Madde Detay

Lale devri şairlerindendir. Asıl ismi Ali'dir. Şamlı Ali Ağa demekle şöhret bulmuş, şiirlerinde Fâiz mahlasını kullanmıştır. Sâlim’de, Fâ'iz (dad harfiyle), Râmiz  ve  Tuhfe-i Hattâtîn’de göre Fâ'iz (z harfiyle) olarak geçtiğini Kilârî Ahmed Refî' dikkat çeker (Rıfkı Melul Meriç 1956: 6). Çorlulu Ali Paşa tarafından saraya alınan şair, Enderun’da yetişip sır kâtipliğinden kapıcıbaşılığa yükselmiş ve maktul Mustafa Paşa’ya damat olmuştur. Fâ'iz, Sultan Mahmûd devrinde 1142/1729-30 senesinde vefat etmiştir (Çapan 2005:530; Erdem 1985: 235).

Sâlim ve Râmiz'e göre, maharetli ve her türlü sanata muktedir olgun bir şairdir. Müstakîmzade Sa'deddîn Efendi ise, onun şair ve münşi, aynı zamanda beş yaşında Kurân’ı hıfzeden bir hafız, hattât ve musiki ilminde mahir bir hanende olduğunu belirtir. Fâ'iz, hüsn-i hattı Ressâm Ömer Efendi’den meşk ederek icazet almıştır. Müstakîmzâde'ye göre, Üçüncü Sultan Ahmed’in 1718/1131 hicri yılında inşa ettirdiği kütüphanenin cümle kapısı üzerindeki mermer kitabedeki Arapça tarih Fâ'iz’e aittir. Yazısı celi sülüstür (İnal 1928: 337). Ahmed Refî’, Enderunlu Şairler, Hattatlar ve Musiki Sanatkarları Tezkiresi’nde; onun hakkında “gönül erbabının başı, Arapça şiirde bilgi sahibi, Farsça şiirde Sa'dî ile aynı ayarda, Türkçe şiirde Bâkî’nin muadili, nesri fevkalâde, yaradılışı güzel, huyu mükemmel" biri gibi mübalağalı değerlendirmeler yapar (Rıfkı Melul Meriç 1956: 6). 

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 

Erdem, Sadık (hzl.) (1985). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı. Ankara: AKM Yay. 

Erdemir, Avni (1999). Musikişinas Divan Şairleri. Ankara: Türk Sanatı ve Eğitimi Vakfı. 275.

İnal, İbnülemin Mahmud Kemâl (hzl.) (1928). Müstakîmzâde Süleyman Sadeddin. Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul:  İstanbul Devlet Matbaası.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şuara - Salim Efendi. Ankara: AKM Yay. 

Meriç, Rıfkı Melul (1956). "Kilârî Ahmed Refi. Enderunlu Şairler, Hattatlar ve Musiki Sanatkarları Tezkiresi". İstanbul Enstitüsü Dergisi (12): 6.