ZAKİR/ZAKİRÎ, Kazım Subaşı

(d. 1919 / ö. 1981)
âşık, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kazım Subaşı, 1919'da Sivas'ın Altınyayla ilçesine bağlı Kürkçüyurdu köyünde dünyaya gelmiştir. Şiirlerinde Zakir, Zakirî mahlasını kullanan âşığın babasının adı Mikdat, annesinin adı ise Hüsne’dir. Sülalesi, Mikdatoğulları olarak bilinir. Henüz bir yaşındayken babasını kaybeder. Bunun üzerine annesi Hüsne, köyde Mustafa isminde bir başkasıyla evlenir ve annesinin bu evlilikten; Fadime, Bekir, Halit isminde üç çocuğu dünyaya gelir. Annesini on bir yaşında üvey babasını da on beş yaşında kaybeder. Küçük yaşta hem öksüz hem de yetim kalan Zakir, evin en büyüğü olduğu için daha o yaşlarda geçim derdine düşer. Kardeşleri küçük olduğundan bütün işler ona kalır. Bir taraftan ev ve tarla işleriyle uğraşırken diğer taraftan da çobanlık yapar. Zakir 1944'te köy büyüklerinin de desteğiyle Sultan isminde bir hanımla evlenir. Çobanlık yaparken elde etmiş olduğu gelirle hem düğününü yapar hem de küçük olduğu için elinden alınan çayır ve tarlaları geri alır. 1945'te kayınpederi ve kayınpederinin kardeşiyle yaya olarak Mekke’ye yola çıkan Zakir, bu yolculuk sırasında açlık, susuzluk ve sıcakla mücadele eder. İzinsiz olarak Mekke’ye gittikleri için altı ay hapis yatar. Daha sonraları da bunu tekrarlayan Zakir, yaya olarak üç defa toplamda otuz beş defa Mekke’ye gider. Ankara’da askerlik yapar. Askerden terhis olup köyüne döndükten sonra kardeşlerini evlendirerek babalarından kalan tarlaları onlara pay eder. Zakir’in; Ferziye, Abdülkadir, Mikdat, Mehmet Emin, Hasbi, Ali isimlerinde altı çocuğu vardır. Zakir uzun boylu, 70-75 kg ağırlığında ve seyrek sakallıdır. Gençlik yıllarında geçirmiş olduğu bir kaza neticesinde boynu sağ tarafa eğiktir. Olgun, yardımsever, geçimli ve açık sözlü birisidir. Çiftçilikle geçimini saylayan Zakir, bir ara imamlık yapsa da bunu meslek hâline getirmek istemediği için imamlığı bıraktı. Çeşitli sanat ve zanaat dallarına yetkinliği vardır. Radyo, ütü tamiri, demircilik, duvarcılık bunlardan bazılarıdır. Kur’an okumak, namaz kılmak, şiir yazmak, traktöre binmek onda tutku halindedir. 1966'da ağır bir mide ameliyatı geçiren Zakir, çileli geçen bir hayatın sonunda 1981’de vefat eder. Zakir’in mezarı, hayatının büyük bir bölümünü geçirdiği köy olan Kürkçüyurdu’ndadır (Kaya 2009: 499).

Zakiri, okuma yazmayı kendi kendine öğrenir. Köylü halk şairlerinden olan âşığın sülalesinde kendisinden başka âşık yoktur. İlk şiirlerini kırklı yaşlarında söyler. İlk başlarda Ruhsatî’den etkilenir. Yunus Emre’nin şiirlerinden zevk alır (Aslanoğlu 2006: 587). Bazı şiirlerinde de Âşık Veysel’in etkisi görülmektedir. Bu etki kimi zaman şiirlerin ayaklarında olabildiği gibi kimi zaman da şiirin konusunda kendisini gösterir. Badeli şairlerdendir. Sazı yoktur. Şiirlerini kendisine has bir makamla okur. Çobanlık yaptığı sırada kavalını elinden düşürmemiş, daha sonraları şiirlerini tefle söylemiştir. İrticalen şiir söyleyen Zakir, hiçbir aşıkla karşılaşmamış ve hiç âşık meclisinde bulunmamıştır. Şiirlerinin konusunu halkın ferdi ve sosyal meseleleri oluşturur. Kafiyelerindeki gücü vasat düzeydedir. Bununla beraber çift kafiye denemeleri de yapmıştır (Kaya 2009: 499-500).

Kaynakça

Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları II. Ankara: BMS Matbaacılık.

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şâirleri IV. Sivas: Önder Matbaacılık.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. MURAT ÇİL
Yayın Tarihi: 25.03.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1RİNDÎ/KARAŞEMS, Ahmet Günerend. 1908 - ö. 20.12.1960Doğum YeriGörüntüle
2AĞA, İbrahim Erend. 1913 - ö. 07.07.1998Doğum YeriGörüntüle
3İBRAHİM DOĞANd. 1936 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4YUSUF GÜLMUHAMMEDİd. 1919 - ö. 1999Doğum YılıGörüntüle
5Hüsnü A. Gökseld. 1919 - ö. 2001Doğum YılıGörüntüle
6BEHÇET MAHİRd. 1919 - ö. 22.06.1988Doğum YılıGörüntüle
7İBRAHİM KIZILGÖZd. 1897 - ö. 1981Ölüm YılıGörüntüle
8M. Şakir Ülkütaşırd. 14 Mart 1894 - ö. 30 Mayıs 1981Ölüm YılıGörüntüle
9Adli Morand. 1919 - ö. 1981Ölüm YılıGörüntüle
10YETİMİ/ALİ YETİMİ, Ali Çelikd. 1966 - ö. ?MeslekGörüntüle
11ZİYA, Ziya Doğand. 23.03.1949 - ö. ?MeslekGörüntüle
12RECEP, Recep Karadağd. 1942 - ö. ?MeslekGörüntüle
13GULMUTLU, Hüseyin Yılmazd. 08.07.1960 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14HASAN, Hasan Yalçınd. 1943 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15BATTAL EMRE, Nadir Selçukd. 1924 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16KAMBERÎ, Kamber Nard. 20.10.1956 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17MAZLUM MEHMAN, Yusuf Aydosd. 1944 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18BAYRAMÎ, Ali Bayramîd. 1979 - ö. ?Madde AdıGörüntüle