Madde Detay

Asıl adı Amr olan şair, II. Mehmed ve II. Bayezıd zamanlarında müderrislik, kazaskerlik ve şeyhülislamlık görevlerinde bulunmuş olan Abdülkerim Efendi’nin azatlı kölesi ve evlatlığı olup bizzat ondan ilim tahsil etti. Medrese tahsilinden sonra şair, ilk olarak şimdi Yunanistan sınırları içinde yer alan Serfiçe sancağı kadılığına atandı. Amrî’nin, aynı zamanda okul arkadaşı olan şair İshak Çelebi’ye yazdığı mektubundan onun mesleğinden ve kazancından memnun olduğu ve hayatına o meslekte devam etmek istediği anlaşılmaktadır. Serfiçe’den sonra Edirne’ye bizzat veziriazam İbrahim Paşa tarafından kadı tayin edilen şair, bu görevde kısa bir süre kaldıktan sonra vefat etti. Ölüm tarihi 930/1523-24'tür.

Tezkirelerde nüktedan, şakacı, konuşkan, saygın ve sakin tabiatlı biri olarak tanımlanır. Aynı zamanda kadılık görevinde bulunduğu çevrelerde oldukça sevilmiştir. Şiirlerinde hakim olan, bir aşığın duygu inceliklerinin tamamıdır. Divanı’ndaki şiirlerin bir kısmının kısa vezinlerle yazılmış olması onun az sözle çok şey ifade etme yönündeki kabiliyetini gösterir. Sade dilli lirik şiirleri vardır. Bu şiirlerinde şair çok rastlanmayan kafiye ve redifler kullanmıştır.

Bu şiirler tabii ve suni ve sanat kaygısıyla yazılmış şiirler değildir. Amrî başka şairlerle rekabete giren ve makam hırsıyla yazan bir şair de değildir. Atasözleri ve deyimleri sık kullanışı onun Necatî Bey’e benzetilmesine neden olmuştur. 143 gazelin bulunduğu Divanı İstanbul Üniversitesi Türkçe Yazmalar Bölümü nr. 615/2 f. 40-64’te kayıtlı bulunan bir mecmuadadır. Divanda kasideler, musammatlar, gazeller, kıt’alar, müfredler ve bazıları Çağatayca yazılmış rübailer vardır. Manchester Raynold Kütüphanesi nüshası hariç şairin divanlarının hiçbir nüshası tam değildir. Mehmet Çavuşoğlu birçok nazire ve şiir mecmualarından derleyerek tam bir divan oluşturmuştur.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

Çavuşoğlu, Mehmed (1990). “Amrî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 3. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 96-97.

Çavuşoğlu, Mehmed (hzl.) (1979). Amrî Divanı. İs­tanbul: MEB Yay.

İsen, Mustafa (2002). “Amrî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 1. Ankara: AKM Yay.  391- 392.

Kut, Günay (1978).  Edirneli Sehî Bey, Heşt Behişt=Sehî Bey Tezkiresi. Cambridge: Harvard Üniversitesi Yay.

Riyâzî. Tezkire. İÜ Ktp., TY, nr. 761, vr. 35b.

Sertkaya, Osman (1976). “Osmanlı Şairlerinin Çağatayca Şiirleri IV”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi.  (22): 169-189.

 Revâ mıdur ki rakîbe vefâlar eyleyesin

Muhibb-i sâdıka cevr ü cefâlar eyleyesin

Belâ okına nişâne kılup dil ü cânı

Kurup kaşun yayını yaykaralar eyleyesin

Behey begüm kulunam didügüm müdür suçum

Ki ben gedâya hezârân belâlar eyleyesin

Nigâr mihneti yetmez mi ey zamâne bana

Neden ki cânuma sen de cezâlar eyleyesin

Eger ki Amrîye şimdi sögersin ey dilber

Velî dem ola ki bin bin duâlar eyleyesin

Gazel

Kanı kaddün gibi serv-i ser-efrâz

Ki bergi şîve ola mîvesi nâz

Sımasa seng-i fürkat perr ü bâlin

İdeydi kuyuna cân murgı pervâz

Şikeste dilde yok efgâna tâkat

Sınuk şîşe ne denlü vire âvâz

Çıkar âheng-i âhum perdelerden

Kaçan kim kıla ol şeh nâza âgâz

Hisâb idüp yazarsan kullarunı

Efendi Amrîyi ser-deftere yaz

 (Çavuşoğlu, Mehmed (hzl.) (1979). Amrî Divanı. İs­tanbul: MEB Yay.)