Madde Detay

Ekrem Yalbuz, Ardahan’ın Hanak ilçesinin Selamverdi Mahallesi’nde 18 Mart1947 tarihinde dünyaya gelmiştir. Cinasa aşırı ilgi duyan ve cinaslı şiirler yazmayı ilke hâline getiren Ekrem Yalbuz, kendisine Cinasî mahlasını almıştır. Âşığın Cinasî’nin yanında Ekrem Yalbuz, Yalbuz veya Yalbuzoğlu’nu da mahlas olarak kullandığı görülmektedir. Babası, İlyas Yalbuz olup aslen Posof ilçesinin Savaşır (Cancak) köyündendir. 1939’da Hanak’ın İkizdere (Nunus) köyüne, bir yıl sonra da Hanak merkeze göç etmiştir. İlyas Yalbuz, ahşap doğrama ve süsleme ustasıdır. Âşığın annesi, Şahnaz Hanım olup Hasangiller’den (Hasogiller) Asker Ağa’nın kızıdır. O da âşığın babasıyla aynı köydendir. Ekrem Yalbuz’un üç kız, iki de erkek kardeşi olmuştur. Kardeşlerinden Nazife, Çeşminaz ve Tahsin vefat etmiştir. Ablası Hoşnaz ve ağabeyi Niyazi ise hayattadır (Kolukısa 2014: 12-18). Âşık, ilkokulu Hanak’ta okumuştur. Daha sonra Kars’ın Susuz ilçesine bağlı Kâzım Karabekir İlköğretmen Okulunda altı yıl yatılı olarak eğitim almış ve 1965 yılında mezun olmuştur. 1988 yılında Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Eğitim Önlisans Bölümünü tamamlamıştır (www.biyografya.com, Kolukısa 2014: 19). Ekrem Yalbuz, iki kez evlenmiştir. İlk evliliğini Naciye Hanım’la yapmıştır. Naciye Hanım, Hanak İl Genel Meclis Üyeliği ve Belediye Başkanlığı yapan Dava Takipçisi Muhibbi Işık’ın kızıdır. Ekrem Yalbuz ve Naciye Hanım evliliklerinin 32. yılında Sakarya’ya yerleşmişlerdir. Naciye Hanım, 1999 depreminde Sakarya'da hayatını kaybeder. Âşık, ikinci evliliğini Sakarya’dan Çiğdem Hanım’la yapar. Ekrem Yalbuz; Ülküye, Rukiye, Aliye, Hürriyet, Vesile, Arzu adlarında altı kız ve ve Abdulkadir adlı bir erkek çocuk babasıdır (Kolukısa 2014: 17).

