Madde Detay

Şiirlerinde “Seyyarî” mahlasını kullanan âşığın asıl adı Seyyar Gözütok’tur. Nüfus kayıtlarına göre 1 Temmuz 1925 tarihinde Erzurum'un Oltu ilçesine bağlı Çayüstü [Urut] köyünde dünyaya gelmiştir. Baba adı Tahir, ana adı Ganimet’tir. Seyyarî, Tahir ve Ganimet çiftinin dokuz çocuğunun en büyüğüdür. Askerlik haricinde, köyünden ve yakın çevresinden dışarıya çıkmamış, köy hayatının değişmez meşguliyetlerinden olan tarım ve hayvancılıkla uğraşmıştır. Gülbahar Hanım ile evlenen Seyyarî beş erkek, iki de kız olmak üzere yedi çocuk babasıdır (Vural 2012: 112; Gözütok 2019). Geleneğin, günümüze göre daha canlı olarak yaşandığı bir dönemde ve âşıklığa çokça değer verilen bir çevrede yaşadığı için köylerine gelip giden âşıklardan etkilenerek küçük yaşta âşıklık sanatına ilgi duymaya başlar. Kuvvetli bir hafızaya ve keskin bir zekâya sahiptir. Bu özelliklerinden dolayı yörenin tanınmış âşıklarından Sümmanî ve Âşık Şenlik gibi usta âşıkların yanı sıra daha başka âşıkların birçok şiirlerini de öğrenmiştir (Vural 2012: 112-113; Gözütok 2012-2019). Kabiliyeti sayesinde saz çalmayı da kendi gayretleriyle çabucak kavramıştır. Zaman içinde âşıklık sanatında kendini geliştirdikçe katıldığı meclislerde, usta malı tabir edilen şiirler-türküler yanında kendi şiirlerini de okur, giderek yörede âşık olarak tanınmaya başlar. Sazdaki ustalığı ve sesinin güzelliği kadar irticalen şiir söyleme konusunda ve atışma dalında da usta olduğu belirtilmiştir (Gözütok 2019). Hikâyecilik yönü de bulunan Seyyarî, çeşitli konularda irticalen pek çok şiir söyler, özellikle yörede yaşanan olaylara ağıtlar yakar, destanlar söyler. Ancak, hayatı dile getirdiği destanlar ve ağıtlar gibi hüzünlü bir şekilde son bulmuştur. 1962'de köyünde çıkan bir kavgayı ayırmak isterken ağıtlara konu olacak bir şekilde bıçaklanarak ağır yaralanmış ve kaldırıldığı Erzurum Numune Hastanesinde birkaç günlük tedavinden sonra kurtarılamayarak vefat etmiştir. Çevresinde sevilen, hem sanatıyla hem de insani ilişkileriyle takdir edilen Âşık Seyyarî, Erzurum Asri Mezarlığına defnedilmiştir (Vural 2012: 112-113).

Oltu Havzası Âşıklarından Seyyarî, yöre âşıkları tarafından âşıklık geleneğinin çevredeki önemli bir ismi olarak değerlendirilmiştir. Mevlüt İhsânî, Hüseyin Sümmânioğlu ve Âşık Ahmet Çimen gibi âşıklar, Seyyârî’nin saza hâkimiyetinin mükemmel olduğunu, çok etkileyici ve yanık bir sesi olduğunu belirtmişlerdir. Âşıklarda aranan irticalen söyleme ve atışma kabiliyetinin Seyyari'de üst seviyede olduğunu, özellikle ağıt ve destan türlerinde çok başarılı olduğunu dile getirmişlerdir. Eğer genç yaşta vefat etmemiş olsaydı âşıklık sanatında daha geniş bir çevrede tanınabilecek kabiliyette bir âşık olduğunu ifade etmişlerdir (Vural 2012: 112-113).

Âşık Seyyarî’nin ölümünden sonra ismi unutulmasa da şiirleri maalesef yazılı olarak muhafaza edilememiştir. Seyyârî’nin genç yaşta vefat eden halasının oğlu Mürsel Arslan için söylediği tamamı 10 dörtlük olan ağıtın yanı sıra Çayüstü köyünde yaşanan sel felaketi için söylediği uzun bir ağıtı ve başka ağıtları da olduğu belirtilmiştir (Gözütok 2012-2019; Vural 2012: 112-113). Ancak, âşığın kaybolan pek çok şiiri gibi bu ağıtların da tamamı tespit edilememiştir. Kendisini tanıyan âşıkların ifadelerinden ve tespit edilebilen şiirlerinden hareketle Seyyarî’nin âşık tarzı şiir sanatının ve âşıklık geleneğinin kurallarını bilen ve bu kuralları şiirlerinde ustalıkla uygulayabilen bir âşık olduğu anlaşılmaktadır.