posta müfettişi olması nedeniyle de uzun müddet Anadolu'nun farklı bölgelerinde yaşamıştır. İlkokulu İstanbul, ortaokulu Mersin, liseyi de Antalya'da tamamladı (TBEA 2001). Mersin'de bulunan bir Fransız bankası olan Memâlik-i Şarkiyye'de çalışan yazar (Işık 2006), bu devrede çeşitli yerel periyodiklerde eserlerini de vermeye başladı. 1932'de Cumhuriyet gazetesinde muhabirliğe başlayarak matbuat hayatına girdi. 1938'de evlendi ve evliliğinden iki çocuğu dünyaya geldi. 1948'de Hadise Yayınevi'ni kurdu ve Hadise Gazetesi ile dönemin meşhur dergilerinden Radyo Haftası'nı yayımladı. Kervan, Cennet Kuşu, Ayna, Hazine, Kelebek gibi magazin ve sanat dergilerini çıkardı. Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmak için çıkardığı Çocuk Haftası dergisi çocuklar ve ebeveynleri tarafından devrinde çok sevildi. 1965'te Yeşim Yayınevlerini kurdu ve pek çok eserini de burada yayımladı. 1971'de İstanbul'da, kanser hastalığından vefat etti ve Merkez Efendi Mezarlığı'na defnedildi (TDEA 1998).

Kendi çıkardığı periyodikler haricinde, hayatı boyunca Cumhuriyet, Son Posta, Son Havadis, Yeni Sabah, Yarın, Memleket gibi gazete ve dergilerde de eserlerini yayımlar. Sağ elini doğuştan kullanamamasına rağmen, ömrü boyunca çeşitli alanlarda eserler yazmaktan geri durmaz (Kayımkaya 2014). Hikâye, senaryo, fıkralar kaleme alan yazarın esas alanı popüler edebiyat ve çoğunlukla popüler tarihî romanlar olur. Tefrika geleneğinin içerisinde oluşu, eserlerinin kusurlu görünmesine, kendisini tekrar etmesine yol açarsa da ortalama okura bir yandan okuma alışkanlığı kazandırmak bir yandan da tarih şuur ve sevgisini aşılamak noktasında önemli isimlerden biridir. "Başlangıç ve sonucu geçmiş zaman içerisinde gerçekleşmiş olan, milletin tarihinde yeri olan hadiselerin, devirlerin ve bu devirlerde yaşamış olan insanların, zaten tarih bilgisi içinde tespit edilmiş olan hikâyelerinin edebiyat sanatı aracılığıyla yeniden inşa edilmesi" (Argunşah 2016: 105) olarak baktığımız tarihî romanların, Yeşim romanlarına da yansıyan popüler cephesinde macera, zaman zaman cinsellik ve şiddet sahneleri görülürken, ele alınan devrelerin millî kin, gurur veya acıları dile getiren dönemler olmasına dikkat edilir. Yazarın eserlerinde daima Osmanlı tarihinin güçlü dönemlerine eğilmesi ve Osmanlı'ya nostaljik bir duyarlılıkla yaklaşması da bu amaca uygundur. Popüler romana ait casusluk, şantaj gibi konular ve kurguda tesadüflere yoğunlukla yer verilmesi de Yeşim romanlarının karakteristiğini oluşturur. Altınay ile tarihî roman literatüründe etkili olan kadınlar saltanatı algısı ve hanım sultanlara dair olumsuzlama, Yeşim romanlarında mümkün olduğunca gerçekçi çizgiler içerisinde verilir. Popüler tarihî romanların çoğunda var olan oryantalist söylem, Yeşim'in Zümrüt Gözlü Sultan'ı dışında rastlanacak bir eğilim değildir. Eserlerinde Naima başta olmak üzere Osmanlı tarihçilerinin verilerini kullanan yazar, alternatif tarih kurgusuna da gider. Romanlarda çoğunlukla birinci dereceden kahramanlar kurgulanmaz ve bu kahramanları temsil edecek, destani özellikler taşıyan kurmaca isimlere yer verilir. Bu eğilimin istisnası Genç Osman romanıdır ve eser, yazarın gerçek ve büyük bir ismi roman kahramanı olarak kurguladığı, biyotarihî romanlardandır. Beyaz Atlı Sipahi, Kanuni devrine ve Mohaç'a odaklanmasına rağmen, anlatının merkezinde Sipahi Cem ve âşık olduğu yabancı kadınlarla olan maceraları vardır. Bizanslı Beyaz Güvercin, bir Türk casusu olan Hamza Bey'in, İstanbul'un fethi sırasında gösterdiği yararlılıkları konu edinir. Kızıl Elma, Fatih tarafından seçilen Ömer'in Roma'da bir Romalı gibi yaşayarak, devlet lehine casusluk yapması kurgusuna yaslanır. Hekimbaşı Yakup Paşa Sultan'ı zehirlemektedir ancak kötü tesadüfler nedeniyle Ömer haberi iletmekte geç kalınca, Fatih ölür. Bu kurgu, yazarın, alternatif kurgusuna da örnektir. Bugün dahi tartışma konusu olan Fatih'in ölümünü, yazar cinayet olarak gösterir. Sultan'ın ölümünden sonra da Osmanlı'nın İtalya rüyaları sona erer ve yazar, Cem Sultan'ın yanında tavır aldığını belirterek anlatıyı tamamlar. Ovaya İnen Şahin, Osmanlı'nın kuruluşuna dairdir ve Osman Bey'in hayatı işlenir. Nasreddin Hoca'nın fıkralarından hareketle biyografisini kuran Dünyayı Güldüren Adam romanı, bir biyografik roman özelliği gösterir (Çetindaş 2017). Yeşim'in tarih temalı eserler dışında kalan popüler romanlarında ise aşk temi işlenir. Örneğin Yaralı Kurt romanında, arzularının esiri, çapkın, duyarsız ve acımasız bir erkek olan Süleyman'ın neden olduğu dağılmış hayatlar işlenir. Hikâyelerinin küçük bir kısmı, Beni Yakan Bir Ateş Var adıyla toplanır. Tefrikalarda kalan eserlerinde ise eski Türklerin hayatlarını da işlediğini bildiğimiz yazar, yine bir tefrika romanı olan Dişi Örümcek'te 'femme fatale' kadın tipini dikkat çekici bir ustalıkla kurgular. Yazarın, dinlere dair menkıbevî ve tarihî nitelikli kitapları da vardır. Dinî olmak iddiasında olmayıp, sadece anlatı özelliklerinden faydalandığı bu metinlerde Kuran-ı Kerim ve Tevrat ana kaynaklar olarak görünür. Ayrıca yazar, Anadolu'dan türküler derler ve bu türküleri notalarıyla birlikte yayımlar. Tefrikalarda kalmış pek çok ilmî makalesi de mevcuttur. Bunlara ilaveten yazarın Gençlik Günahı isimli senaryosu, film olarak da yayımlanır. Kerem ile Aslı ve yine filme aktarılan Plevne'nin On Üç Kahramanı isimli senaryoları, yazarın gösterimsel anlatıma yatkınlığını açıklar.

