Madde Detay
DERVİŞ AHMED (Devriş Ahmed)
(d. ?/? - ö. ?/?)
tekke şairi
(Tekke / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Şiirlerinden Alevi-Bektaşi inanç sistemine mensup bir şair olduğu anlaşılan Derviş Ahmed, edebiyat tarihleri, antolojiler ve Bektaşi edebiyatına dair eserlerde ismine rastlanılamayan, tamamıyla meçhul bir şairdir. Bu sebeple şairin hayatı üzerine takdime çalışılacak bütün bilgiler, çok sayıda şiirlerinin yer aldığı şiir mecmuasındaki şiirlerinden hareketle olacaktır. “Derviş Ahmed” veya şiirlerinin çoğundaki imlâsıyla “Devriş Ahmed”in şiirleri M. Fatih Köksal’ın şahsi kütüphanesinde bulunan bir el yazması şiir mecmuasında yer almaktadır. Bu mecmuada 80 şiirle en çok şiiri yer alan Derviş Ahmed’in şiirlerinin bir arada ve bu çoklukta bulunması, mecmua derleyicisinin de bizzat Derviş Ahmed olması ihtimalini akla getirmektedir. Asıl adı güçlü ihtimalle mahlas olarak kullandığı “Ahmed”dir. Bir şiirinde “Tavas” adını anması, Denizli’nin Tavas ilçesinden veya o civardan olduğuna; şiirlerinde üç yerde “Akdeniz” adının geçmesi, şairin Akdeniz (Ege) dolaylarında yaşadığına işaret eden hususlardandır. Bu da Tavas civarında bir yerlerden olması ihtimalini destekler bir işarettir. Yine bir şiirinde geçen “Pîrim İhsân idi geldi yetişdi” mısrası şairin İhsân adlı bir pire bağlı olduğunu göstermektedir. Mecmua’da Derviş Ahmed’in diğer bazı şairlerle birlikte Tameşvarlı Âşık Hasan’a hitaben sorulu şiirleri bulunmasından hareketle 17. yüzyılda yaşadığı anlaşılmaktadır. Derviş Ahmed’in şiirlerinin yer aldığı mecmua fiziki özellikleri ve şiirlerinde kullandığı dil de bu tarihlemeye uygun görünümdedir. Derviş Ahmed’in ailesi ve hayatının diğer hususları gibi Derviş Ahmed’in eğitimiyle ilgili de bilgi yoktur. Ancak şiirlerinden belki okuma yazmayı öğrenecek kadar, belki biraz daha fazla bir tahsil görmüş ama geniş bir kültür birikimine sahip bir şair olduğu anlaşılmaktadır. Derviş Ahmed’in şiirlerinin birçoğu Bektaşilikle ilgilidir. Ağırlıklı olarak Hz. Ali ve On İki İmam sevgisini işleyen şairin şiirleri, Bektaşilik erkânından Kerbelâ ağıtlarına, ham sofulara çatmadan, şathiyelere kadar Bektaşilikle ilgili hemen her konuyu içermektedir. Bunun yanı sıra Allah’ın varlığı, birliği ve büyüklüğünü anlatan şiirler de kaleme alan Derviş Ahmed, aynı yoğunlukta olmasa da tamamen Âşık tarzı diyebileceğimiz din ve tasavvuf dışı konularda da şiirler yazmıştır. Derviş Ahmed, şiirlerinin tamamına yakınını hece ölçüsüyle yazmıştır. Böyle olmakla beraber 17. ve 18. yüzyıl halk ve tekke şairlerinde çok görülen aruzla yazma merakının Derviş Ahmed’de de var olduğu görülmektedir. Mecmuadaki 80 şiirinden üçü aruzla yazılmıştır. Şairin beyit esasına göre yazdığı bu şiirlerinde aruzu kullanma hususunda oldukça başarısız olduğu dikkat çekmektedir.
Kaynakça
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1944). Bektaşî Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
Köksal, M. Fatih (2007). “Bilinmeyen Bir Bektaşi Şairi: Derviş (Devriş) Ahmed ve Şiir Mecmuası”. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni, 17-18-19 Ekim 2007, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi. C. 2. 1261-1288.
Köprülü, M. Fuad (1962-1965). Türk Saz Şairleri, I-V. Ankara: Millî Kültür Yay.
