FÂİK, Ömer Fâik Efendi

(d. ?/? - ö. 1245/1829)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Ömer, mahlası Fâik'tir. Babasının adı Abdullah olduğu söylenir. Doğum yılı ve yeri hakkında kaynaklarda bilgi yoktur. Vüzera mühürdarlığı, haceganlık, sipahi kâtipliği ve şıkk-ı salis defterdarlığı yaptığı işler arasında sayılır. Bu da Fâik’in memur sınıfından olmakla birlikte üst düzey bir görevi bulunmadığını gösterir. Sicill-i Osmanî ve Fatîn Tezkiresi’nin verdiği bilgiler arasında yer almamakla birlikte Üniversite Ktp. Halis Efendi 75 numaradaki Fâik Dîvânı’nın 27. yaprağında kendi el yazısı ile yer alan “anbar-emin-ı sabıkı” ibaresi, biyografik kaynaklarda yer almayan başka memuriyetlerinin de varlığına işaret eder. Dîvân'ındaki bazı şiirlerden Nakşibendi tarikatına mensup olduğu hissedilmektedir. Ancak Nakşilikten önce Şeyh Mehmed Sâdık Efendi’nin şeyhliğini yaptığı Sadiye tarikatına intisap ettiği yine kaynaklarda kayıtlıdır. Fâik, 1245/1829 yılında vefat etmiştir.

Eserleri şunlardır:

1. Dîvân: Türkçe ve Farsça Dîvân'ı bulunmaktadır. Türkçe Dîvân'ının bilinen yedi nüshası vardır: İstanbul Üniversitesi Ktp. T.2234; T. 275; T. 5473, 9650; Millet Ktp. Mnz 320; Süleymaniye Ktp. Zühdi Bey 130/2 numaralarda kayıtlıdır. En zengin nüsha Süleymaniye Ktp. Zühtü Bey 130/2 numarada kayıtlıdır. Fâik Ömer Dîvânı’nı nazım şekli esasına dayalı geleneksel divan tertibine büyük ölçüde uygundur. Dîvân'da 37 kaside, 26 tarih, 2 murabba, 3 tahmis, 1 müseddes, 101 gazel, 17 kıt’a ve 13 beyit vardır. Eserde yer alan kasidelerin 35’i Türkçe, 2’si Farsça olup, münacat, na’t ve çeşitli vesilelerle yazılmış medhiyelerden meydana gelir. Şiirler klasik divan tertibine göre sıralanmıştır. Türkçe ve Farsça şiirler karışık hâlde bulunmaktadır.  Eser üzerine yüksek lisans tezi yapılmıştır (Büyükkaya 2008). 

2. Makalat-ı Sıddıkiye: Mürşidi Şeyh Mehmed Sıddık Efendi’nin menkıbelerini içeren mensur bir eserdir. Eser, 1210/1795-96 yılında İstanbul’da basılmıştır.

3. Nizamü’l-atik fi’l-amik:  1219 (1804-1805) yılında Sultan III. Selîm’in Sır Kâtibi Ahmed Efendi’nin ısrarı üzerine nizâm-ı devlete dair kaleme aldığı mensur risaledir. 71 varak olan yazma eserin bir fotokopisi, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY 5836 numarada bulunmaktadır.

4. Ahval-i Rızaiyye: Babasının hâl tercümesini içerir.

Kaynakça

Bursalı Mehmed Tâhir (1333-42). Os­manlı Müellifleri. C. III. Matbaa-ı Amire. İstanbul.

Büyükkaya, Hande (2008). Faik Ömer ve Divanı: Karşılaştırmalı Metin-İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi.

Fatîn Dâvud (1271). Tezkire-i Hâtimetü’l-Eş'âr. İstanbul.

Fâik. Dîvân-ı Fâik. İstanbul Üniversitesi. T. 2234.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. 2. İstanbul: Dergâh Yay.

M. Şemseddîn Sâmi (1996). Kâmûsü'l-Alam. C. 4. Kaşgar Neşriyat. İstanbul.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 27.11.2014
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Gûy-i vasla hatt-ı cânân pür-vebâlimdir benim

Daldan dala konan murg-ı hayâlimdir benim

Öyle zîb etmiş ki hüsnün hatt ile ol mû-miyân

Kıl kadar yok aybı varsa kîl ü kâlimdir benim

Dâgdâr-ı hâr-ı cevri olsam ol şûhun n'ola

Bâg-ı dilde kad keşide gül nihâlimdir benim

Mâha teşbîh eyledim ol mihr-i hüsnü didi kim

Dûş-ı nâzımda kamer bir köhne salimdir benim

Âşık-ı mümtâzın ol şekker-lebe sordum didi

Fâik-i tûtî zebân şîrîn edâlımdır benim

(Fatîn Dâvud (1271). Tezkire-i Hâtimetü’l-Eş'âr. İstanbul. 315.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ABDÎ, Abdî Paşad. ? - ö. 10 Mayıs 1755Doğum YeriGörüntüle
2FÂ'İZÎ, Kâf-zâde Fâ'izî, Abdülhayd. 1589 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3VÂCİDd. 1825 - ö. 1882Doğum YeriGörüntüle
4ABDÎ, Abdî Paşad. ? - ö. 10 Mayıs 1755Doğum YılıGörüntüle
5FÂ'İZÎ, Kâf-zâde Fâ'izî, Abdülhayd. 1589 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6VÂCİDd. 1825 - ö. 1882Doğum YılıGörüntüle
7ABDÎ, Abdî Paşad. ? - ö. 10 Mayıs 1755Ölüm YılıGörüntüle
8FÂ'İZÎ, Kâf-zâde Fâ'izî, Abdülhayd. 1589 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9VÂCİDd. 1825 - ö. 1882Ölüm YılıGörüntüle
10ABDÎ, Abdî Paşad. ? - ö. 10 Mayıs 1755MeslekGörüntüle
11FÂ'İZÎ, Kâf-zâde Fâ'izî, Abdülhayd. 1589 - ö. ?MeslekGörüntüle
12VÂCİDd. 1825 - ö. 1882MeslekGörüntüle
13ABDÎ, Abdî Paşad. ? - ö. 10 Mayıs 1755Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14FÂ'İZÎ, Kâf-zâde Fâ'izî, Abdülhayd. 1589 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15VÂCİDd. 1825 - ö. 1882Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ABDÎ, Abdî Paşad. ? - ö. 10 Mayıs 1755Madde AdıGörüntüle
17FÂ'İZÎ, Kâf-zâde Fâ'izî, Abdülhayd. 1589 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18VÂCİDd. 1825 - ö. 1882Madde AdıGörüntüle