ALİ ÇALIŞ

(d. 09.01.1953 / ö. -)
Zahireci
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ali Çalış 1951’de Eskişehir'in Sivrihisar ilçesine bağlı Kargın köyünde doğmuştur. Bununla birlikte, kimliğinde doğum tarihi 9 Ocak 1953 olarak geçer. Çalış, 1982’ye kadar çiftçilik yapar ve bu köyde yaşar. 1982’de Eskişehir’in Beylikova ilçesine göç ettikten sonra hamallık yapar. Daha sonra ticarete atılarak kepekçi dükkânı işletir, taksi şoförlüğü yapar ve bakkal işletir. 1987'de ağır bir trafik kazası geçiren âşığın iki bacağı kırılır ve iyileşmesi aylar alır. 1989’da zahirecilik yapmaya başlar ve hâlen Beylikova'da bu işini sürdürür (Çalış 2011: 59).

İlkokulu aynı sınıfta okudukları ve ilkokuldan sonra birlikte Kur’an-ı Kerim öğrendiği, şiirlerinde bahsettiği Nezihe Hanım ile uzun bir nişanlılık döneminden sonra 1970’te evlenir. Üç çocuk babasıdır. 1971 yılında oğulları Mustafa dünyaya gelir. Mustafa'dan sonra dünyaya gelen oğlu Mehmet ve kızı Aliye bebekken vefat eder. Bu iki evlat acısından sonra 1979’da Emriye (Aliye) ve 1982’de Ferya adlı kızları olur. Çalış, içinde kalan okuma hayalini üç evladını da okutarak gerçekleştirir (Çalış 2011: 59).

Ali Çalış’ın babası Mustafa Sabri Çalış mani atma geleneğiyle muhabbet eden, her konuşmayı kafiye ile sonlandıran biridir. Şair saz çalmaz çünkü şairin doğduğu ve büyüdüğü Kargın köyünde saz çalma geleneği yoktur. Bununla birlikte köy güçlü bir sözlü kültür geleneğine sahiptir. 24 Oğuz boyundan biri olan Kargın boyundan geldiği düşünülen köyde Türk kültür ve geleneklerinin kuşaktan kuşağa aktarıldığı ve korunduğu görülmüştür. Ali Çalış, bu ortamda geleneği özümseyerek yetişir (Çalış 2011: 59).

Badeli âşıklardan olmayan Çalış, şiirlerinin çoğunu sıladan ayrı olduğu dönemde askerdeyken Sarıkamış’ta yazar (iki defter şiiri bu dönemde yazılmış olmasına rağmen defterlerden biri kayıp, elde olan defter de eksiktir) (Çalış 2011: 60).

Şiirlerinde genellikle gurbet, özlem ve aşk temalarını işler. Dörtlük sonlarına kelime tekrarlarına sıkça başvurmuş ve içinde bulunduğu ortamı, ruh hâlini ve sevdiğini tasvir etmiştir (Çalış 2011: 60). Genellikle şiirlerinde 11’li ve 8’li hece ölçüsünü kullanır. Çalış'ın şiirlerinde tabiatla ilgili kelimelere de sıkça rastlanır. Ali Çalış iyi bir kıssa ve hikâye anlatıcısı olarak da tanınır (Çalış Minkan 2018).

Kaynakça

Ali Çalış, 1957, Eskişehir, İlkokul, Âşık, Zahireci. [Ferya Çalış Minkan, Görüşme Tarihi: 20 Ağustos 2018].

Çalış, Ferya (2011). “Ali Çalış (Dertli Ali)”. Sazın ve Sözün Sultanları: Yaşayan Halk Şairleri. C. VII. Ed. Fatma Ahsen Turan, Özlem Ünalan. Ankara: Gazi Kitabevi. 59-64.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. FERYA ÇALIŞ MİNKAN
Yayın Tarihi: 09.06.2019
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1PAPUR, Abdullah Papurd. 1945 - ö. 1988Doğum YeriGörüntüle
2ELİ ŞAMİL OĞLU ŞAİROVd. 1911 - ö. 1943Doğum YeriGörüntüle
3ALİ RIZA/KOCA KARTAL, Ali Rıza Ezgid. 1949 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4PAPUR, Abdullah Papurd. 1945 - ö. 1988Doğum YılıGörüntüle
5ELİ ŞAMİL OĞLU ŞAİROVd. 1911 - ö. 1943Doğum YılıGörüntüle
6ALİ RIZA/KOCA KARTAL, Ali Rıza Ezgid. 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7PAPUR, Abdullah Papurd. 1945 - ö. 1988MeslekGörüntüle
8ELİ ŞAMİL OĞLU ŞAİROVd. 1911 - ö. 1943MeslekGörüntüle
9ALİ RIZA/KOCA KARTAL, Ali Rıza Ezgid. 1949 - ö. ?MeslekGörüntüle
10PAPUR, Abdullah Papurd. 1945 - ö. 1988Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ELİ ŞAMİL OĞLU ŞAİROVd. 1911 - ö. 1943Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12ALİ RIZA/KOCA KARTAL, Ali Rıza Ezgid. 1949 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13PAPUR, Abdullah Papurd. 1945 - ö. 1988Madde AdıGörüntüle
14ELİ ŞAMİL OĞLU ŞAİROVd. 1911 - ö. 1943Madde AdıGörüntüle
15ALİ RIZA/KOCA KARTAL, Ali Rıza Ezgid. 1949 - ö. ?Madde AdıGörüntüle