Madde Detay

Doğum yeri ve tarihi hakkında bilgi bulunmayan âşığın mahlası Benli Ali'dir. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi'nde Cezayir yeniçeri âşıklarından olduğu ve 17. yüzyılda yaşadığının, 1664’te Fransızların Cezayir’e hücumları ve mağlup olarak geri çekilmelerini anlatan bir manzumesinden çıkarıldığı bilgisi yer almaktadır (1977: 109). Fuad Köprülü ve Şükrü Elçin de 17. yüzyılda yaşadığı açık olan bu âşığın Cezayir Ocaklarında yetişen bir yeniçeri âşık olduğunu söylerler (Köprülü 2004: 121; Elçin 1988: 58). Sunullah Arısoy da âşığın bir denizci olduğunu kaydetmektedir (1995: 137).

Hece ve aruzla şiirler yazan Benli Ali'nin 17. yüzyılda yaşadığını ortaya koyan “Tuğ çeküp çıktı otag, biz cihâd üstündeyiz” mısrası ile başlayan aruzla yazılmış manzumesinden başka 70 kadar şiiri de Şükrü Elçin tarafından Oxford kütüphanesindeki 17. yüzyılın ikinci yarısına ait bir cönkte bulunmuştur. Bunlar arasında aruzla yazılmış münacat, kaside, gazel ve semailer ile; hece ile yazılmış ilâhi, türkü, tekerleme ve semâîler bulunmaktadır (Çelik 2008: 115-116). Köprülü, âşığın hece ile yazdığı birkaç semaiyi ve Cezayir kahramanlarının medhini, ocağın Osmanlı İmparatorluğuna bağlılığına ait çok güzel vesikalar olarak değerlendirir (2004: 121).

Ergun, âşığın şiirlerinde bütün o devir yeniçeri saz şairleri gibi klasik lisan ve edebiyat ve biraz da sofilik tesirinin olduğunu söylemektedir (yty: 406).

Arısoy, M. Sunullah (1995). Türk Halk Şiiri Antolojisi. Ankara: Bilgi Yay.

Boratav, P. Naili (2000). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı, Tarih Vakfı Yay. 

Çelik, Ali (2008). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay. 

Elçin, Şükrü (1988). Akdeniz’de ve Cezayir’de Türk Halk Şairleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay.

Ergun, S. N. (yty). Türk Şairleri I. yyy.

Köprülü, M. Fuad (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay.

Köprülü, F., J. Deny (yty). “On sekizinci asır sonunda Cezayir Türk Yeniçerilerinin Türküleri”, Türkiyat Mecmuası. C. 2. 215-218.

“Ali, Benli” (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 1. İstanbul: Dergah Yay. 109.

Semai

Padişahım Cezayir’in

Yatar arslan yatağıdır

Zav(i)yesidir Resûl’ün

Gerçek erler otağıdır

Coşar derya eser bâdı

Kılınç ile arar yâdı

Sedd-i İslâm’dır bir adı

Akdeniz’in bucağıdır

Allah olsun kîl ü kâlin

Lûtfu çoktur Bî-zavâlin

Cezayir yedi kıralın

Daim başı nacağıdır

Cezayir’in kahramanı

Kâfirlere vermez amanı

Severler Âl-i Osman’ı

Hacı Bektaş koçağıdır

Mekânıdır gerçek erin

Hak yoluna verir serin

Benli Ali şehitlerin

Bağ-ı cennet durağıdır

Boratav, P. Naili (2000). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı, Tarih Vakfı Yay. 126.

Gazel

Terk-i dünyâ kılmaz âdem zevk(u) safâyı var iken

Dehr-i zenden el çekilmez çok vefâyı var iken

Gerdiş-i gerdûn-i zen çarha virmez şehvetün

Er olan bel virmez ana son cefâyı var iken

Hakkına eyler tevekkül âkıl olan dâimâ

Tevbe gibi yok günâha bin şifâyı var iken

Hoş bahtdır kılmak müheyyâ dâr-ı ukbâda yerin

Âdemin rûy-i cihânda sağ kafâyı var iken

Şöyle bil kim dü cihânda Benli Ali gam yemez

Âlemün fahrı Muhammed Mustafâ'yı var iken

Elçin, Şükrü (1988). Akdeniz’de ve Cezayir’de Türk Halk Şairleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay. 64.