Madde Detay

Murat Tanrıverdi, 1 Nisan 1961 tarihinde Sivas’ta dünyaya gelmiştir. Aslen merkeze bağlı Sivritepe (Mamuğa) köyündendir. Ailesinin ilk çocuğu olan Tanrıverdi'nin babasının adı Osman, annesinin adı Keziban’dır. İlköğrenimini Devrim İlkokulunda, ortaöğretimini Danişment Gazi Okulunda tamamlamıştır. Âşık Derdiyâr 1973 ve 1975 yıllarında trafik kazaları geçirir ve bu olaydan şiirlerinde bahseder. 1981 Kasım ayında TÜDEMSAŞ (Türkiye Demiryolu Makineleri Sanayi Anonim Şirketi, APK (Araştırma Planlama Koordinasyon Dairesi) Başkanlığına memur kadrosunda işe başlamış ve 1997 yılı Mayıs ayında emekli olmuştur. 1985'te Esma Hanım ile ilk evliliğini gerçekleştirir. 1986'da kızı Ayşe, 1988'de oğlu Muhammed dünyaya gelir. Fakat 22 Şubat 1989'da eşi Esma Hanımı ve bir hafta sonra da oğlu Muhammed’i kaybeder. Aynı günlerde hem eşi Esma Hanım’ı hem de oğlunu kaybetmesi Âşık Derdiyâr’ı derinden etkiler ve neredeyse bütün hayatına etki eden bu üzücü olaylardan da Âşık Derdiyâr, bir çok şiirinde bahseder. Âşık Derdiyâr 1991'de Sevda Hanım ile ikinci evliliğini gerçekleştirir. Âşık Derdiyâr, çeşitli işlerde çalışarak (elektronik tamirciliği, saz imalatı ve tamiratı, nakliyat gibi) geçimini sağlar. Yaşamının elli yılını memleketi Sivas’ta geçirir, daha sonra Yozgat’ın Sorgun ilçesine yerleşir. Sorgun'da yapılan birçok âşıklık ve türkü programında yer alır. Tanrıverdi, 23 Kasım 2013 tarihinde geçirdiği kalp krizi sebebiyle vefat eder (Kaya 2009a: 57; Kaya 2009b: 302; Tanrıverdi 2011: 26-28).

Âşık Derdiyâr, âşıklığa rüyasında Pir görerek başlayan âşıklardandır. Rüyasını kısaca şöyle anlatır: "Senin Pir’in bir dağın zirvesinde iskandır. Senin oraya gidip elini alman gerekiyor’" diyerek rüyasında bir sesin kendisine seslendiğini ve yüksek bir dağ olan bu dağa giderse dikkatli olması gerektiğini, çünkü tabiri caizse Ağrı Dağı gibi bir dağ ancak; Ağrı Dağının tersine üst bölümü yeşillik, günlük güneşlik, yarısından aşağısı ise kar, tipi, boran ve fırtınalı bir dağ olmasından dolayı bu durumu da rüyasındaki sesin kendisine hatırlattığını söyleyen âşık bu dağa iskan olmuş Pir'inin elini öpmek üzere yola çıkar ve dağın eteklerine geldiğinde, sisli, dumanlı, fırtınalı bir yere geldiğini görünce rüyasındaki sese güveni artar, dağa tırmanmaya başlar. Birkaç günlük çetin ve zorlu bir yolculuğun ardından yorulmuş takati kesilmiş ve ümidini de yitirmiş ‘Burada ölüp gideceğim’ diye düşünürken yukarıdan sisler ardından bir el uzanmış ve ‘Gözlerini kapat gel bakalım âşık', diyerek âşığı yukarıya çekmiş dağın zirvesine bir yere götürmüştür. Âşık sanki uykudan uyanır gibi gözlerini açtığında ak sakallı bir ihtiyarın kendisine gülümsediğini görüp şaşakalmıştır. Bu ak sakallı ihtiyarın önünde Kur'an-ı Kerim okurken kullanılan rahle şeklinde bir şey gördüğünü ve üzerinde Kur'an-ı Kerim olduğunu Pir’in kendisine doğru gelmesini işaret ederek sağ elini göğsüne koymuş vaziyette , kolunu yana açarak gel, demesinden sonra âşık, Pir’in yanına varır ve Pir’i "Korkma oğlum senin yerin burası" diyerek sağ kolunun altını göstermiş Âşık Derdiyâr’ın sırtını sıvazlar, âşık üst üste 26 gün boyunca bu Pir’i rüyasında görür. Âşık Derdiyâr, bu Pir’in Âşık Aliyar'a çok benzediğini ifade eder. Fakat bu rüyasını 26. gün sonunda annesine anlatmış, annesi oğlunu susturmaya çalışmışsa da sır aşikâr olduğundan aynı rüyayı bir daha görememiştir. Âşık, saz çalmayı 7 yaşında kendi gayretleri sonucunda öğrenir. İlk şiirini ise 14 yaşında meydana getirir. Âşıklığa başlamasında ayrıca çocuk yaşlarda radyo programlarında dinlediği halk hikâyelerinin etkili olduğunu da belirtir. Özellikle 1970’li yıllarda Nida Tüfekçi’nin hazırlayıp sunduğu ‘Halk Ozanları Geçidi’ adlı TRT'de yayınlanan programı; "Tabiri caizse iki elim kanda olsa kaçırmazdım, dinlerdim" diyen âşık, ayrıca sazdan başka çok iyi kaval çaldığını da belirtmiştir.

