CEMALİ/SELMAN, Selman Cemali Baba

(d. ? / ö. 1940\'lar)
?
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın ilk yarısında yaşamış olan Selman Cemali Baba, İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Doğum tarihi, anne ve babasının ismi gibi hususlarda kaynaklarda herhangi bir malumata rastlanamamıştır (Özmen 1998: 137; Koca 1994: 719). Rıza Tevfik, Selman Cemali Baba hakkında şu bilgileri aktarmıştır: “İstanbul’da Bebek tepesinde, meşhur Bektaşî şeyhi merhum Abdünnâfî Baba’nın tekkesi vardı; birçok münevver kimseler orada toplanırlardı. Bu tekkenin mensupları arasında yaşça akranımdan ve aziz dostlarımdan Selman Cemâlî Baba pek mümtaz bir sîma idi. Bir mektepte tahsil etmemiş olduğu hâlde zihni açık ve pek uyanık bir adamdı; bana takriben otuz beş sene evvel bir mecmua hediye etmişti. Onda kendisinin pek zarif nefesleriyle beraber eskilerden birçok kişilerin manzumeleri de münderiçti” (Bölükbaşı 2015: 370-371; Alkan 2015: 37). Nitekim Abdünnâfî Baba’dan da icazet alarak Bektaşi Tarikatı’na girmiş ve kısa süre sonra Babalık postuna layık görülmüştür. 1913 yılında Bağdat Kazimiye Bektaşi Dergâhı’nda Bektaşi Babalık görevini yerine getirmiş; Kurtuluş Savaşı’nda, Denizli'ye gelmiş ve ulusal kuvvetlerde görev almıştır. Denizli'de bulunduğu dönemde, Denizli valisi Cemal Bardakçı ve Denizli'nin yerlilerinden Asım Kiritoğlu, Selman Cemali Baba'dan el alıp Bektaşi Tarikatı’na girmişlerdir. Şapka inkılabında başındaki Bektaşi tacını çıkarmamak için, Çanakkaleli avukat Haydar Baba ve Topkapı Tekkesi şeyhi Bektaş Baba ile birlikte, Arnavutluk’a gitmiştir. Bir süre de Elbasan Tekkesinde Bektaşi Babalığı görevini yerine getirmiştir (Özmen 1998: 137; Koca 1994: 719).

The Bektashi Order of Dervishes kitabının yazarı John Kinsley Birge'ye de el verdiğini, Denizlili baba Asım Kiritoğlu aktarmıştır. Birge, kitabında Selman Cemali Baba’dan övgü ve hayranlıkla söz etmiş, ayrıca Bektaşiliği ve tasavvufu çok iyi ve sistemli bir şekilde bildiğini ifade etmiştir. Vefat tarihi tam olarak bilinmeyen Selman Cemali Baba’nın, tahmini olarak 1940'larda vefat ettiği bildirilmektedir (Özmen 1998: 137; Koca 1994: 719).

Selman Cemali Baba, Bektaşi babası olması hasebiyle şiirlerinin konusunu da Bektaşi inancı çerçevesindeki tasavvufi düşünce ve Bektaşiliğin adap, erkân ve esasları oluşturmaktadır. Şiirlerinde Cemali ve Selman mahlaslarını kullanan Baba’nın, eserlerinde işlediği tasavvufi konulara bağlı olarak Farsça ve Arapça sözcükler ile terkiplere yoğun biçimde yer verdiği görülmüştür. “Matlub-ı elest”, “hikmet-i Selmân-ı Ali”, “mirâc-ı emel”, “minhac-ı Hudâ”, “Kâbe-yi Lahût”, “gülizâr-ı dehr”, “bağ-ı behişt”, “lâne-i vuslat” vb. terkipler bunlardan bazılarıdır. Tarikatnâme adını verdiği on iki sayfalık Bektaşi Tarikatı’nın adap ve erkânın konu edinen eseri de 1934 yılında yayımlanmıştır (Özmen 1998: 137-138; Koca 1994: 719-720).

Kaynakça

Alkan, Ercan (2015). “Şehitlik Dergâhı Tarihçesine Bir Katkı: Abdünnâfi Baba’nın Ahmed İsmet Efendi’ye Verdiği İcâzetnâme”. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi. 35: 25-58.

Bölükbaşı, Rıza Tevfik (2015). Tekke ve Halk Edebiyatı Makaleleri. hzl. Abdullah Uçman. İstanbul: Dergâh Yay.

Koca, Turgut (1990). Bektaşi Alevi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.

Özmen, İsmail (1998). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C. 5. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. BÜLENT AKIN
Yayın Tarihi: 19.07.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Tarikatname- / -1934Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NA‘ÎM, Ebû İshak İsmail Na‘îm Efendid. Ocak 1646 - ö. 8 Ağustos 1725Doğum YeriGörüntüle
2ŞERÎF, Mehmed Efendi b. İmâm Seyfullah Efendid. ? - ö. 1758-59Doğum YeriGörüntüle
3RÂ'İF, Mehmed Râ'ifd. ? - ö. 1847Doğum YeriGörüntüle
4NA‘ÎM, Ebû İshak İsmail Na‘îm Efendid. Ocak 1646 - ö. 8 Ağustos 1725Doğum YılıGörüntüle
5ŞERÎF, Mehmed Efendi b. İmâm Seyfullah Efendid. ? - ö. 1758-59Doğum YılıGörüntüle
6RÂ'İF, Mehmed Râ'ifd. ? - ö. 1847Doğum YılıGörüntüle
7NA‘ÎM, Ebû İshak İsmail Na‘îm Efendid. Ocak 1646 - ö. 8 Ağustos 1725Ölüm YılıGörüntüle
8ŞERÎF, Mehmed Efendi b. İmâm Seyfullah Efendid. ? - ö. 1758-59Ölüm YılıGörüntüle
9RÂ'İF, Mehmed Râ'ifd. ? - ö. 1847Ölüm YılıGörüntüle
10NA‘ÎM, Ebû İshak İsmail Na‘îm Efendid. Ocak 1646 - ö. 8 Ağustos 1725Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ŞERÎF, Mehmed Efendi b. İmâm Seyfullah Efendid. ? - ö. 1758-59Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12RÂ'İF, Mehmed Râ'ifd. ? - ö. 1847Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13NA‘ÎM, Ebû İshak İsmail Na‘îm Efendid. Ocak 1646 - ö. 8 Ağustos 1725Madde AdıGörüntüle
14ŞERÎF, Mehmed Efendi b. İmâm Seyfullah Efendid. ? - ö. 1758-59Madde AdıGörüntüle
15RÂ'İF, Mehmed Râ'ifd. ? - ö. 1847Madde AdıGörüntüle