Kaynakça

(1998). "Ragıp Şevki Yeşim". Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (8). İstanbul: Dergâh.

(2001). "Ragıp Şevki Yeşim". Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (II). İstanbul: YKY.

Argunşah, Hülya (2016). “Klâsik Tarihî Roman Üzerine”. Tarih ve Roman. İstanbul: Kesit. s. 97-146.

Çetindaş, Dilek (2017). "Tarihsel Gerçeklik ile Kurmaca Biyografi Arasında: Nasreddin Hoca’nın Edebiyatımızda Kahraman Olarak Kurgulanışı". Geçmişten Günümüze Sivrihisar (ed. Zafer Koylu-Haşim Şahin). Eskişehir: Sivrihisar Belediyesi. s. 167-180.

Işık, İhsan (2006). "Ragıp Şevki Yeşim". Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (9). İstanbul: Elvan.

Kayımkaya, Emrah (2014). Tarihî Romancılık ve Ragıp Şevki Yeşim. Konya: Aybil.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. DİLEK ÇETİNDAŞ
Yayın Tarihi: 14.03.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Beni Yakan Bir Ateş VarŞafak / İstanbul1932Hikâye
İçimizden BiriŞirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1934Roman
Gönül Hikâyeleri- / İstanbul1944Hikâye
Yaralı KurtRemzi / İstanbul1944Roman
Resimli HikâyelerFaik Şenol Matbaası / İstanbul1951Antoloji
Türk Bestekârları AntolojisiRadyo Haftası Mecmuası / İstanbul1951Antoloji
Dünyayı Güldüren AdamHadise / İstanbul1956Roman
Seçme TürkülerSine-Radyo Haftası Neşriyatı / İstanbul1957Antoloji
Beyaz Atlı SipahiTürkiye / İstanbul1964Roman
Bizanslı Beyaz GüvercinTürkiye / İstanbul1964Roman
Genç OsmanTürkiye / İstanbul1964Roman
Zümrüt Gözlü SultanTürkiye / İstanbul1965Roman
Yeryüzüne İnen Büyük Nur Allah'ın KitabıYeşim / İstanbul1966Diğer
Allah'ın PeygamberleriYeşim / İstanbul1968Diğer
Allah'ın GazaplarıYeşim / İstanbul1969Diğer
Allah'ın Son PeygamberiYeşim / İstanbul1970Diğer
Ovaya İnen ŞahinTürkiye / İstanbul1971Roman
Kızıl ElmaTürkiye / İstanbul1971Roman
Kenarın DilberiHadise / İstanbul-Roman

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ABİDİNd. ? - ö. 1909 / 1895?Doğum YeriGörüntüle
2RA'ÛF BEY, Leskoviklid. 1879 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3İhsan Nuri Olgund. 1910 - ö. 6 Şubat 1985Doğum YılıGörüntüle
4Ali Cemal Koşukçud. 1910 - ö. 1987Doğum YılıGörüntüle
5IŞIK/SEFİL ÂŞIK, Mehmet Ali Işıkd. 1910 - ö. 03.02.1990Doğum YılıGörüntüle
6Rifat Necdet Evrimerd. 1898 - ö. 1971Ölüm YılıGörüntüle
7Fahir Ongerd. 1920 - ö. 6 Temmuz 1971Ölüm YılıGörüntüle
8Falih Rıfkı Atayd. 25 Ocak 1894 - ö. 20 Mart 1971Ölüm YılıGörüntüle
9Ertuğrul Kapusuzoğlud. 1954 - ö. ?MeslekGörüntüle
10Ali F. Bilird. 28 Şubat 1945 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Çiğdem Aldatmazd. 1982 - ö. ?MeslekGörüntüle
12İsmail Bakırd. 1954 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Çağla Meknuzed. 10 Ocak 1985 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Abdurrahim Karakoçd. 7 Nisan 1932 - ö. 7 Haziran 2012Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ŞİRVÂNÎ, Şâkird. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
16ŞÂKİR, Gümrükçü Hüseyin Paşa-zâde Hüseyin Şâkir Beyd. ? - ö. 1744-45Madde AdıGörüntüle
17ŞEVKİ DİNÇALd. 03.05.1952 - ö. ?Madde AdıGörüntüle