DERMANÎ, İbrahim Topal

(d. 01.04.1944 / ö. 21.06.2001)
Saz yapım ustası
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İbrahim Topal, 1 Nisan 1944 tarihinde Erzurum'un Hasankale ilçesine bağlı Porsuk köyünde doğmuştur. Küçük yaşta anne ve babasını kaybetmiş ve ağabeyisiyle birlikte Erzurum'a taşınmıştır. İlkokul mezunu olan Topal çeşitli işlerde çalışır ve marangozlukta karar kılar (Topal 1998). Rüyasında bir pirin kendisine sunduğu hurmayı yediğini görür ve o rüyadan sonra manzume söylemeye başlar. Nakşibendi Şeyhi Bayburtlu Dursun Baba tarafından kendisine "Dermanî" mahlası verilir (Kırkılıç vd. 1997: 125). Erzurum'da ilk defa saz imalatına başlar ve çok çeşitli sazlar yapar. İyi derecede saz çalan âşık, 1974 yılından itibaren sahibi olduğu saz yapım evine gelen âşıklarla tanışıp onlarla gelenek kültürünün inceliklerini öğrenir. Belli bir ustası olmayan Âşık Dermanî âşıklığı dergâhta, kahvelerde, konserlerde ve geleneksel âşıklar yarışmasında şiir okuma dalında icra etmiştir (Özarslan 2001: 388). Âşık Yaşar Reyhanî’nin 1989'da Bursa’ya göçmesiyle, 1970’li yıllarda Âşık Yaşar Reyhanî tarafından kurulmuş olan Erzurum Halk Ozanları Kültür Derneğinin başkanlığını devralır ve yürütür. 1997'de Erzurum Kanal 25 televizyonunda “Âşığın Gönül Penceresinden” (Topal 1997) adlı bir programı hazırlayıp sunar (Topal 1998). Âşık Dermanî ile ilgili bir lisans tezi (Bayoğlu 2000) yapılmıştır. Şiirleri Erzurum'da mahallî gazetelerde ve hazırlayıcıları arasında kendisinin de bulunduğu bir antolojide (Kırkılıç vd. 1997) yayımlanmıştır. İnternet ortamında da âşığın hayatı ve şiirleriyle ilgili -kaynağı hatalı- kimi bilgilere de rastlanılmaktadır. İbrahim Topal 21 Haziran 2001 tarihinde Erzurum'da vefat etmiştir.

Âşık Dermanî, âşık tarzı şiir geleneği vadisinde geleneksel vezin, tür ve şekillerle şiirler söyler. Fasıllara katılmamış ve atışma/deyişme yapmamış daha çok yarışma ve özel gecelerde şiir okuma dalına iştirak etmiş bir gelenek temsilcisidir. Koşma ve semai türünde söylediği şiirlerinde tema olarak tasavvufî konular işlenmiştir. Erzurum ölçeğinde âşıklar arasında gerek saz yapımındaki ustalığı, gerekse dernekçiliğiyle belli bir ilgi ve itibar görmüştür.

Kaynakça

Bayoğlu, Ata (2000). Halk Ozanı İbrahim Topal’ın Şiirleri. Lisans Bitirme Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.

İbrahim Topal, Pasinler 1944, İlkokul, Saz Yapım Ustası ve Âşık [08.02.1998 tarihinde Metin Özarslan tarafından Erzurum’da yapılan görüşme. Görüşmenin ses kaydı ve deşifre edilmiş metin Metin Özarslan'ın arşivindedir].

Kırkılıç, Ahmet, İ. Topal, S. Öksöz (1997). Geleneksel Türkiye Âşıklar Yarışması. Erzurum: Erzurum Halk Ozanları Kültür Derneği Yay.

Özarslan, Metin (2001). Erzurum Âşıklık Geleneği. Ankara: Akçağ Yay.

Topal, İbrahim (1997). “Âşığın Gönül Penceresi” [Televizyon Programı, Hazırlayan ve Sunan: İbrahim Topal], Erzurum: Kanal 25 TV.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. METİN ÖZARSLAN
Yayın Tarihi: 25.03.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Hayriye Çitoğlud. 22 Aralık 1932 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İHSANİ, Mevlüt Şafakd. 1928 - ö. 06.11.2010Doğum YeriGörüntüle
3RÜŞDÎ PAŞA, Mehmed Rüşdî Paşa, Erzurumlud. 1750 - ö. 1821Doğum YeriGörüntüle
4Hayriye Çitoğlud. 22 Aralık 1932 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5İHSANİ, Mevlüt Şafakd. 1928 - ö. 06.11.2010Doğum YılıGörüntüle
6RÜŞDÎ PAŞA, Mehmed Rüşdî Paşa, Erzurumlud. 1750 - ö. 1821Doğum YılıGörüntüle
7Hayriye Çitoğlud. 22 Aralık 1932 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8İHSANİ, Mevlüt Şafakd. 1928 - ö. 06.11.2010Ölüm YılıGörüntüle
9RÜŞDÎ PAŞA, Mehmed Rüşdî Paşa, Erzurumlud. 1750 - ö. 1821Ölüm YılıGörüntüle
10Hayriye Çitoğlud. 22 Aralık 1932 - ö. ?MeslekGörüntüle
11İHSANİ, Mevlüt Şafakd. 1928 - ö. 06.11.2010MeslekGörüntüle
12RÜŞDÎ PAŞA, Mehmed Rüşdî Paşa, Erzurumlud. 1750 - ö. 1821MeslekGörüntüle
13Hayriye Çitoğlud. 22 Aralık 1932 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14İHSANİ, Mevlüt Şafakd. 1928 - ö. 06.11.2010Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15RÜŞDÎ PAŞA, Mehmed Rüşdî Paşa, Erzurumlud. 1750 - ö. 1821Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Hayriye Çitoğlud. 22 Aralık 1932 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17İHSANİ, Mevlüt Şafakd. 1928 - ö. 06.11.2010Madde AdıGörüntüle
18RÜŞDÎ PAŞA, Mehmed Rüşdî Paşa, Erzurumlud. 1750 - ö. 1821Madde AdıGörüntüle