DERVİŞ, Derviş Dede, Derviş Çelebi

(d. ?/? - ö. 980/1572)
Divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Konya’da doğdu. Derviş Dede veya Derviş Çelebi de denir. Güzelce Kasım Paşa dervişi sanıyla bilinir. Vezir Kasım Paşa’nın hizmetine girdi ve onun katibi oldu. Kasım Paşa’nın ölümü üzerine Lala Mustafa Paşa’ya bağlandı. Paşanın, Şam beylerbeyi olması üzerine onunla birlikte Şam’a gitti. Gök Meydanı semtinde bir mevlevîhane yaptırdı ve tekkenin şeyhi oldu. 980/1572 yılında tekkesinde sema ederken vefat etti. Kabri Şam’dadır. Sicill-i Osmanî ve Âşık Çelebi’de daha sonra divan katibi olduğu kaydı vardır (Aktan, 1996: 360; Kılıç, 2010: 523).
Sureten ve manen derviş-meşrep biriydi. Mevlânâ’nın Mesnevisine tam vukûfiyeti vardı. Şiirle meşgul olmakla beraber nesirde daha başarılıydı. Şehzade Sultan Selim ile Sultan Bayezid’in Konya cengini yazdı.  "Tutdı cihânı hayme-i gerdûn tınâblar/ Sahrâyı zeyn eyledi çâdır çiçekleri" beyti bahsi geçen kitaptandır.
 

Kaynakça

Aktan, Ali, vd. (hzl) (1995). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî. İstanbul: Sebil Yay.
Genç, İlhan (hzl.)(2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu‘arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.
İpekten, Haluk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu, Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KB Yay.
Kayabaşı, Bekir (hzl.)(1996). Kafzâde Faizî’nin Zübdetü’l-Eş’âr’ı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Ȃşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i NâilîDîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ.  http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215416/h/giris.pdf
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HÜSEYİN GÖNEL
Yayın Tarihi: 10.03.2014
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Gelmeyüp gam-hâneye gün yüzlü cânân her gice
Zülf gibi gönlümi kılur perîşân her gice

Bir gice tutulmasun bilmez mi ey hûrşîd-rû
Subha dek kûyun tolanur mâh-ı tâbân her gice

Germ olup gögüs gerse tan degül pîr-i felek
Kem yatur mihr ile meh koynında ‘uryân her gice

Hâba varsun diyü begler nergis-i bîmârunı
Subha dek yummaz gözin şem’-i şebistân her gice

Dimiş idün bu gice koynuna uryân gireyin
İderüm ol şevk ile çâk-ı giribân her gice

Giceler dâ’im gamun bu sîne-i vîrânede
Eksük olmaz hâme-i Dervîşe mihmân her gice

(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf. 305-306.)


Hüner meydânı içre mâlik olan kilk-i ser-tîze
Ma‘ârif pehlevânıdur kamışdan oynadur nîze
*
Böyle ser-geşte vü zâr itmeden eflâk beni
Hoş idi ger ideyidi bir avuç hâk beni

(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Ȃşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 523.)
 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MANEVÎ, Konyalıd. ? - ö. 1591?Doğum YeriGörüntüle
2CELÂLÎ, Celâleddîn Çelebid. ? - ö. 1870Doğum YeriGörüntüle
3COŞKUNÎ/ABDULLAH/GARİP ABDULLAH, Abdullah Coşkund. 1953 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MANEVÎ, Konyalıd. ? - ö. 1591?Doğum YılıGörüntüle
5CELÂLÎ, Celâleddîn Çelebid. ? - ö. 1870Doğum YılıGörüntüle
6COŞKUNÎ/ABDULLAH/GARİP ABDULLAH, Abdullah Coşkund. 1953 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7MANEVÎ, Konyalıd. ? - ö. 1591?Ölüm YılıGörüntüle
8CELÂLÎ, Celâleddîn Çelebid. ? - ö. 1870Ölüm YılıGörüntüle
9COŞKUNÎ/ABDULLAH/GARİP ABDULLAH, Abdullah Coşkund. 1953 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10MANEVÎ, Konyalıd. ? - ö. 1591?MeslekGörüntüle
11CELÂLÎ, Celâleddîn Çelebid. ? - ö. 1870MeslekGörüntüle
12COŞKUNÎ/ABDULLAH/GARİP ABDULLAH, Abdullah Coşkund. 1953 - ö. ?MeslekGörüntüle
13MANEVÎ, Konyalıd. ? - ö. 1591?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14CELÂLÎ, Celâleddîn Çelebid. ? - ö. 1870Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15COŞKUNÎ/ABDULLAH/GARİP ABDULLAH, Abdullah Coşkund. 1953 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MANEVÎ, Konyalıd. ? - ö. 1591?Madde AdıGörüntüle
17CELÂLÎ, Celâleddîn Çelebid. ? - ö. 1870Madde AdıGörüntüle
18COŞKUNÎ/ABDULLAH/GARİP ABDULLAH, Abdullah Coşkund. 1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle