Madde Detay

Asıl adı adı Eyyup Demirer olan âşık, nüfus kayıtlarına göre 3 Mart 1975 tarihinde, o zaman Tortum ilçesine bağlı bir köy olan, şimdiki Uzundere ilçesinin Gölbaşı [Öşk] köyünde dünyaya gelmiştir. Baba adı Yusuf, ana adı Fatma’dır (Vural 2012: 272; Vural 2012). Âşık Eyyubî, nüfus kayıtlarında 1975 doğumlu görünüyorsa da yaşının daha büyük olduğunu, çünkü babasının kendisini, iki yaş küçük kardeşiyle aynı yaşta nüfusa yazdırdığını söylemektedir (Vural 2012: 272; Vural 2019). Beş erkek, dört kız kardeş olmak üzere dokuz kardeşin ikincisidir. İlkokuldan sonra okuma imkânı olmaz. Çobanlıkla geçimini temin etmeye çalışır, babasıyla beraber uzun yıllar çobanlık yapar (Vural 2012: 272). Eyyubî, 1988'de babasıyla birlikte Erzincan’da çobanlık yaparken zaman zaman Âşık Kul Nurî’nin Sohbet Çayevi adıyla işlettiği âşıklar kahvesine gider ve oradaki âşıkları dinler. Âşıklık sanatını ve birçok âşığı orada tanıma imkânı bulur. Erzincan’dan sonra Tortum’a dönerler. Yine babasıyla birlikte çobanlığa devam eder. Tortumlu Âşık Cemâlî’nin köyü olan Moğos köyünde çobanlık yaptığı yıllarda bir rüya görür. Eyyubî’nin gördüğü rüya, yörede diğer âşıklara ait “bâde İçme” motifli rüyalardan farklıdır. Rüya özetle şöyledir: “Daha önce isimlerini duyduğu ama kendilerini hiç görmediği Reyhânî, Mevlüt İhsânî ve daha sonra kendisine çırak olacağı ustası Ruhânî, üçü birlikte dumanlı bir köprüden geçmektedirler. Eyyubî de onların peşine takılır. Üçünün de üzerlerinde, etekleri yerlere kadar uzanan peştamalları vardır. Birbirlerine tutunarak yürümektedirler. Eyyubî de Ruhanî’nin peştamalından tutunur. Ruhanî bırak dedikçe onun peşinden gider. Dumanlı köprüde onlarla birlikte kaybolur (Vural 2012: 272; Vural 2012). Bu rüyadan sonra birkaç ay kendine gelemez. Biraz toparlanınca bir saz alır. Saz çalmayı çok kısa bir sürede kendi gayretleriyle öğrenir. Sonra, Ruhânî’nin yanına gider. Âşık Ruhanî, tıpkı rüyada gördüğü gibi Eyyup Demirer’i çırak olarak kabul etmek istemez. “Git kendine başka iş bul. Ben âşık oldum da ne oldu ki sen de âşık olmak istiyorsun?” diye onu âdeta yanından kovar. Ancak Eyyubî, yine rüyadaki gibi ısrarcı olur. Ruhanî de kendisini çırak olarak kabul eder. 1990 yılından itibaren 2019 yılı itibariyle otuz yıla yakın bir zaman Ruhanî’nin yanında, onun hizmetinde bulunur. Âşıklık sanatı adına ustasından çok şeyler öğrenir (Vural 2012: 272-273; Vural 2012; Vural 2019). Eyyubî, âşıklık sanatına adım attıktan sonra, Bardızlı Mevlüt İhsanî’nin yanında da bir sene kadar kalır. 1994'te askere alınır. Antalya Keşif İstihbarat Bölüğünde başladığı askerlik görevini Mardin Kızıltepe’de tamamlar. Askerlik dönüşü, ustası Âşık Ruhanî’nin yanında gelenekle ve âşıklık sanatıyla daha sıkı bir bağ kurar. Nurî Çırağı, Nusret Torunî, Hüseyin Sümmânioğlu ve daha pek çok âşığı tanıma imkânı bulur. Daha önce yüzlerini görmediği, ilk defa rüyada gördüğü âşıkları sonradan bizzat görünce rüyada gördükleriyle aynı olduklarını fark eder. Eyyubî, Ruhanî’nin yanına bulunduğu uzun yıllar içinde, Erzurumlu ve Karslı âşıkların tamamına yakınını tanır. Bütün âşıklara sonsuz bir hürmeti olduğunu söyleyen Eyyubî, Erzurumlu Sıtkı Eminoğlu’nun kendisini evladı gibi koruyup gözettiğini, bu yüzden ustası Ruhanî’den sonra Eminoğlu’na çok özel bir muhabbet duyduğunu belirtir (Vural 2012: 273). 2016 yılına kadar düzenli bir işi olmayan âşık, inşaat işleri gibi gündelik işlerde çalışırken, bir taraftan da âşıklık sanatını icra eder. 2016 yılından itibaren Erzurum Büyükşehir Belediyesinde istihdam edilerek kalıcı bir iş sahibi olur. Bugüne kadar birçok gece, şenlik, radyo ve televizyon programlarına katılan âşık, gelenekle olan bağını ve âşıklık sanatını Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı bünyesinde organize edilen etkinliklerde aktif olarak sürdürmektedir. Kahvehane ortamında âşıklık geleneği ve başka etkinlikler kapsamında yörenin başka âşıklarıyla birlikte âşıklık sanatını icra etmektedir. 2008 yılından beri Kültür Bakanlığı’na kayıtlı halk ozanıdır. 1992 yılında Leyla Hanım ile evlenen Âşık Eyyubî üç çocuk babasıdır.

