ALİ HAYDAR SÜMER

(d. ? / ö. ?)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ali Haydar Sümer, Trabzon’un Of ilçesine bağlı Zevait köyündendir. “Heyelan” ya da “Of Seylap Destanı” adlı destanı, Of’ta 1929 yılındaki sel (heyelan) felaketi üzerine yazmıştır. Duman, hakkında fazla bilgi edinilemediğini (1995: 71; 2011: 276-277) belirtir. Mehmet Akif Bal, Kronolojik Trabzon Tarihi adlı eserde bu sel olayına 5 Temmuz 1929 tarihi başlığı altında yer verir. Bu olay, “Of ve Sürmene ilçelerinde sel ve heyelan olayları yaşandı" şeklinde tarihi kayıtlara geçer (Bal 2013: 414-415). Âşığın şiirinde bu olay “Haziren 24 oldu bu afet” (2009 Bal 505) şeklinde kayıtlıdır. Âşığın bu şiirde geçen “Nefs-i Of’a oldu böyle zulümat/ Of haline bakın tarümar oldu/ Solaklı Deresi ne hâle döndü” sözleri bu tarihi bilgiyi destekler niteliktedir. Ayrıca Heyelan Destanı’nda âşık, “Hicretten döneli on yıl olmadan” derken bu heyelanın 1929’da olduğu düşünüldüğünde âşığın 1919 yılı civarında seferberlikten döndüğü çıkarılabilir ki “Umumi Harp Destanı" adlı şiirini de seferberlikte yazdığı anlaşılmaktadır. Âşığın ne zaman nerede öldüğü de bilinmemektedir.

Mehmet Akif Bal, şiir antolojisi çalışmasında Ali Haydar Sümer’in “Umumi Harp Destanı” başlıklı şiirine yer vermiştir. Rus harbinin tasvir edildiği bu şiirde şairin üslubu canlıdır, şiir beyit nazım birimi ile kaleme alınmıştır (Bal 2009: 554). Mustafa Duman ise, Necati Balaşoğlu’ndan alıntıladığı âşığın “Heyelân Destanı” adlı şiirine yer verir (Duman 1995: 71-72). Ayrıca Duman, Trabzon Halk Kültürü adlı eserinde “Trabzon Yöresinde Meydana Gelen Heyelan Felaketleri Üstüne Söylenmiş Destanlar” adlı eserinde bu şiire de yer verir (Duman 2011: 276-277). Bu şiirde âşık, ağıt üslubuna ve canlı tasvirlere başvurur. Nazım birimi dörtlük olan bu şiirin dili sade ve anlaşılırdır. Ali Haydar Sümer’in her iki şiiri de Türk kültür tarihi ve sözlü tarih araştırmaları açısından önemlidir.

Kaynakça

Bal, Mehmet Akif (2009). Bir Şiirdir Trabzon Osmanlıdan Günümüze Trabzon Şiir Antolojisi. Ankara: Cantekin Matbaa.

Bal, Mehmet Akif (2013). Kronolojik Trabzon Tarihi. İstanbul: Enes Basın Yayın ve Matbaacılık.

Balaşoğlu, Necati (1946). Karadeniz Destan ve Deyişleri. İstanbul: Sebat Basımevi.

Duman, Mustafa (1995). Trabzon Halk Şairleri. İstanbul: Anadolu Sanat Yay.

Duman, Mustafa (2011). Trabzon Halk Kültürü. İstanbul: Heyamola Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. EMİNE ÇAKIR
Yayın Tarihi: 27.08.2019
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HÂLİS, Trabzonlud. ? - ö. 1829 ds.Doğum YeriGörüntüle
2TÂLİB, Süleymând. 1814 - ö. 1847Doğum YeriGörüntüle
3SIDKÎ, Murâdhan-zâde/Murâdhanlı-zâde Ebûbekir Sıdkîd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4HÂLİS, Trabzonlud. ? - ö. 1829 ds.Doğum YılıGörüntüle
5TÂLİB, Süleymând. 1814 - ö. 1847Doğum YılıGörüntüle
6SIDKÎ, Murâdhan-zâde/Murâdhanlı-zâde Ebûbekir Sıdkîd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7HÂLİS, Trabzonlud. ? - ö. 1829 ds.Ölüm YılıGörüntüle
8TÂLİB, Süleymând. 1814 - ö. 1847Ölüm YılıGörüntüle
9SIDKÎ, Murâdhan-zâde/Murâdhanlı-zâde Ebûbekir Sıdkîd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10HÂLİS, Trabzonlud. ? - ö. 1829 ds.MeslekGörüntüle
11TÂLİB, Süleymând. 1814 - ö. 1847MeslekGörüntüle
12SIDKÎ, Murâdhan-zâde/Murâdhanlı-zâde Ebûbekir Sıdkîd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13HÂLİS, Trabzonlud. ? - ö. 1829 ds.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14TÂLİB, Süleymând. 1814 - ö. 1847Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SIDKÎ, Murâdhan-zâde/Murâdhanlı-zâde Ebûbekir Sıdkîd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16HÂLİS, Trabzonlud. ? - ö. 1829 ds.Madde AdıGörüntüle
17TÂLİB, Süleymând. 1814 - ö. 1847Madde AdıGörüntüle
18SIDKÎ, Murâdhan-zâde/Murâdhanlı-zâde Ebûbekir Sıdkîd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle