Madde Detay

Amîkî mahlaslı şaire tezkirelerde yer verilmemiştir. Dolayısıyla onun asıl adı ve yaşadığı dönem hakkında elimizde net bir bilgi yoktur. Şairin mahlasını Amîk ovası ve çevresi yerleşim birimine nispetle seçmiş olduğu düşünülebilir. Amîkî mahlasının geçtiği tespit edilen eser sayısı üçtür. Bunlardan biri Kâsımî’ye diğeri Ubûdî’ye ait iki mecmuada yer alan aynı gazeldir. Kâsımî Mecmû’ası, kendisi de şair olan Kâsımî tarafından 1034/1625 tarihinde kaleme alındığına göre Amîkî’nin en erken 16. yüzyıl en geç 17. yüzyılın ilk yarısında şiirler yazdığı söylenebilir. Ubûdî Mecmû’ası’na (06 Mil Yz FB 262. yk. 39b) bakılarak da Amîkî’nin en erken 16. yüzyılda yaşadığı tahmin edilebilir. Şair hakkında en önemli bilgi ise Hisâlî’nin Metâliü’n-Nezâir’inde geçmektedir. Amîkî mahlaslı dokuz matlaın (Kaya 2003: 2, 523, 924, 1007; Kalyon 2011: 156, 351, 850, 1176, 1358) bulunduğu eserdeki altı matlada şairden “şeyh” olarak bahsedilmektedir. Dolayısıyla diğer üç matlaın başka bir Amîkî’ye ait olma ihtimali de mevcuttur. Hisâlî’nin ondan “şeyh” diye söz etmesi şairin tasavvufla ilgisine işaret etmektedir. Nitekim şu matlaında mutasavvıfane bir ifade görülmektedir: “Şâdmân idüm cihân içre yoğ iken gam henûz / Var idi bir âlemüm halk olmadın âlem henüz” (Kaya 2003: 924). Aynı şekilde “Dünyâya meyl iden bu cihân-ı harâbda / Bir teşnedür ki kaldı hayâl-i serâbda” (Kalyon 2011: 850) beytinde de Şeyh Amîkî’nin bir tarikat şeyhi edasıyla nasihat ettiği görülmektedir. Bahse konu iki mecmuada da onun “ruh, ezel-ebed” konularından söz ettiği aynı gazelinin yer almasına bakılırsa bu manzume muhtemelen en beğenilen şiiridir. Bugün için Amîkî’nin belirlenebilen şiirleri bir gazel ve hepsi aynı Amîkî’ye aitse dokuz matladan ibarettir. 

Bâkî Dîvânı. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu. 06 Mil Yz FB 262. 45 vr.

​Kalyon, Abuzer (2011). Peşteli Hisâlî, Metâli’ü’n-Nezâ’ir (II. cilt) İnceleme-Metin. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 

Kâsımî. Bahru’l-Ma’ârif. Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi Seyfettin Özege Yazma Eser Koleksiyonu. ASL Mec 625.

Kaya, Bilge (2003). Hisâlî, Hayatı - Eserleri ve Metâli’n-Nezâ’ir Adlı Eserinin Birinci Cildi: İnceleme - Metin. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Gazel

Cânlar çekilüp Hazret-i Mevlâya giderler

Cûlar gibi kim cânib-i deryâya giderler

Defn olur ise zîr-i zemîne ne gam ebdân

Ervâh hele âlem-i bâlâya giderler

Hengâme(y)i seyr eylemege rûz-ı cezâda

Bu halk-ı cihân özge temâşâya giderler

Sanman ki abes yire telef oldı gidenler

Geldikleri yirden yine oraya giderler

Ervâh Amîkî çekilüp dâr-ı bekâya

Mürgân-ı fenâ âlem-i ukbâya giderler

(Kâsımî. Bahru’l-Ma’ârif. Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi Seyfettin Özege Yazma Eser Koleksiyonu. ASL Mec 625. vr. 49a; Bâkî Dîvânı. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu. 06 Mil Yz FB 262. vr. 39b. )

Beyt

Yüz buldı ruhundan hatun ey meh neler eyler

Bu fitneleri gerdiş-i devr-i kamer eyler  

(Kaya, Bilge (2003). Hisâlî, Hayatı - Eserleri ve Metâli’n-Nezâ’ir Adlı Eserinin Birinci Cildi: İnceleme - Metin. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 523.)

Beyt

Çerh-i âlûde-şafak mey-hâne şeklin bağlamış

Nukl-i encüm mâh-ı nev peymâne şeklin bağlamış 

(Kaya, Bilge (2003). Hisâlî, Hayatı - Eserleri ve Metâli’n-Nezâ’ir Adlı Eserinin Birinci Cildi: İnceleme - Metin. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. ​1007.)

Beyt

Sanmanuz vâkıf-ı sırr-ı dehen-i dil-ber yok

Ehl-i esrâr çok ammâ ki sorar izler yok  

​(Kalyon, Abuzer (2011). Peşteli Hisâlî, Metâli’ü’n-Nezâ’ir (II. cilt) İnceleme-Metin. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. ​156.)

Beyt

Dime sakın ki da’vî-yi Mansûr hak degül

Kim hak durur tekellüm iden ol dudak degül

(​Kalyon, Abuzer (2011). Peşteli Hisâlî, Metâli’ü’n-Nezâ’ir (II. cilt) İnceleme-Metin. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. ​351.)

Beyt

Delüpdür hâr-ı gam cismüm ser-â-pây

Bulınmaz sûzen-i hicrâna hiç cây

(​Kalyon, Abuzer (2011). Peşteli Hisâlî, Metâli’ü’n-Nezâ’ir (II. cilt) İnceleme-Metin. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 1176.)

Beyt

Bilmez miyüz ne kuşdur o bülbül didükleri

Yâ nice yüze gülücidür gül didükleri

​(Kalyon, Abuzer (2011). Peşteli Hisâlî, Metâli’ü’n-Nezâ’ir (II. cilt) İnceleme-Metin. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 1358.)