Madde Detay

Silivri (İstanbul)’de doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Mehmed’dir. Sadrazam Pîrî Paşa’nın kızının oğlu olması sebebiyle Hanım-zâde Efendi, Hanım-zâde Mehmed Efendi olarak şöhret buldu (Özcan 1989: 415; Horata 2002: 433; Kurnaz-Tatçı 2001: 157). Anne adının kaynaklarda Hanım diye geçtiği ve Erzurum Beylerbeyi Kızılahmedlü Musa Paşa’nın eşi olduğu ileri sürülmektedir (Horata 2002: 433). Hanım-zâde Mehmed Efendi medrese öğrenimi gördü. Çeşmî-zâde Mustafa Efendi’den mülazım oldu. Kırk akçelik medreseden mazul iken Ramazan 1063/Temmuz-Ağustos 1653’te Aşçıbaşı Haric Medresesi’ne, Recep 1067/Nisan-Mayıs 1657’de İmam-zâde Mehmed Efendi yerine Şeyhülislam Zekeriya Efendi Medrese-i saniyesine, Safer 1068/Kasım-Aralık 1657’de Ahi-zâde Abdülhalim Efendi yerine Efdalzâde Medresesi’ne müderris olarak atandı. Daha sonra Cemâziyelevvel 1069/Ocak-Şubat 1659’da Attar-zâde Mahmûd Efendi yerine Pîrî Paşa Medresesi, Şaban 1071/Nisan 1661’de İshâk-zâde Mehmed Salih Efendi yerine Siyavuş Paşa Sultanî Medresesi, Şevval 1072/Mayıs-Haziran 1662’de Bostan-zâde Ebubekir Efendi yerine Sahn-ı Semâniye’den birinde müderrislik yaptı. Şevval 1073/Mayıs-Haziran 1663’te Kadri Efendi damadı Abdullah Efendi yerine Kadırga Limanı’ndaki Mehmed Paşa Medresesi, Muharrem 1075/Temmuz-Ağustos 1664’te Molla-zâde Hasan Efendi yerine Şah Sultan Medresesi, Şevval 1076/Mart-Nisan 1666’da Mirza Mehmed Efendi yerine Kara Mustafa Paşa Medresesi, Ramazan 1077/Şubat-Mart 1667’de Kudsî-zâde tezkirecisi Mehmed Efendi yerine Hâsekî Sultan Medresesi ile Rebiyülevvel 1079/Ağustos-Eylül 1668’de Kevâkibî-zâde Şeyh Mehmed Efendi yerine Süleymaniye medreselerinden birinde müderris olarak görevlendirildi. Zilhicce 1079/Mayıs 1669’da Kabakulak-zâde Mehmed Efendi yerine İzmir kadısı oldu. Şevval 1081/Şubat-Mart 1671’de görevden el çektirildi. Ramazan 1085/Kasım-Aralık 1674’te Edibî-zâde Seyyid Mehmed Efendi üzerinden Cisr-i Ergene kazası arpalık olarak verildi. Birkaç gün sonra 15 Ramazan 1085/13 Aralık 1674’te vefat etti. Silivri’deki Pîrî Paşa Camii bahçesine defnedildi (Özcan 1989: 415).

Hanım-zâde Mehmed Efendi, on beş kadar genç, hançerli ve gümüş kemerli hizmetkârlar ile gezerdi (Özcan 1989: 415: Akbayar 1996: 393). Kaynaklarda herhangi bir eser sahibi olduğuna dair bilgi bulunmamaktadır. Şeyhî Mehmed Efendi (Özcan 1989: 415), Cemâlî mahlası ile şiirleri olduğunu söylemektedir. 

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 2. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 393.

Horata, Osman (2002). “Cemâlî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 2. Ankara: AKM Yay. 433.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 157.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakaik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri,Vekâyiü’l-Fudalâ. İstanbul: Çağrı Yay. 415.

‘Âlem-ârâdır aralarsa cihânı vechi var

Ben hele çıkdım aradan işte ‘âşık işte yâr

(Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakaik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri,Vekâyiü’l-Fudalâ. İstanbul: Çağrı Yay. 415.)