DERVİŞ, Derviş Dede, Derviş Çelebi

(d. ?/? - ö. 980/1572)
Divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Konya’da doğdu. Derviş Dede veya Derviş Çelebi de denir. Güzelce Kasım Paşa dervişi sanıyla bilinir. Vezir Kasım Paşa’nın hizmetine girdi ve onun katibi oldu. Kasım Paşa’nın ölümü üzerine Lala Mustafa Paşa’ya bağlandı. Paşanın, Şam beylerbeyi olması üzerine onunla birlikte Şam’a gitti. Gök Meydanı semtinde bir mevlevîhane yaptırdı ve tekkenin şeyhi oldu. 980/1572 yılında tekkesinde sema ederken vefat etti. Kabri Şam’dadır. Sicill-i Osmanî ve Âşık Çelebi’de daha sonra divan katibi olduğu kaydı vardır (Aktan, 1996: 360; Kılıç, 2010: 523).
Sureten ve manen derviş-meşrep biriydi. Mevlânâ’nın Mesnevisine tam vukûfiyeti vardı. Şiirle meşgul olmakla beraber nesirde daha başarılıydı. Şehzade Sultan Selim ile Sultan Bayezid’in Konya cengini yazdı.  "Tutdı cihânı hayme-i gerdûn tınâblar/ Sahrâyı zeyn eyledi çâdır çiçekleri" beyti bahsi geçen kitaptandır.
 

Kaynakça

Aktan, Ali, vd. (hzl) (1995). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî. İstanbul: Sebil Yay.
Genç, İlhan (hzl.)(2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu‘arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.
İpekten, Haluk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu, Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KB Yay.
Kayabaşı, Bekir (hzl.)(1996). Kafzâde Faizî’nin Zübdetü’l-Eş’âr’ı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Ȃşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i NâilîDîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ.  http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215416/h/giris.pdf
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HÜSEYİN GÖNEL
Yayın Tarihi: 10.03.2014
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Gelmeyüp gam-hâneye gün yüzlü cânân her gice
Zülf gibi gönlümi kılur perîşân her gice

Bir gice tutulmasun bilmez mi ey hûrşîd-rû
Subha dek kûyun tolanur mâh-ı tâbân her gice

Germ olup gögüs gerse tan degül pîr-i felek
Kem yatur mihr ile meh koynında ‘uryân her gice

Hâba varsun diyü begler nergis-i bîmârunı
Subha dek yummaz gözin şem’-i şebistân her gice

Dimiş idün bu gice koynuna uryân gireyin
İderüm ol şevk ile çâk-ı giribân her gice

Giceler dâ’im gamun bu sîne-i vîrânede
Eksük olmaz hâme-i Dervîşe mihmân her gice

(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf. 305-306.)


Hüner meydânı içre mâlik olan kilk-i ser-tîze
Ma‘ârif pehlevânıdur kamışdan oynadur nîze
*
Böyle ser-geşte vü zâr itmeden eflâk beni
Hoş idi ger ideyidi bir avuç hâk beni

(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Ȃşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 523.)
 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ALİd. 1854 - ö. 1918Doğum YeriGörüntüle
2DEŞTÎ, Derviş Abdülhay Efendi, Abdülmecid Efendid. ? - ö. 1630-31Doğum YeriGörüntüle
3Nezihe Arazd. 11 Mayıs 1922 - ö. 25 Temmuz 2009Doğum YeriGörüntüle
4ALİd. 1854 - ö. 1918Doğum YılıGörüntüle
5DEŞTÎ, Derviş Abdülhay Efendi, Abdülmecid Efendid. ? - ö. 1630-31Doğum YılıGörüntüle
6Nezihe Arazd. 11 Mayıs 1922 - ö. 25 Temmuz 2009Doğum YılıGörüntüle
7ALİd. 1854 - ö. 1918Ölüm YılıGörüntüle
8DEŞTÎ, Derviş Abdülhay Efendi, Abdülmecid Efendid. ? - ö. 1630-31Ölüm YılıGörüntüle
9Nezihe Arazd. 11 Mayıs 1922 - ö. 25 Temmuz 2009Ölüm YılıGörüntüle
10ALİd. 1854 - ö. 1918MeslekGörüntüle
11DEŞTÎ, Derviş Abdülhay Efendi, Abdülmecid Efendid. ? - ö. 1630-31MeslekGörüntüle
12Nezihe Arazd. 11 Mayıs 1922 - ö. 25 Temmuz 2009MeslekGörüntüle
13ALİd. 1854 - ö. 1918Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14DEŞTÎ, Derviş Abdülhay Efendi, Abdülmecid Efendid. ? - ö. 1630-31Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Nezihe Arazd. 11 Mayıs 1922 - ö. 25 Temmuz 2009Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ALİd. 1854 - ö. 1918Madde AdıGörüntüle
17DEŞTÎ, Derviş Abdülhay Efendi, Abdülmecid Efendid. ? - ö. 1630-31Madde AdıGörüntüle
18Nezihe Arazd. 11 Mayıs 1922 - ö. 25 Temmuz 2009Madde AdıGörüntüle