Madde Detay

Asıl adı Mehmed Yûsuf’tur. Kaynaklarda memleketi hususunda sadece “Anadolu kasabalarının birinden” denmekle yetinilmektedir. Şairin, Pervâne Bey Mecmuası’nda yer alan "Kâmetüñ câna göñülde dikdi bir serv-i revân" mısraı ile başlayan gazeli, bir şiir mecmuasında “Esîrî-i Bursevî fermâyed” başlığıyla yer almaktadır. Şiir mecmuasındaki bu başlık şairin Bursalı olabileceğini düşündürmektedir (Mecmû’a-i Eş’âr vr. 4a). Bursalı Mehmed Tahir Efendi’ye göre tahsilini tamamladıktan sonra müderrislik ve kadılıktan feragat ederek, diğer kaynaklara göre tahsilini yarım bırakarak Avrupa seyahatine çıktı. Bu gezisi esnasında Hıristiyanlara esir düşüp uzun süre “kâfiristan”da esir kaldığı için “Esîrî” mahlasını aldı. Esaretten kurtulduktan sonra Eğriboz’a bağlı Kızılhisar kasabasına yerleşti. Burada esirlik macerasını nazma çeken şair 1000/1591/92 yılında öldü. Eğriboz’da medfundur. Sanatı hakkında tezkirelerde bilgi yoktur. Esirlik serencamını anlattığı ve kaynaklarda adı bildirilmeyen bir mesnevisinden başka, Bursalı Tahir Efendi, Mecâmi’ü’l-cevâhir ve Türkçe Muhammediye Şerhi (Nüshası: Nuruosmaniye Kütüphanesi, Nr. 1581) kaleme aldığını bildirmektedir. Yakın zamanda ortaya çıkarılan Bağdat Şehrâşûbu’nun bu Esîrî’ye ait olduğu düşünülmektedir. Mesnevi tarzında ve aruzun "mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün" kalıbında yazılan "Bağdat Şehrâşûbu" Yaşar Aydemir tarafından yayımlandı (1999). Eğridirli Hacı Kemâl’in Câmi’u’n-Nezâ’ir’inde 45, Pervâne Bey Mecmuası’nda 7 ve Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde 2 adet şiiri yer almaktadır. 

Aydemir, Yaşar (1999). “Esîrî’nin Bağdat Şehrâşûbu”. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Himmet Biray Özel Sayısı. 446-475. 

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Eğridirli Hacı Kemâl. Câmi’u’n-Nezâ’ir. Bayezıd Kütüphanesi Nr. 5782, vr. 12a, 28a, 41b..

Ergun, Sadeddin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. C.3. 1346.

“Esîrî” (1979). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 3. İstanbul: Dergâh Yay. 94.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Köksal, M. Fatih (2002). “Esîrî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 3. Ankara: AKM Yay. 438-439.

Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2003). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri . Ankara: Bizim Büro Yay. 

Mecmû’a-i Eş’âr. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Koleksiyonu 479.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Nr. 406, vr. 19a, 29a, 356a…

  Gazel

 Arz olaldan berü bu sünbül-i anber-şikenüñ

 Sıdı kadrin komadı nâfe-i müşk-i Hoten’üñ

 Göreli ârızuñ üstindeki reyhân hatuñı

 Toz düşmiş sanuram üstine berg-i semenüñ

 Nice teşbîh ideyin cismüñi gül yapragına

 Berg-i gülden dahı nâzük durur ol pîrehenüñ

 Ey gözüm yolına harc eyle gözüm gevherini

 Ola kim irişesin vaslına ol sîm-tenüñ

 Dûst dîdârını görmek hevesin eyler iseñ

 Dünye vü ukbide bahtuñ ola ferhunde senüñ

 Dirlik ister iseñ ol Îsi-nefes lutfından

 Yüri düş ayagına boynuña dakup kefenüñ

 Ey Esîrî kademüñ sidre-i a’lâya ire

 Ölicek dûst işigi olur ise vatanuñ

(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 1478.)