Özmen, İsmail (1998). Alevî-Bektaşî Şiirleri Antolojisi, I-V. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSALYayın Tarihi: 21.12.2013Güncelleme Tarihi: 06.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Bir kara gözlünüñ ucundan bugün
Terk itdim nâmûsu, ârı ezelden
Bülbül gibi dost bâğında oturur
Bülbül güle ider zârı ezelden
Göñül her dem yüksek uçar yorulmaz
Gül bitmeyen yere bunda varılmaz
Aşk sevdâsı bu serimden ırılmaz
Anuñ içün sevdim yâri ezelden
Elin yeğin idüp hem taşırmaya
Haddinden ziyâde söz aşırmaya
Âteş insân içün çiğ bişirmeye
Nûrdan halk eyledi nârı ezelden
Âb [u] âteş, hâk [ü] bâ[d]dur ötemiz
Hak katında çokdur bizim hatâmız
İki günlük nefesimiz gıdâmız
Anuñ içün virdi kârı ezelden
Derviş Ahmed hak söylerem özümden
Aşk eseri ırılmıyor gözümden
Ve’ş-şemsü ve’l-kamer doğdu yüzünden
Şevk virmiş âleme nûru ezelden
Köksal, M. Fatih (2007). “Bilinmeyen Bir Bektaşi Şairi: Derviş (Devriş) Ahmed ve Şiir Mecmuası”. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni, 17-18-19 Ekim 2007, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi, Ankara, C. 2. 1284.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 21.12.2013Güncelleme Tarihi: 06.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Bir kara gözlünüñ ucundan bugün
Terk itdim nâmûsu, ârı ezelden
Bülbül gibi dost bâğında oturur
Bülbül güle ider zârı ezelden
Göñül her dem yüksek uçar yorulmaz
Gül bitmeyen yere bunda varılmaz
Aşk sevdâsı bu serimden ırılmaz
Anuñ içün sevdim yâri ezelden
Elin yeğin idüp hem taşırmaya
Haddinden ziyâde söz aşırmaya
Âteş insân içün çiğ bişirmeye
Nûrdan halk eyledi nârı ezelden
Âb [u] âteş, hâk [ü] bâ[d]dur ötemiz
Hak katında çokdur bizim hatâmız
İki günlük nefesimiz gıdâmız
Anuñ içün virdi kârı ezelden
Derviş Ahmed hak söylerem özümden
Aşk eseri ırılmıyor gözümden
Ve’ş-şemsü ve’l-kamer doğdu yüzünden
Şevk virmiş âleme nûru ezelden
Köksal, M. Fatih (2007). “Bilinmeyen Bir Bektaşi Şairi: Derviş (Devriş) Ahmed ve Şiir Mecmuası”. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni, 17-18-19 Ekim 2007, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi, Ankara, C. 2. 1284.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Bir kara gözlünüñ ucundan bugün
Terk itdim nâmûsu, ârı ezelden
Bülbül gibi dost bâğında oturur
Bülbül güle ider zârı ezelden
Göñül her dem yüksek uçar yorulmaz
Gül bitmeyen yere bunda varılmaz
Aşk sevdâsı bu serimden ırılmaz
Anuñ içün sevdim yâri ezelden
Elin yeğin idüp hem taşırmaya
Haddinden ziyâde söz aşırmaya
Âteş insân içün çiğ bişirmeye
Nûrdan halk eyledi nârı ezelden
Âb [u] âteş, hâk [ü] bâ[d]dur ötemiz
Hak katında çokdur bizim hatâmız
İki günlük nefesimiz gıdâmız
Anuñ içün virdi kârı ezelden
Derviş Ahmed hak söylerem özümden
Aşk eseri ırılmıyor gözümden
Ve’ş-şemsü ve’l-kamer doğdu yüzünden
Şevk virmiş âleme nûru ezelden
Köksal, M. Fatih (2007). “Bilinmeyen Bir Bektaşi Şairi: Derviş (Devriş) Ahmed ve Şiir Mecmuası”. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni, 17-18-19 Ekim 2007, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi, Ankara, C. 2. 1284.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Koşma
Bir kara gözlünüñ ucundan bugün
Terk itdim nâmûsu, ârı ezelden
Bülbül gibi dost bâğında oturur
Bülbül güle ider zârı ezelden
Göñül her dem yüksek uçar yorulmaz
Gül bitmeyen yere bunda varılmaz
Aşk sevdâsı bu serimden ırılmaz
Anuñ içün sevdim yâri ezelden
Elin yeğin idüp hem taşırmaya
Haddinden ziyâde söz aşırmaya
Âteş insân içün çiğ bişirmeye
Nûrdan halk eyledi nârı ezelden
Âb [u] âteş, hâk [ü] bâ[d]dur ötemiz
Hak katında çokdur bizim hatâmız
İki günlük nefesimiz gıdâmız
Anuñ içün virdi kârı ezelden
Derviş Ahmed hak söylerem özümden
Aşk eseri ırılmıyor gözümden
Ve’ş-şemsü ve’l-kamer doğdu yüzünden
Şevk virmiş âleme nûru ezelden
Köksal, M. Fatih (2007). “Bilinmeyen Bir Bektaşi Şairi: Derviş (Devriş) Ahmed ve Şiir Mecmuası”. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni, 17-18-19 Ekim 2007, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi, Ankara, C. 2. 1284.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Kemal Bekir Özmanav | d. 1924 - ö. 13 Ocak 2014 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Ahmet Karcılılar | d. 06 Haziran 1965 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ÂRİF MEHMED EFENDİ | d. ? - ö. 1563 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Kemal Bekir Özmanav | d. 1924 - ö. 13 Ocak 2014 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Ahmet Karcılılar | d. 06 Haziran 1965 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ÂRİF MEHMED EFENDİ | d. ? - ö. 1563 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Kemal Bekir Özmanav | d. 1924 - ö. 13 Ocak 2014 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Ahmet Karcılılar | d. 06 Haziran 1965 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ÂRİF MEHMED EFENDİ | d. ? - ö. 1563 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Kemal Bekir Özmanav | d. 1924 - ö. 13 Ocak 2014 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | Ahmet Karcılılar | d. 06 Haziran 1965 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | ÂRİF MEHMED EFENDİ | d. ? - ö. 1563 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | Kemal Bekir Özmanav | d. 1924 - ö. 13 Ocak 2014 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | Ahmet Karcılılar | d. 06 Haziran 1965 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | ÂRİF MEHMED EFENDİ | d. ? - ö. 1563 | Madde Adı | Görüntüle |