Madde Detay

16. yüzyılın seçkin şairlerinden olup İstanbul’da doğdu. Mevlevî bir şair olan Şânî, Şem’î Dede tarafından yetiştirildi (Akbayar 1996: 1567). Mahlasını Şem’î Dede verdi. Şem’î Dede, Şânî’nin parlak ve güçlü bir zekaya, akıcı bir dile sahip olması sebebiyle Şânî mahlasını ona uygun bulmuştur. Genellikle Galata civarında ikamet etti. Bir dönem Remzi Çelebi’nin de hizmetinde bulundu (Kılıç 2010: 1408). Kaynaklar derviş görünüşlü, nefsinden arınmış, kâmil bir zat olduğunu belirtir.

 Şanî Dede'nin Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi'nde Galatalı olduğu ve 18. yüzyılda yaşadığı kaydedilse (1998: 104) de 16. yüzyıl şairidir. Ayrıca Gubârî’nin Vasf-ı Hüdâî Resul ve Cem’i Şuarâ-yı Gubârî adlı şairnamesinde (39. dörtlük) (Kaya 1990: 11-18) ve Âşık Ömer’in Şairnâme adlı eserinde (15. dörtlük) ismi geçmektedir (Kaya 1990: 26-30). Tespit edilen şiirinde Şanî mahlasını kullanan âşığın dili sade ve anlaşılırdır. Şanî Dede'nin ne zaman vefat ettiği bilinmemektedir. 

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Genç, İlhan (2000). Esrar Dede Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye.  Ankara: AKM Yay.

http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf [erişim tarihi 07.02.2014]

İpekten, Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KB Yay.

Kaya, Doğan (1990). Şairnâmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yay: 

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Edebiyat Yay.

Kurnaz Cemal, Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.

"Şani Dede" (1998). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 8. İstanbul: Dergâh Yay. 104.Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâi’rü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Kıt’a

‘Âlem-i vuslat rakîbe künc-i firkat ‘âşıka

Çünki kassâm-ı ezel bu resme taksîm eyledi

Bûy-ı zülf-i yârı ‘arz itdi hamîde serve bâd

İki bükdi kaddini ta’zîm ü tekrîm eyledi

http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf [erişim tarihi 07.02.2014]. 

Koşma

Ağalar, gafletten yeni uyandım,

Hani eski demler, ne zamandır bu?..

Haber geldi, ah eyledim ağladım,

Rahmetmez imansız, ne figandır bu!..

Herkes safasında demde yâr ile,

Ömrüm kütah oldu ah ü zâr ile.

Bensiz haram olsun, yâr ağyar ile

Seyranda, bakalım, bir devrandır bu.

Felek! senin gibi bağrım taş değil,

Yârdan ayrılalı gönlüm hoş değil.

Dağlar başı boran değil, kış değil,

Garip serde esen ne tuhaftır bu!..

Tevekkül babına sığındı Şani,

Böyle takdir etmiş yaradan gani.

Bunda melül mahzun gezdiren beni

Bir vuslatı meşkûk nevcivandır bu

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Edebiyat Yay. 278.