Cinasî’nin yetişmesinde çocukluğunda Hanak’ta uzun kış geceleri köy odalarında yapılan sohbetlerin büyük etkisi olmuştur. Köyün yaşlı insanlarının paylaştıkları hayat tecrübeleri, Osmanlı’dan kalma anıları, Cenknâme okumaları babası ile köy odalarına giden âşığı derinden etkilemiştir (Kolukısa 2014: 18). Ekrem Yalbuz’un şiir söyleme isteğini asıl uyandıran ise küçük yaşlardan itibaren dinlediği âşıklar olmuştur. Âşık, yedi sekiz yaşlarındayken Posoflu Âşık Müdami’yi yakından dinleme fırsatı bulmuştur. Özellikle Posoflu Âşık Müdami’nin Yaralı Mahmut’tan söylediği iki kıta türkü, Ekrem Yalbuz’u çok etkilemiştir. Âşık Cinasî, Müdamî dışında Karslı ve Erzurumlu âşıkların tamamına yakınını dinlemiştir. Onların atışmaları ve irticalen söz söylemelerinden etkilenmiştir. Âşığın üslubunda Karacaoğlan'dan Çobanoğlu'na birçok âşığın; Fuzuli’den Karakoç’a kadar aruz ve hece şairlerinin etkisi olmuştur (Yalbuz 2012: 14). Âşığın edebiyata ilgisi Kâzım Karabekir İlköğretmen Okulunda artmıştır. Bu okul, köklü gelenekleri olan, öğrencilerin hem akademik anlamda hem de kültürel anlamda kendilerini geliştirmelerine fırsat veren bir yapıya sahiptir. Ekrem Yalbuz, bu okulda iki yıl Kültür Edebiyat Yayın Kolu Başkanlığı yapmış, çıkardığı gazetede makaleler yazmıştır (Kolukısa 2014: 19). Âşık, ilk ciddi şiirini öğretmenliğinin dördüncü yılında Kars Halkevi’nin açtığı bir yarışmaya katılmak üzere yazmış ve bu yarışmada birincilik ödülünü almıştır. Bu tarihten sonra sürekli şiir yazmıştır (Yalbuz 2012: 14). Âşık, Öğretmen Okulundan mezun olduktan sonra Çorum’un Yeşildere köyü, Hanak, İzmir, Sakarya, Karasu-Kurudere’de öğretmenlik ve eğitim yöneticiliği görevlerinde bulunmuştur. Sivas Temeltepe ve Kabakyazı’da dört ay acemi eğitimi aldıktan sonra askerliğini Afyon Çobanlar kasabasında iki yıl er öğretmen olarak yapmıştır. 1990-1996 yılları arasında Almanya’nın Hamburg şehrinde Türkçe ve Türk Kültürü Öğretmeni olarak çalışmıştır. 1996'da emekliye ayrılmıştır (Yalbuz 2012: 14; Kolukısa 2014: 19-20). Âşık Cinasî; TV 41’de Sevda Pınarı, Polis Radyosu’nda İmbikten Damlalar, Radyo Hilal’de Aşk İklimi programlarına katılmıştır. Âşık, İLESAM (Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği) üyesidir. 24 Ağustos 2016'da tarihinde vefat eden âşık, Osmangazi Mezarlığı'na defnedilmiştir.

Âşık Cinasî; şiirlerinde tabiat, sevgi, aşk, vatan, millet, toplumsal, ekonomik, siyasal problemler, manevî, ahlakî değerler ve dinî konular üzerinde durmuştur. Şiirlerinde başta cinaslı kafiye olmak üzere kafiye çeşitlerinin tamamına yer vermiştir. Hece ölçüsünün 7, 8, 10, 11, 14, 15 ve 16'lı kalıplarını kullanmıştır. Mecaz, abartma, benzetme gibi sanatları kullanan ve cinasa önem veren âşık; yedekli tecnis, cinaslı mani, mükerrer cinas, cinaslı divan, düz tecnis, ayaklı tecnis, cinaslı koşma, topal tecnis gibi çok sayıda türde cinaslı şiirler yazmıştır. Cinasî, Türk şiirinde yenilik hareketi olarak adlandırılan Gülce edebî akımı içinde yer almış bir âşıktır. Bu edebî akım içinde yer alan âşık, çerçeve cinas-yediveren ve çapraz cinas-dönence türlerini keşfetmiş ve Türk edebiyatına kazandırmıştır. Âşığın dili sade, yalın ve gösterişten uzaktır. Zaman zaman şiirlerinde Arapça ve Farsça terkiplere, yöresel söyleyişlere, atasözleri, deyimler, alkışlar ve kargışlara yer verdiği görülmektedir.

Âşığın Hanak ve Türkçenin Nakışı Cinas adında iki eseri bulunmaktadır. Bu eserlerden Hanak, âşığın doğup büyüdüğü yeri anlattığı folklorik bir çalışmadır. Türkçenin Nakışı Cinas ise âşığın cinaslı şiir örneklerini derleyerek yayınladığı bir eserdir. Âşığın şiirlerinden bazıları bestelenmiştir. Tekin Büyükkaya tarafından âşığın Gurbet ve Sarıkamış Destanı adlı şiirleri, Fikret Cengiz tarafından ise Hele Bahar Gelsin de Gör şiiri bestelenmiştir. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, Semerkant, Vezin, Kumru, Değirmen, Poyraz, Mahzunice, Çağdaş Ekin, Ortanca, Yürüyüş Yolu, Antalya Sanat, Somuncu Baba, Okul Sesi Ünite Dergisi gibi dergilerde âşığın yazıları ve şiirleri yayınlanmıştır.