Âşık Derdiyâr’ın soyunda iki dedesi ve amcası Ömer de âşıktır. Babasının amca oğlu olan Âşık Ömer’in kardeşi Hacı’nın oğlu Murat da âşıktır. Âşık Ömer vefat eder, fakat Âşık Murat İstanbul'da yaşar. Dayısı Abdullah da âşıktır ve 2004'te rahmetli olur. Âşık Derdiyâr, daha önceleri ‘Adabi’ mahlasını kullanır. Bu mahlası Kültür Bakanlığına kayıtlı bir âşık olan ustası Âşık Gülşadi verir, ancak daha sonra lebdeğmez üslubuna uygun olmadığı için 1996'da Almanya’da değiştirir ve ‘Derdiyâr ‘ mahlasını alır. Bu tarihten itibaren ölümüne kadar bu mahlası kullanır.

Âşık Derdiyâr; Âşık Şenlik, Âşık Ruhsati, Âşık Sümmani ve Âşık Veysel’den etkilenmiştir. Âşık Derdiyâr, Sivas yöresindeki âşıklar içerisinde Divan sazı çalan âşıklardandır. Divan sazı meydan sazıdır ve en büyük özelliği atışma sazı olmasıdır. Sivas’ta genel olarak Âşık Veysel tarzı saz çalındığını ve bu tarzın kendisine uygun olmadığını düşündüğü için Divan sazı çaldığını söyler. Ayrıca Divan sazının kendisini daha da coşturduğunu ifade ederek 1978 yılından ölümüne kadar Divan sazı çalmıştır. Âşık Derdiyâr meclislerde kendi deyişlerinin yanı sıra Ruhsati, Sümmani, Pir Sultan Abdal, Şenlik, Âşık Veysel, Mesleki, Köroğlu gibi ustaların da deyişlerine yer verir. Ayrıca bu ustaların makamlarını da bildiği için meclislerde bu makamları da icra eder. Âşık Derdiyâr, şiirlerini genellikle hece vezniyle yazmıştır, hecenin 8’li,11’li ve 15’li ölçülerini tercih ettiği görülmektedir. Âşık Derdiyâr beş çırak yetiştirmiştir (Kaya 2009a: 57; Kaya 2009b: 302; Tanrıverdi 2011: 29-33).