Madde Detay

BAHRÎ

(d. ?/? - ö. ?/?)
Âşık
(Âşık / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Âşık edebiyatına yönelik temel kaynaklar olan cönk ve mecmuaların yoğunlukla 16. yüzyıldan itibaren yazılması ve âşık edebiyatının yazıdan ziyade sözlü kültür yoluyla aktarılması geleneğe ve gelenek taşıyıcılarına yönelik çeşitli problemleri ortaya çıkarmıştır. 17. yüzyılda yaşadığı ifade edilen Âşık Bahrî için de aynı şekilde yaşamı ve eserleri konusunda bu nedenle çözülememiş çeşitli bilinmezlikler söz konusudur. Âşık edebiyatı kapsamında üç Âşık Bahrî’nin varlığı bilinmektedir. 17, 18 ve 19. yüzyıl âşıkları içerisinde en net bilgilere 19. yüzyılda yaşayan Âşık Bahrî için ulaşılmaktadır. Aynı mahlasa sahip diğer iki âşığın yaşadığı yer ve eserleriyle ilgili kesin bilgilere ulaşmak şu an için söz konusu değildir (Cunbur 1968: 197). Yaşamı hakkında hemen hiçbir bilgi sahibi olunamayan Âşık Bahrî’nin eserlerinin bulunduğu cönklerden hareketle 17. yüzyılda yaşadığı ifade edilmekle birlikte (Ergun: 587) cönklerde adı geçen âşıklardan hareketle yüzyılın ikinci yarısında yaşadığı tahmin edilmektedir (Kocatürk 1964: 421).

Elde bulunan eserlerinin azlığı ve Kocatürk’ün, “Değme bir güzele gönül düşürmem” mısrasıyla başlayan koşmasının (Kocatürk 1963: 91) Cunbur ve Ergun tarafından 18. yüzyılda yaşayan Âşık Bahrî’ye atfen verilmesi hakkındaki bilgilerin muğlaklığını ortaya koymaktadır. Eldeki eserlerinden hareketle coşkun bir dile sahip olduğu görülen âşık, koşma ve kalenderide kullandığı üslupla sade ve akıcı bir dile sahip olduğunu düşündürmektedir. 17. yüzyıldan itibaren azalmaya başlayan kalenderi türüne yönelik bir eseri ifade etmesi, kalenderilerin hayata bakışı, dünyayı kabulü ve rindane yaşamları açısından âşık hakkında ipuçları vermektedir. Adı geçen eserlerde verilen koşma ve kalenderinin aşk ve sevgi üzerine olması, söylemindeki rahatlık ve anlaşılabilirliğin çeşitli Arapça ve Farsça sözcüklerle beslenmesi âşığın söylem gücü hakkında olumlu referanslar vermektedir.

Kaynakça

Cunbur, Müjgân (1968). Başakların Sesi, Türk Halk Şairleri Eserleri ve Hayatları. Ankara: Şark Matbaası

Ergun, Sadettin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. İstanbul: Devlet Basımevi.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi, Başlangıçtan Bugüne Kadar Türk Edebiyatının Saz Şiiri Tarzında Yazılmış En Güzel Şiirleri. Ankara: yyy.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1964). Türk Edebiyatı Tarihi, Başlangıçtan Bugüne Kadar Türk Edebiyatının Tarihi, Tahlili ve Tenkidi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. KÜRŞAT ÖNCÜL
Yayın Tarihi: 21.08.2014
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Koşma
Gel efendim bana incinip küsme
Recalar itmenin zamanı geldi
Birr ü ihsanını bizlerden kesme
Atalar itmenin zamanı geldi

Uyur idi her şükufe uyandı
Kokusuna can ü diller boyandı
Güzellerle dağlar bağlar boyandı
Safalar itmenin zamanı geldi

Aşıklar yol bulur şehr-i vuslate
Canlar muntazırdır bu muhabbete
Çıkup taraf taraf ehl-i işrete
Nidalar itmenin zamanı geldi

Ne bulursan cevr ü cefalar kılup
Olup olmazların mahremi olup
Biçare aşıkın hatırın alıp
Vefalar itmenin zamanı geldi

Açıldı ey Bahrî lale vü sünbül
Bağları zeyn itti gonca ile gül
Ne yatarsın aceb biçare bülbül
Nevalar itmenin zamanı geldi

Cunbur, Müjgân (1968) Başakların Sesi, Türk Halk Şairleri Eserleri ve Hayatları. Ankara: Şark Matbaası. 197-198.