Madde Detay

Hayatına dair bilinenler sınırlıdır. Sâlim Tezkiresi’nde (İnce 2005: 480) Ârif Nâmî adıyla anılmıştır. Doğum ve ölüm tarihleri bilinmemektedir. XVIII. yüzyılda yaşamış bir şairdir. Sadrazam İbrahim Paşa’nın İran’a Vanlı Dürrî (ö. 1135/1722)’yi elçi olarak göndermesi üzerine Safevî şahı tarafından iyi ilişkileri güçlendirmek için aynı yıl (1134/1721-22) İstanbul’a elçi olarak gönderildi. İstanbul’a Sultan II. Ahmed, Sadrazam İbrahim Paşa ve diğer devlet görevlileri tarafından kabul edildi. Şah’ın mektubunu takdimi sırasında, kendisine gösterilen yakın ilgiden oldukça memnun kalıp gördükleri karşısında şaşkınlığını gizleyemedi. Kabul esnasında Vakanüvis Râşid, Hattat Veliyyüddin Efendi ve devrin şairlerinden Dürrî ve Seyyid Vehbî hazır bulundu. Nâmî, Dürrî ve Râşid ile karşılıklı Farsça beyitler söyledi. Lale Devri eğlencelerine de yakından tanık oldu. Bu eğlencelere katılıp hoşça vakit geçirdi. Gittiği her yerde kendisine hediyeler verildi ve Beşiktaş sarayında Hüseyin Vehbî ve Nedîm’in de bulunduğu bir ortamda şiir sohbetlerine katıldı. Görevi tamamlanınca İran’a döndü (Horata 2003: 3).

Nâmî zarif, bilgin ve usta bir şairdir. İstanbul’da bulunduğu kısa süre içinde nükteleri, şiirleri ve zekâsıyla herkesin takdirini kazandı. Eldeki birkaç şiirinden dille oynamaktan zevk alan, usta bir şair olduğu anlaşılmaktadır. Nâmî’nin divan tertip edip etmediği ise bilinmemektedir (Horata 2003: 4). Şiirlerine Edirneli Kâmî, ismi Lâle Devri şairi  Nedîm, İzzet Ali Paşa ve Çelebizade Âsım tarafından nazireler yazıldı. O, Fars ve Azerbaycan Türk edebiyatında ismine rastlanmayan, unutulmuş bir şair olup Türkçe şiirleri olmakla birlikte asıl kudretini Farsça şiirlerinde göstermiştir. Eldeki nazirelerden, bilhassa Nedîm ve Kâmî’nin Farsça şiirleri üzerinde etkili olduğu görülmektedir (Horata 2003: 6-8).

Horata, Osman (2003). "Lâle Devri’nde Bir Safevî Elçisi: Murtaza Kulu Han (Nâmî) ve Ona Yazılan Nazireler". Journal of Turkish Studies 27 (II): 253-259.

İnce, Adnan  (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 

Râşid. (1282). Târih-i Râşid. (C. 5). İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Matla‘

Bilmem nedir ol cân-fezâ dil-ber-sıfât safvet-likâ

Cân-ı cihân gözden nihân halk ile hem-dem hem cüdâ  

(Horata, Osman (2003). "Lâle Devri’nde Bir Safevî Elçisi: Murtaza Kulu Han (Nâmî) ve Ona Yazılan Nazireler". Journal of Turkish Studies 27 (II): 253-259.)