DERMANÎ, İbrahim Topal

(d. 01.04.1944 / ö. 21.06.2001)
Saz yapım ustası
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İbrahim Topal, 1 Nisan 1944 tarihinde Erzurum'un Hasankale ilçesine bağlı Porsuk köyünde doğmuştur. Küçük yaşta anne ve babasını kaybetmiş ve ağabeyisiyle birlikte Erzurum'a taşınmıştır. İlkokul mezunu olan Topal çeşitli işlerde çalışır ve marangozlukta karar kılar (Topal 1998). Rüyasında bir pirin kendisine sunduğu hurmayı yediğini görür ve o rüyadan sonra manzume söylemeye başlar. Nakşibendi Şeyhi Bayburtlu Dursun Baba tarafından kendisine "Dermanî" mahlası verilir (Kırkılıç vd. 1997: 125). Erzurum'da ilk defa saz imalatına başlar ve çok çeşitli sazlar yapar. İyi derecede saz çalan âşık, 1974 yılından itibaren sahibi olduğu saz yapım evine gelen âşıklarla tanışıp onlarla gelenek kültürünün inceliklerini öğrenir. Belli bir ustası olmayan Âşık Dermanî âşıklığı dergâhta, kahvelerde, konserlerde ve geleneksel âşıklar yarışmasında şiir okuma dalında icra etmiştir (Özarslan 2001: 388). Âşık Yaşar Reyhanî’nin 1989'da Bursa’ya göçmesiyle, 1970’li yıllarda Âşık Yaşar Reyhanî tarafından kurulmuş olan Erzurum Halk Ozanları Kültür Derneğinin başkanlığını devralır ve yürütür. 1997'de Erzurum Kanal 25 televizyonunda “Âşığın Gönül Penceresinden” (Topal 1997) adlı bir programı hazırlayıp sunar (Topal 1998). Âşık Dermanî ile ilgili bir lisans tezi (Bayoğlu 2000) yapılmıştır. Şiirleri Erzurum'da mahallî gazetelerde ve hazırlayıcıları arasında kendisinin de bulunduğu bir antolojide (Kırkılıç vd. 1997) yayımlanmıştır. İnternet ortamında da âşığın hayatı ve şiirleriyle ilgili -kaynağı hatalı- kimi bilgilere de rastlanılmaktadır. İbrahim Topal 21 Haziran 2001 tarihinde Erzurum'da vefat etmiştir.

Âşık Dermanî, âşık tarzı şiir geleneği vadisinde geleneksel vezin, tür ve şekillerle şiirler söyler. Fasıllara katılmamış ve atışma/deyişme yapmamış daha çok yarışma ve özel gecelerde şiir okuma dalına iştirak etmiş bir gelenek temsilcisidir. Koşma ve semai türünde söylediği şiirlerinde tema olarak tasavvufî konular işlenmiştir. Erzurum ölçeğinde âşıklar arasında gerek saz yapımındaki ustalığı, gerekse dernekçiliğiyle belli bir ilgi ve itibar görmüştür.

Kaynakça

Bayoğlu, Ata (2000). Halk Ozanı İbrahim Topal’ın Şiirleri. Lisans Bitirme Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.

İbrahim Topal, Pasinler 1944, İlkokul, Saz Yapım Ustası ve Âşık [08.02.1998 tarihinde Metin Özarslan tarafından Erzurum’da yapılan görüşme. Görüşmenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metin Metin Özarslan'ın arşivindedir].

Kırkılıç, Ahmet, İ. Topal, S. Öksöz (1997). Geleneksel Türkiye Âşıklar Yarışması. Erzurum: Erzurum Halk Ozanları Kültür Derneği Yay.

Özarslan, Metin (2001). Erzurum Âşıklık Geleneği. Ankara: Akçağ Yay.

Topal, İbrahim (1997). “Âşığın Gönül Penceresi” [Televizyon Programı, Hazırlayan ve Sunan: İbrahim Topal], Erzurum: Kanal 25 TV.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. METİN ÖZARSLAN
Yayın Tarihi: 25.03.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Özkan Mertd. 21 Ekim 1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Nurullah Gençd. 1960 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3DEDE EFENDİ, Seyyid Mehmedd. 1640/41 - ö. 1733/1734Doğum YeriGörüntüle
4Özkan Mertd. 21 Ekim 1944 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Nurullah Gençd. 1960 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6DEDE EFENDİ, Seyyid Mehmedd. 1640/41 - ö. 1733/1734Doğum YılıGörüntüle
7Özkan Mertd. 21 Ekim 1944 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8Nurullah Gençd. 1960 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9DEDE EFENDİ, Seyyid Mehmedd. 1640/41 - ö. 1733/1734Ölüm YılıGörüntüle
10Özkan Mertd. 21 Ekim 1944 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Nurullah Gençd. 1960 - ö. ?MeslekGörüntüle
12DEDE EFENDİ, Seyyid Mehmedd. 1640/41 - ö. 1733/1734MeslekGörüntüle
13Özkan Mertd. 21 Ekim 1944 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Nurullah Gençd. 1960 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15DEDE EFENDİ, Seyyid Mehmedd. 1640/41 - ö. 1733/1734Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Özkan Mertd. 21 Ekim 1944 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Nurullah Gençd. 1960 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18DEDE EFENDİ, Seyyid Mehmedd. 1640/41 - ö. 1733/1734Madde AdıGörüntüle