Madde Detay

Diyarbakır’da doğdu. Ahdî, aslen Tebriz’den göçmüş bir aileden olduğunu (Solmaz 2005: 287) belirtmesine rağmen Ali Emîrî, babasının Hasankeyfli olduğunu belirtir (Ali Emîrî 1328: 269). Öğrenimini tamamlayıp danişmend oldu. Halep ve Şam’a gidip o bölgenin âlim ve şeyhlerine hizmette bulundu. Daha sonra İstanbul’a gelerek döneminin şairleriyle tanışma fırsatı buldu. Bir müddet sonra Türkistan ve Horasan bölgelerine seyahate çıktı. Tekrar memleketi Diyarbakır’a dönerek muallimlik yaptı. 980/1572 yılında Diyarbakır’da öldü.

Halîfe’nin şiirlerini bir araya getirdiği divanının olup olmadığı bilinmemektedir. Ahdî, şairin Genceli Nizamî gibi Hamse sahibi olduğunu ve Diyarbakır şehri için şehrengiz yazdığını belirtmektedir. Ancak bu eserler şimdilik elde değildir. Diyarbakır’da birçok şairin yetişmesine vesile olan Halîfe, Arapça, Farsça ve Türkçe şiirler yazdı. Özellikle de mesnevi, gazel, tahmis ve terci-i bentte ustaydı (Solmaz 2005:287).

Ali Emîrî (1328). Tezkîre-i Şuarâ-yı Âmid. İstanbul.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay.

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâ'sı (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.

Gazel

Leb açup söylese ol gül çemende gonce-femlerle

‘Aceb mi goncenün hasretden agzı tolsa demlerle

Hatın engüşt ile ol meh yüzünde peh peh eyler

Yazar mihr âyetin hüsni kitâbına kalemlerle

Gamun her tâze oldukca dil-i dîvâne şâd olur

Beni şâd eyle her dem ey perî-ruh tâze gamlarla

Şehâ dilden gubârı feth iden reyhân-ı hattundur

Muhakkak bendenüz kırma bizi müşgîn rakamlarla

Halîfe ol sehî-kâmet yine zülfün ‘alem itmiş

Gelür dil kişverin almaga ‘abbâsî ‘alemlerle

Şehrengiz’den

Biri nekkârecidür adı Hayder

Olupdur cümle hüsn ehline mihter

Çıkup bir cebîne dir ol mâh tal’at

Güneş sen git benümdür şimdi nevbet

Öz adına çalar devlet nefîrin

Ne kara gündedür görmez fakîrin

(Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâ'sı (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 288-89.)

Gazel

Ser-i zülfün sevâdı kim meh-i ruhsâra yasdanmış

‘Aceb ebr-i siyehdür mihr-i pür envâra yasdanmış

Seni sûretger-i çîn göreli elden salup hâme

Hatâdan sûret-i bî-cân gibi dîvâra yasdanmış

Meh-i nev sanma gökde gûşe-i na’l-i semendündür

Uçup cevlângehünden günbed-i devvâra yasdanmış

Kulagına rakîbün söyledükçe ol gül-i handân

Sanursın bir açılmış goncedür kim hâra yasdanmış

Halîfe ney gibi inler kapunda sormadun bir dem

Ney içün işigün taşında bu bî-çâre yasdanmış

(Ali Emîrî (1328). Tezkîre-i Şuarâ-yı Âmid. İstanbul. 276.)