Madde Detay

Asıl adı ve doğum tarihi bilinmeyen âşığın, tespit edilen şiirlerinden hareketle Berberoğlu mahlasını kullandığı görülmektedir: “Berberoğlu andı nice/Aklım aldı beli ince/Severim sine sine girince/Ayrılamazım ben senden”, “Berberoğlu sevdim bir can/Camâlin eyledim seyran/ Gördüm seni oldum hayran/Gel seningle öpüleşim” (Elçin 1997: 244). 17. asırda yaşadığı bilinen âşığın hayatı hakkında çok fazla bilgi yoktur. 17. asra ait saz şairlerinin manzumeleri ihtiva eden mecmualarda şiirlerine rastlayan H. Eren, Berberoğlu’nun bu asrın ikinci yarısında yaşadığını ve yeniçeri olduğunu tahmin ettiğini (TDEA 1977: 399) ifade eder. Şükrü Elçin, “Berberoğlu’nın Şiirleri” adlı çalışmasında Prof. Dr. Hasan Eren’in “Saz Şairleri Üzerine Araştırmalar” adlı kitabında adını zikrettiği Berberoğlu’nun türkü başlıklı şiirlerini Ayvalıklı Şükrü Fırat’ın elindeki mecmuaların birinde gördüğünü (Elçin 1997: 244) söylemektedir. Eren, 17. asra mensup saz şairlerinin eserlerini ihtiva eden bir mecmuada Berberoğlu adlı bir şairin manzumelerine rast geldiğini belirtir. Türk saz şairleri arasında şimdiye kadar bu adla bir şairin mevcudiyetinin bilinmediğini ve bu bakımdan bu manzumeleri elde etmekle yeni bir saz şairi kazanmış olunduğunu vurgular. Berberoğlu’nun elimizde tarihî mahiyette hiçbir eseri olmadığını ve bu sebeple onun yaşadığı devri kat’i olarak kestirmek mümkün olmadığını söyler. Bilindiği gibi 17. yüzyıl Türk saz şairlerinin pek ziyade çoğaldığı bir devirdir. Eren, âşığın, âşık edebiyatının ehemmiyet kazandığı bu devirde yaşadığını tahmin ettiğini ve onun eserlerine 17. yüzyılda yaşayan saz şairlerinin manzumelerini ihtiva eden mecmualarda rastlanması buna bir delil olabileceğini söyler. Evliya Çelebi Seyahatname’sinde bu devirdeki saz şairlerinden bahsederken Demiroğlu, Köroğlu, Kuloğlu, Katibî, Gedayî, Türabî, Kayıkçı Mustafa, Geda Muslu, Molla Hasan, Kara Fazlı gibi birtakım adlar saymış ve bunların çaldıkları çöğür adlı çalgının umumiyetle yeniçeri ocaklarına mahsus bir saz olduğunu kaydederek, saz şairlerimizin ekseriyetle bu ocaklarda yetiştiklerini anlatmıştır. Evliya Çelebi’nin zikrettiği adlar arasında Berberoğlu adına tesadüf olunmadığına bakılırsa onun 17. yüzyılın son yarısında yaşadığına hükmolunabilir. Herhâlde Berberoğlu’nun bir yeniçeri şairi olduğu anlaşılıyor (Eren 1953: 8-9). Berberoğlu’nun nerede ve ne zaman doğduğu hakkındaki bilinmezlik ölümü için de geçerlidir.

Elçin, “Berberoğlu’nun Şiirleri” başlıklı makalesinde, Berberoğlu’nun 12 şiirine yer verir. Hasan Eren ise bir manzumesini yayımlamıştır. Berberoğlu, eski bir mecmuadaki şiirinde yeniçeri tarzında hayat sürdüğünü kaydetmektedir. Yeniçeriler arasında yetişen Berberoğlu hayatının hiç olmazsa gençlik yıllarını aşk maceraları ile geçirmiş ve manzumelerinde onları anlatmıştır. Berberoğlu’nu yaşadığı devrin zevkine uyduğu ve âşık edebiyatının bütün hususiyetlerine bağlı kaldığı göze çarpıyor. Tespit edilen eserleri onun sanatında oldukça kuvvetli bir şair olduğunu gösteriyor (Eren 1953: 9).

Elçin, Şükrü (1997). Halk Edebiyatı Araştırmaları I. Ankara: Akçağ Yay.

Elçin, Şükrü (1981). “Berberoğlu’nun Şiirleri”, Erciyes Aylık Sanat ve Fikir Dergisi. 37: 3-5.

Eren, Hasan (1953). “Berberoğlu”, Türk Dili Dergisi C.III. 1 Ekim 1953. 25: 8-9.

“Berberoğlu” (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi  C. 1. İstanbul: Dergâh Yay. 399.

Semai

Güzeller içinde bir danem

Sana gönül düşürdüm ben

Sözleri şirin dürdanem

Sana gönül düşürdüm ben

Gayet yaman oldu halım

Yüzü gül lebleri balım

Âh güzelim servi dalım

Sana gönül düşürdüm ben

Ferhad gibi kestim kaya

Bak kuluna bakma…

Cemalin benzettim aya

Sana gönül düşürdüm ben

Berberoğlu dosta sözüm

Yalmarmağa yoktur yüzüm

Sevdüceğim iki gözüm

Sana gönül düşürdüm ben

Eren, Hasan (1953). “Berberoğlu”, Türk Dili Dergisi C.III. 1 Ekim 1953. 25: 9.

Semai

Beni görüp benden kaçan

Sanga birkaç kelamın var

Gizli sırlarımı açan

Bu yürekte melelim var

Kıyamam bıragub gütmege

Ahd ü ikrarun gütmeğe

Yâre arz u hâl itmeğe

Sanmangız ki mecâlim var

Gahice çıkar salınur

Sanmangız misli bulunur

Gâhi doğar gâh dolunur

Bir kaşları hilalim var

Âh itsem yüreğim yakar

Söyledikte sükker akar

Tütünüm göklere çıkar

Şunda bir lebi balım var

Der Berberoğlu aşk ile

Ben gezsem sening ile

Herkes sevdügile bile

Disem bir servi dalım var

Elçin, Şükrü (1981). “Berberoğlu’nun Şiirleri”, Erciyes Aylık Sanat ve Fikir Dergisi. 37: 5. 

Semaî

Gider oldum ben bu elden

Yâre benden selam eylen

Bülbülüm feryadım gülden

Yâre benden selam eylen

Çıkıp gideceğim dağlar

Kimsem yoktur banga ağlar

Yârin zülfü yolın bağlar

Yâre benden selam eylen

Coşuben döndüm ummana

Âh itdim döndi dumana

Dostlar ol kaşı kemana

Varın benden selam eylen

Sürerdim yüzümü yere

Allah muradımı vire

Dostla sürdüğüm demlere

İrem bir dem selam eylen

Berberoğlu ider âhı

Terk itmiş güzeller şahı

Yârin gül yüzün bir dahi

Gören benden selam eylen

Elçin, Şükrü (1997). Halk Edebiyatı Araştırmaları I. Ankara: Akçağ Yay. 244.