Madde Detay

İstanbul’da doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Mustafa’dır. Üsküdarlı Cerbeci Karabacak Mehmed Efendi olduğu için Karabacak-zâde Mustafa Efendi olarak tanındı. Dedesi Hasahur Hocası Üsküdarlı Murad Efendi’dir. Anne tarafından Bostanzâde soyundandır. Medrese öğrenimi gördü. 1104/1692-93 yılında Şeyhülislâm Ebû Saîdzâde Feyzullah Efendi’den mülâzım oldu. Şevval 1115/Şubat-Mart 1704’te haric rütbesiyle Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi Medresesi müderrisliğine getirildi. Daha sonra Şaban 1119/Ekim-Kasım 1707’de Hâcegî, Şevval 1122/Kasım-Aralık 1710’da Kenan Paşa, Rebiyülevvel 1126/Mart-Nisan 1714’te Molla Kırımî, Cemâziyelâhır 1129/Mayıs-Haziran 1717’de Ankaravî Mehmed Efendi, Cemâziyelâhır 1130/Mayıs 1718’de Seyyid Feyzulllah Efendi medreselerine atandı. Arkadaşı olan Hasancan soyundan Birader-zâde Mustafa Efendi Mısır kadılığına atanınca onunla birlikte Kahire’ye gitti. Şeyhî Mehmed Efendi (Özcan 1989: 412) ve Mehmed Süreyya (Akbayar 1996: 906)’ya göre 12 Şaban 1130/11 Temmuz 1718’de Kahire’de vebadan vefat etti ve oraya defnedildi. Vefat tarihi, Safayî (Çapan 2005: 553)’de 1132/1719-20, Mecelletü’n-Nisâb (Müstakimzâde 2000: 380a)’da 1142/1729-30 olarak kaydedilmiştir.

Şeyhî Mehmed Efendi (Özcan 1989: 412) ve Mehmed Süreyya (Akbayar 1996: 906)’ya göre hoş-sohbet, şiir ve inşâda mâhir bir şair olup Mâdih mahlası ile Dîvân’ı vardır. Fakat nüshasına rastlanmadı. Sâlim (İnce 2005: 609), Dîvan’ın kaybolduğunu belirttikten sonra bir divanı oluşturacak kadar muammaları olduğunu söylemektedir. Sanatı, ayrıca Safayî (Çapan 2005: 553) ve Sâlim (İnce 2005: 609) tezkirelerince de övülmüştür. Safayî (Çapan 2005: 553-556), Sâlim (İnce 2005: 609-610) ve Şeyhî Mehmed Efendi (Özcan 1989: 412)’de şiirlerinden örnekler bulunmaktadır.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 3. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 906.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî, İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 553-556.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 608-610.

İnce, Adnan (2006). “Mâdih”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 6. Ankara: AKM Yay. 182-183.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 899-900.

Müstakîm-zâde Süleyman Sa’deddin Efendi (2000). Mecelletü’n-Nisâb (Tıpkıbasım). Ankara: KB Yay. 380a.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakaik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri-Vekâyiü’l-Fudalâ. C.II-III. İstanbul: Çağrı Yay. 411-412.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1986). C. 6. “Mâdih Mustafa Efendi (Karabacakzâde)”. İstanbul: Dergâh Yay. 109-110. 

Gazel

Rahm kıl ey gamzesi mekkâre Allâh aşkına

Sîne-i mecrûha urma yâre Allâh aşkına

Arz-ı rûy et ey perî bilmem nedendir vahşetin

Sen de insâniyyet et bir pâre Allâh aşkına

Dil henüz âyâ esîr-i bend-i dâm-ı turra mı

Bir su’âl eyle sabâ dildâre Allâh aşkına

Gâh nâz u geh tebessüm geh tegâfül eyleyip

Râzımı fâş eyleme agyâra Allâh aşkına

Olmasın âzürde te’sîr-i nigehden Mâdihâ

Bakma küstâhâne rûy-i yâre Allâh aşkına

(İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 609.)

Mu‘ammeyât be-nâm-ı Sâlih

Olup sahbâ-yı nâz ü işveden bir rütbe mestâne

Sunar nâ-çâr çeşm-i mesti dâmân-ı dil ü câne

(İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 610.)