Madde Detay

Ref’î Çelebi, Ref’î-i Leng, Topal Ref’î gibi isimlerle tanındı. İsmi bazı kaynaklarda Refî’î olarak kaydedilmişse de bu kayıt bilgi yanlıştır. Çorlu’da dünyaya geldi. Doğum tarihi belli değildir. Âşık Çelebi tezkiresinde verilen bir bilgiden hareketle onun 1568 yılında medreseden yeni mülazım olmuş bir genç olduğu sonucuna ulaşmaktayız. Kınalı-zâde Ali Efendi emsali değerli şahsiyetlerin yanında eğitim aldıktan sonra Anadolu Kazaskeri Pervîz Efendi’den mülazım olup çeşitli yerlerde kadılık ve nâiblik görevlerini ifa etti. Mesleki hayatında daha yüksek mevkilere ulaşamadan yirmi ve otuz akçe gibi düşük mertebelerde kadı iken 983/1575-76 yılında vefat etti. Kendisi gibi Çorlu’da ikamet eden 16. yüzyıl divan şairi Behiştî ile arkadaşlık kurup onun edebi ciheti haiz kişilerin uğrak yeri olan meclisinde bulunması şiir ve edebiyatla olan ilişkisini etkiledi. Bağdatlı Ahdî tezkiresinde onunla pek çok kez görüşüp arkadaşlık kurduklarını ve onun derviş tabiatlı, hoş sohbet, yetenekli ve bu yeteneklerini ilimle süsleyen biri olduğunu yazmaktadır. Ref’î’nin kayıtlara geçen mürettep divanı veya başka bir eseri bulunmamaktadır. Hasan Çelebi, onun tarihe ilgi duyduğunu ve günlük olaylarla ilginç hikâyeleri yazıya geçirdiğini belirtir ancak ondan bu içerikte bir eser günümüze ulaşmamıştır. Ref’î’nin bugün elimizde bulunan şiirleri mecmualar ve tezkireler aracılığıyla zamanımıza intikal etmiştir. Şiirlerine bakıldığında Ref’î’nin deyim, atasözü ve yerel ifadeler açısından zengin, Necâtî Beg tarzına yakın, sade ama etkili bir şiir anlayışına sahip olduğunu söyleyebiliriz. Biyografik kaynakların ve şiir örneklerinin delaletiyle başarılı bir şair diyebileceğimiz Ref’î’nin daha kalıcı ve daha çok eser bırakmasına muhtemelen erken yaşta vefatı engel olmuştur.  

İsen, Mustafa (hzl.) (1994).  Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Kaf-zâde Fâ’izî. Zübdetü’l-Eş’âr. Milli Kütüphane Yz. A 679 vr. 20b-22a.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Riyâzî. Riyâzü’ş-Şu’arâ. Manisa İl Halk Kütüphanesi Yazma Eserler Bölümü, No: 45 Hk, 5185. s. 104.

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı. Ankara: AKM Yay.

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.

Varaḳ-ı gül degül üstünde perīşān çemenün

            Penbe-yi dāġıdur ol bülbül-i ḫūnīn-kefenün

            Dil-i bīmāruñ eger zārunı gūş itmeseler

Ṣaġ kim derdi içinde bana bu pīrehenün

Baḳmayup ḳanlu yaşuma görün ol merdi kim

Gözüm öninde yire çaldı ‘aḳīḳun Yemenün

Büsr-i mūdur diseler m­ū-yı miyānuñ söz yoḳ

Andadur söz ki hemān bir ser-i mūdur dehenün

Baḥs idüp zülf ile çıḳmadı başa Ref‘ī

Kendüye ḳıldı yüzi ḳarası misk-i Ḫotenün