Madde Detay

Asıl adı Seyyid Mehmed’dir. Doğum tarihi bilinmemektedir. Zeyrek-zâde (Seyrek-zâde) Seyyid Ahmed Efendi’nin oğludur. 1110/1698-99 yılında öğrenimini tamamlayarak Anadolu Kazaskeri Seyyid Osman Efendi’den mülazım oldu. 1126/1714-15’te Şeyhülislam Mahmûd Efendi’den imtihan olarak Cafer Ağa Medresesine müderris oldu. 1130/1717-18 yılında Revani Çelebi Medresesine, 1133/1720-21 yılında ise Yunus Paşa Medresesine müderris oldu. Bu görevdeyken 1138/1725-26 yılında öldü. Sur içindeki Keskin Dede Kabristanında medfundur (İnce 2005: 268-69; Erdem 1994: 58; Abdulkadiroğlu 1999: 54; Oğraş 2001: 99; Çifçi 2017: 65).

Câzim’in bilinen tek eseri Dîvân’ıdır. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi 479, Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum 88 ve Milli Kütüphane Râşid Efendi 1288'de olmak üzere üç yazma nüshası bulunan eserin içerisinde 159 gazel bulunan Üniversite nüshası ise eksiktir. Mürettep hâldeki Câzim Dîvânı’nda 4 kaside, 9 murabba, 1 tahmis, 1 muhammes ve 356 gazel bulunmaktadır. Eser üzerinde bir yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (Özbek 2000).

Sâlim ve Râmiz, Câzim’in şiir ve inşadaki kudretinden övgüyle bahsederken Fatîn ise gazellerindeki kafiye kusurlarından dolayı şairi eleştirir (Erdem 1994: 58-59; Çifçi 2017: 65).

Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ, Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKMYay.

Çifçi, Ömer (hzl.). (2017). Fatîn Davut, Hâtimetü’l-Eş’âr, (Fatîn Tezkiresi). https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195831/fatin-tezkiresi.html [Erişim tarihi: 01.10.2021].

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurefâsı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yay.

Ergun, Sadeddin Nüzhet (1935). Türk Şâirleri. C. 3. İstanbul.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay.

Oğraş, Rıza (hzl.) (2001). Es’ad Mehmed Efendi ve Bâğçe-i Safâ-Endûz’u. Ankara: KB Yay.

Özbek, Ahmet (2000). Câzim Dîvânı (Edisyon kritik-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.

Dîvân

Murabba

Yine meyl-i kerem gördüm o şûh-ı dil-pesendümden

Nihâl-i nev-resümden serv-kaddüm ser-bülendümden

Kıyâmet kopdı sandum kâmet-i bâlâsın itdüm yâd

Ferâmûş eyledüm dünyâyı geçdüm kendi kendümden

Sürûdum mihri göstersin meh-i garrâya âhen kim

Baña derlerse nâgeh sevdigüñ kimdür ‘aceb sen kim

Bakılmaz bir güneş yüzlü mehüñ manzûrıyam ben kim

‘İnâyet-hâh olur eflâk baht-ı ercümendümden

Bilürsin sevdigüm ‘ömrün çok olsun kadrümi a’lâ

Açarsın hâtır-ı mahzûnum eglersin beni tenhâ

Virürsin gerçi ruhsat ‘arz-ı hâle lutf idüp ammâ

Bu vâdîler beni mahcûb ider bir gün efendümden

Dil-i dîvâne vahşîlendi sanmış damlar kurmış

Kemend eflâke yetmiş zülf urmış turrasın burmış

Vefâsın sevdigüm kâfir işitdüm ben kulın sormış

Dimiş var mı haber bî-çâre Câzim derd-mendümden

    (Dîvân-ı Câzim. AE Mnz 88. vr. 59b.)