Madde Detay
CEMÂLÎ/ MUHYİDDİN, Zenbilî-zâde Muhyiddin Mehmed Cemâlî Efendi
(d. ?/? - ö. 957/1550-51)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Doğum yeri ve tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Muhyiddin Mehmed Cemâli’dir. Cemâleddin Aksarayî’nin soyundan gelen Şeyhülislâm Ali Cemâlî Efendi’nin büyük oğludur. Molla Çelebi olarak tanındı. Medrese öğrenimi gördü. Anne tarafından dedesi olan Hüsam-zade Muslihiddin Efendi, babası Ali Cemâlî Efendi ve Müeyyed-zâde Abdürrahman Efendi tarafından yetiştirildi. Yavuz Sultan Selim devri ortalarında, önce Murad ve Dâvud Paşa medreselerine, sonra Sahn-ı Semân’dan birine müderris olarak atandı. Edirne kadılığına getirildiyse de bir süre sonra azledildi ve İstanbul’a döndü. Yeniden Sahn müderrisi, sonra ikinci defa Edirne kadısı oldu. Üçüncü defa Sahn müderrisi olarak atandı. Kendi isteği üzerine emekli oldu. 957/1550-51 yılında vefat etti. Zeyrek 'te Zenbilli Ali Efendi’nin yanına defnedildi. Yumuşak huylu bir kimseydi. Medrese öğrencilerinin mülâzemet dönemlerinde kalmaları için İstanbul’da çok sayıda hücre yaptırdı. Öğrencilere burs bağladı. Her ilimde bilgisi olup ferâiz ve usulde mahirdi. Farsça ve Türkçe şiirler yazarak Cemâlî ve Muhyiddin mahlaslarını kullandı.
Bilinen eseri Tarih-i Âl-i Osman’dır. Yazarı belli olmayan Tarih-i Âl-i Osmanlardan yararlanılarak yazılmaya başlanan eser, 956/1557 yılına kadar geçen olayları içermektedir. Eser Almancaya da çevrilmiştir. Berlin Nu. 207, Viyana Nu. 1000, Milli Kütüphanesi 1046’da yazmaları bulunmaktadır (Babinger 2000: 81-82).
Kaynakça
Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî, C. 4. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Babinger, Franz (2000). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. çev. Coşkun Üçok. Ankara: KB Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2000). Bursalı Mehmed Tahir, Osmânlı Müellifleri. C. III. Ankara: Bizim Büro Yay. 63.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I-II. Ankara: Bizim Büro Yay.
Ünver, Niyazi (2002). “Cemâlî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 2. Ankara: AKM Yay.
Menzel, Th. (1960). “Muhyi-d-dîn Mehmed”. İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: MEB Yay. 555-556.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1983). Osmanlı Tarihi. C. 2. Kısım. Ankara: TTK Yay.