Madde Detay

1244/1828-1829 yılında Trabzon’da doğdu. Adı Mehmed Behcet Efendi'dir. Trabzonlu tüccar Hacı İsmâil Efendi’nin oğludur. Şair İsmâil Safâ, Ahmed Vefâ ile şair ve yazar Ali Kâmî’nin babası, ünlü gazeteci ve yazar Peyami Safa’nın da dedesidir. İlk ve orta öğrenimini bitirdikten sonra çeşitli medreselerde Arap dili ve edebiyatı öğrendi. Mülkiye mesleğini seçerek devletin çeşitli kademelerinde 15-20 yıl kadar hizmet etti. Divan efendiliği, Hicaz mektupçuluğu görevlerinde bulundu. Bir ara eşinin rahatsızlığı nedeniyle istifa edip İstanbul’a döndü. Eşinin vefat etmesi üzerine 1292/1875-1876 yılında tekrar Hicaz mektupçuluğuna atandı. Bu görevde iken 1296/1878-1879 yılında Mekke’de vefat etti. Mezarı Mekke’dedir. Vefatına oğlu şair İsmâil Safâ, 24 beyitten oluşan ve “Târîh-i cevherdârdır mısra‘-ı âtî ey Safâ / Kasr-ı behişt oldu bu yaz en son mekânı Behcet’in 1296” beytiyle son bulan bir tarih manzumesi kaleme aldı. İsmâil Safâ, bu manzume haricinde üç tarih beyti daha yazdı. Behcet Efendi, Mecîdî ve Osmanî nişanlarıyla Silistre madalyasına sahipti.

İsmâil Safâ (1308), babası Mehmed Behcet’in şiirlerini Huz Mâ Safâ adlı eserinde yayımladı. Buna göre ikisi Trabzonlu şair Emîn Hilmi ile müşterek olmak üzere 22 gazeli, 2 kasidesi, bir lugazı, biri Farsça 2 muhammesi, bir Farsça kıt‘ası, 10’u doğum ve 14’ü ölüm olmak üzere 25 tarih manzumesi bulunmaktadır. Ümmî şair Trabzonlu Tâlib’in Dîvân'ında Mehmed Behcet’le bazı müşterek gazellere rastlanmaktadır. Şair, biri hariç tüm manzumelerini aruzla kaleme aldı. Klasik şiirin şekil ve üslup anlayışına bağlı kaldı (Yüksel 1993: 124).

Aksoyak, İ. Hakkı (2003). “Trabzonlu Emin Hilmînin Müşterek Şiirleri”. TÜBAR (IV): 43-64. http://tubarcomtr.ardok.net/TUBAR%20DOSYA/pdf/2003GUZ/t2.aksoyak.trabzonlu.43-64.pdf [erişim tarihi: 21.04.2014].

Cunbur, Müjgan (hzl.) (1999). “Behcet Efendi”. İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. 1. Ankara: AKM Yay.

Ergun, Sadettin Nüzhet (1936-1945). “Behcet (Trabzonlu)”. Türk Şairleri. C. 2. İstanbul: Bozkurt Matbaası.

İsmail Safa (1308). Huz Mâ Safâ. İstanbul.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). “Behcet Efendi”. C. I. İstanbul: Dergâh Yay. 375.

Ünver, Niyazi (2002). “Behcet”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 2. Ankara: AKM Yay. 201.

Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri (Osmanlı Dönemi). C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay.

Muhammes

Mahabbet erleriyiz ‘âşıkâne geldik biz

Reh-i fenâ idi maksad cihâne geldik biz

Cihâna sanmayalım bî-bahâne geldik biz

Harîm-i hâs-ı şeh-i lâ-mekâne geldik biz

Serây-i pâdişeh-i kün fe-kâne geldik biz

Eğerçi bahs-i kazâ-yi emelde mebhûtuz

Fünûn-i sihr ü belâgatde turfe Hârût'uz

Şikârgâh-ı kanâ’atde üstühân-kûtuz

Hümâ-yi bâl-küşâ-yi verâ-yi lâhûtuz

Hevâ-yı zülfün ile âşiyâna geldik biz

Enîn-i ye's ile bâg-ı belâda mihmânız

Belâ-yı tâli' ile mübtelâ-yi hirmânız

Cefâ-yı pençe-i hâr-ı sitemde nâlânız

Hezâr zâr ü hazîn-i bahâr-ı hicrânız

Hazân-ı berzede bir gülsitâna geldik biz

Rumûz-i ‘aşkda hayret-güzîn câhidler

Cidâl-i dâniş ile dem urur mu‘ânidler

Ne güft ü gûda gezer hod-be-hod bu ‘âbidler

Kazâya uğradı bahs-i kaderle zâhidler

Belâ-yı ‘aşkın ile imtihâna geldik biz

Biziz ki kâfir-i deyr-i elest olup gittik

Hayâl-i dil-ber ile büt-perest olup gittik

Hemîşe câm-ı hakîkat be-dest olup gittik

Safâ-yı bâde-i vahdetle mest olup gittik

Bu bezm-i neş'e-fezâya yegâne geldik biz

Mahabbet âfet-i sabr u sükûn hevâ hâlik

Bu dîde girye-i haybetde dil yine dâhik

Cihânda olduk eğerçi bu mezhebe mâlik

Bu yolda yok mudur âyâ ki mescid ey sâlik

Gidip gidip yine deyr-i mugâna geldik biz

(Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri (Osmanlı Dönemi). C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 128-129.)