CA'FERÎ, Bâlî

(d. ?/? - ö. 945/1538/39)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Bâlî’dir. İstanbul’da doğdu. Tâcî-zade Ca’fer Çelebi’nin oğlu olan Bâlî, mutat medrese tahsilini tamamladıktan sonra çeşitli medreselerde müderrisliklerde bulundu. Âşık Çelebi, 941 senesinde (1534/35) İstanbul’a geldiğinde Ca’fer’in Sahn medreselerinin birinde İshak Çelebi’nin mülazımı olduğunu bildirmektedir. Tezkirelerde özellikle güzelliğiyle öne çıkarılan Bâlî’nin, devrinin beğenilen ve ilgi gören bir kişisi ve evinin de hem ilim irfan, hem de sohbet ve işret meclislerinin merkezi durumunda olduğu kaydedilmektedir. Kaynaklar eğlence meclislerinin müdavimi olan şairin afyon ve esrar mübtelası olduğunu kaydetmektedirler. 945/1538/39’daki ölümü de bu yüzden oldu. 941 senesinde henüz mülazım olduğuna göre oldukça genç yaşta öldüğü anlaşılmaktadır. Eyüp civarında medfundur. Tezkirelerde şiiri üzerine yorum bulunmasa da Âşık Çelebi, güzelliğiyle tanınan şair ve ölümüne dair muhtelif anekdotlar aktarır. Ca’ferî’nin, bir gün Kemal Paşa-zâde’ye aslında Zâtî’ye ait olan “Meyhâne-i ışk içre ben bir tolu kaldurdum / Bir çengî güzel sevdüm ser-mâyeyi çaldurdum” beytini okuması üzerine İbni Kemâl’in bunu fark ederek “sermayeyi çaldırmak iyi değildir” demesi ve Ca’ferî’nin mahcubiyeti, Âşık Çelebi’de ve ondan naklen diğer tezkirelerde anlatılır. Mehmet Tevfik “Sermayeyi çaldım, deseydi daha münasip olurdu.” der. 

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Ergun, Sadeddin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. C.1.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i NâilîDîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha vd. (hzl.) (2012). Mehmed Tevfik, Kâfile-i Şu’arâ. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.

 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). “Caferî (Bâlî)” C. 2. İstanbul: Dergâh Yay. 4.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 06.09.2013
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eserlerinden Örnekler

  Gazel

 Âşıkuñ her dem itme zâr sakın

 Böyle kalmaz bu rûzgâr sakın

 Muhkem eyler esâsını ışkuñ

 Eşkümi kılma cûybâr sakın

 Âh-ı âşıkdan ihtirâz eyle

 Yile varur bu kâr u bâr sakın

 Reh-i ‘ışkuñda snem oldı hâk

 Konmasun hâtıra gubâr sakın

 Ca’ferî şîşe-i dile âhir

 Seng-i gam virür inkisâr sakın

(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. 3886.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1FERDÎ, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Şöhret Doğruyol Sağbaşd. 1981 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Nurullah Ataçd. 9 Ağustos 1898 - ö. 17 Mayıs 1957Doğum YeriGörüntüle
4FERDÎ, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendid. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Şöhret Doğruyol Sağbaşd. 1981 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Nurullah Ataçd. 9 Ağustos 1898 - ö. 17 Mayıs 1957Doğum YılıGörüntüle
7FERDÎ, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendid. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8Şöhret Doğruyol Sağbaşd. 1981 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Nurullah Ataçd. 9 Ağustos 1898 - ö. 17 Mayıs 1957Ölüm YılıGörüntüle
10FERDÎ, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendid. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
11Şöhret Doğruyol Sağbaşd. 1981 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Nurullah Ataçd. 9 Ağustos 1898 - ö. 17 Mayıs 1957MeslekGörüntüle
13FERDÎ, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Şöhret Doğruyol Sağbaşd. 1981 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Nurullah Ataçd. 9 Ağustos 1898 - ö. 17 Mayıs 1957Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16FERDÎ, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Şöhret Doğruyol Sağbaşd. 1981 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Nurullah Ataçd. 9 Ağustos 1898 - ö. 17 Mayıs 1957Madde AdıGörüntüle