Eyyubî, atışma yapabilen, irticalen şiir söyleyebilen, lebdeğmez yapabilen kısacası bir âşıkta bulunması gereken özelliklerin hepsini taşıyan bir sanatkârdır. Uzun yıllar Âşık Ruhanî’ye çıraklık eden, âşıklık geleneğini usta-çırak ilişkisi içinde bizzat yaşayarak ve âşıklar meclislerinde bulunarak öğrenen Eyyubî, âşıklık geleneğinin icaplarını ve inceliklerini iyi bilen bir gelenek temsilcisidir.

Âşıklık geleneğine ilgi duyması öncelikle babasının etkisiyle başlar. Tulum ve kaval çalabilen babası, aynı zamanda iyi bir hikâye anlatıcısıdır. Yaşanmış çeşitli halk hikâyelerini ve özellikle Köroğlu hikâyesinin bütün kollarını türküleriyle beraber babasından dinleyen Eyyubî, böylece halk hikâyelerini ve âşıklık geleneğini çok küçük yaşlarda tanır. Ustası Ruhanî’den, babasından ve Tortum’un Aksu köyünden Ahmet Gürses’ten dinlediği birçok hikâyeden başka, “Garip Osman” ve “Molla Memmet”" gibi kendi derlediği hikâyeleri de bilmektedir (Vural 2019).

Eyyubî, birçok yarışmalara katılmış, çeşitli dereceler ve ödüller almıştır. 1997'de, Erzurum Âşıklar Derneği ve Atatürk Üniversitesi'nin ortaklaşa düzenlediği Erzurum Âşıklar Yarışmasında “Usta Malı Türkü Dalında” üçüncülük ödülü alır. 2005, 2007, 2010 yıllarında katıldığı Uluslararası Kars Âşıklar Bayramı etkinliklerinde, muamma dalında birincilik, güzelleme dalında ikincilik ve türkülü hikâye dalında üçüncülük ödülü alır. Bursa’da 2009'da, Bursa Yıldırım Belediyesi tarafından düzenlenen Uluslararası Âşıklar Yarışmasında güzelleme dalında üçüncülük ödülü alır (Vural 2019).

Âşık Eyyubî hakkındaki bazı bilgiler ve şiirlerinin bir kısmı çeşitli dergi, gazete ve kitaplarda yayımlanmıştır (Özkaya 2010; Vural 2012; Vural 2018). Altmış kadar şiiri, Kültür ve Turizm Bakanlığı arşivindedir. İrticalen söylediği şiirlerini sonradan kendi el yazısıyla deftere geçirmiştir. Sayısını tam olarak bilemediği şiirlerini yazdığı birkaç defteri vardır. Eyyubî, şiirlerinin bir kısmını sosyal medyadaki Ozan Tortumlu Aşık Eyyubi adlı hesabından görüntülü, sesli ve yazılı olarak da paylaşmaktadır. İnternet ortamını aktif olarak kullanan Eyyubî’nin birçok şiiri de yine çeşitli internet kanallarında yayımlanmıştır (Vural 2019).

Hece ölçüsüyle söyleyip yazdığı şiirlerinde, çoğunlukla, âşık edebiyatı nazım biçimlerinden koşma, semai, destan ve lebdeğmez (Dudak Değmez) türlerini; anonim halk edebiyatının ağıt türlerini kullanır. Şiirlerinde konu sınırlandırması yoktur. Koçaklama, güzelleme, muamma, sosyal, siyasi eleştiri, hiciv, taşlama, dinî, millî ve ahlâkî hemen her konuda irticalen söyleyip daha sonra yazıya geçtiği ve sayısını tam olarak bilemediği pek çok şiirleri bulunmaktadır.