Madde Detay

Hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmayan, Çırpanlı'nın 16. yüzyılda yaşadığı bilinmektedir. Bu devrin tanınmış Türk denizcisi Murad Reis’in gemilerinde bulunan deniz erlerindendir. Birkaç şiiri ilk defa Ahmet Kutsi Tecer tarafından yayımlanmıştır. (Çelik 2008: 75; Kocatürk 1963: 26). Şiirinden hareketle onun ordu şairi ve Murad Reis (?-1609)’in leventlerinden olduğu söylenebilir. Evliya Çelebi Seyahatname’nin altıncı cildinde Filibe sahrasında Çırpan adlı bir kasabanın olduğunu söyler. Bu sebepten âşığın oralı olma ihtimali vardır (Alptekin ve Sakaoğlu 2008: 26). Murad Reis’in (ö.1609-1610) gazaları, kahramanlıkları hakkında şiirler söylemiş olan Çırpanlı, 1609 yılındaki bir korsanlık vakasını hikâye eder (Boratav 2000: 126). Ne zaman doğduğu hakkındaki bilinmezlik ölümü için de geçerlidir. 

Sakaoğlu ve Çelik, Köprülü’den alıntı yaparak âşığın “Gaz(i) Murad Reis’den Haber Soranlar” (Köprülü 2004: 109; Çelik 2008: 75) adlı tek bir şiirinin mevcut olduğunu (Alptekin ve Sakaoğlu 2008: 26) söylemektedir. Oysa Elçin, âşığın Çırpanlı mahlaslı üç şiirine yer vermektedir. Bu şiirler sözlü tarih açısından büyük önem teşkil etmektedir.

Alptekin, Ali Berat, Saim Sakaoğlu (2008). Türk Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Akçağ Yay.

Boratav, Pertev Naili, Halil Vedat Fıratlı (2000). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi. Hzl. Metin Turan. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Yay.

Çelik, Ali (2008). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay.

Elçin, Şükrü (1988). Akdeniz’de ve Cezayir’de Türk Halk Şairleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası.

Köprülü, Fuat (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay.

Tecer, Ahmet Kutsi (1928). “Cezayir Türk Halk Şairlerinin Şiirleri”, Halk Bilgisi Mecmuası, 1: 124-131.

Destan

Gaz(i) Murad Reis’den haber soranlar

Vardır bahadırı yarar delisi

Her kande hû desen gelür yetişür

……………………………………………

Bilen Gazi Murad Reisi der bak

Resulullah sancağını çeker ak

Denizde karada yardımcısı Hak

Gerçek Mağrib erlerinin velisi

Başbaşa çatarız gelir dem olur

Savaşanda derya yüzü kan olur

Gaziler yüzünü görür şen olur

Geldi derler Cezayir’in ulusu

Çırpanlı eydür hele Sultanım göre

Bahadırlık oldur yerinde dura

Her kaçan iskele vursak bir yere

 Ol gün…..Akdeniz’in yalısı

Köprülü, Fuat (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay. 109.

 

Destan

Tâ ezelden kılıç sala geldi bunlar düşmana

Bu Cezayir askeriyle kimse başa çıkamaz

Her kim düşman olur ise kendi gelir pişmana

Bu Cezayir askeriyle kimse başa çıkamaz

Görmez misin kabaili, hep kafire taptılar

Kaçıp gider iken papaz şahin gibi kaptılar

Cenk ile Timkot’u alıp bir muhkem burç yaptılar

Bu Cezayir askeriyle kimse başa çıkamaz

Yetmiş seksen bin atlısın bölük bölük bölmüşler

Varıp Fas’ı iki kere alıp gene gelmişler

Bir kimseden fayda yoktur Hak’tan gayri bilmişler

Bu Cezayir askeriyle kimse başa çıkamaz

Çırpanlı eydür: Gerçek cümle ol Huda’nın kuludur

Her birisi cenk yerinde bir Hazreti Ali’dir

Saadetli padişahın kanadıdır koludur

Bu Cezayir askeriyle kimse başa çıkamaz

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası. 27.

Destan

Cezayir’e Hak’dan nazar olmuştur

Her birimiz bir iklimden gelürüz

Bizi Muhammed….kalmıştır

Hasta olup ölmez iken birimiz

……………………………….

Başbaşa düşmandan dönmez

Din yolunda kırılır kanumuz ölürüz

Savaşırken şehid düşer kimimiz

Ol kırmızı kan içinde ölürüz

Cezayir’de koç yiğitler seçeriz

Düşmanı aman virmez biçeriz

Forsa gemiler ile geçeriz

İsbanya’dan şikârımız aluruz

……..

…….

Çırpanlı eydir bilmezlerimiz

Sultan Hacı Bekdaş Velî pîrimiz

Kanda varsak ol üstatdır pirimiz

Beğler nazarında izzet buluruz

Elçin, Şükrü (1988). Akdeniz’de ve Cezayir’de Türk Halk Şairleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay. 15.