Madde Detay

 Asıl adı Fehmî’dir, Bektaşi “Baba”sı olması nedeniyle “Fehmî Baba” olarak tanınır. Ulaşılabilen şiirlerinde “Fehmî” mahlasını kullandığı görülmektedir. Doğum tarihi bilinmeyen Fehmî Baba, Kırşehir’de dünyaya gelmiştir. Nerede yaşadığı, nasıl bir hayat sürdüğü, mesleği ve ailesi hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Fehmî Baba hakkında bilgi veren kaynaklarda, onun eğitim durumuyla ilgili herhangi bir bilgi mevcut değildir; ancak şiirlerinde kullandığı Arapça-Farsça kelime ve tamlamalar ve şiirlerinin derin tasavvufi altyapısı, Fehmi Baba’nın tarikat erkânını iyi bildiğini ve tasavvuf konusunda kendisini iyi yetiştirmiş olduğunu göstermektedir. 1895 yılında öldüğü tahmin edilen şair, Hacı Bektaş Dergâhı’na gömülmüştür (Ergun 1944: 293; Koca 1990: 399; Özmen 1995: 323).

Bilinen müstakil bir eseri yoktur. Nefeslerini aruzun yanı sıra, heceyle de oluşturmuştur. Şiirlerinde Noktavilik inancına dair görüşlerine rastlanır. Çağının Türkçesini ustalıkla kullanır (Koca 1990: 399; Özmen 1995: 323). Hz. Muhammed ve Ehlibeyt sevgisinin yanı sıra, Hz. Ali sevgisi Fehmî Baba’nın şiirlerinde özel bir yerde durmaktadır. Fehmî Baba’nın şiirleri, gerek şekil gerekse dil açısından Divan şiirine oldukça yakındır. Beyit nazım biriminin yanı sıra dörtlüklerle de şiir oluşturmuştur. Şiirlerinde Osmanlıca kelimelere ve tarikat terimlerine çokça rastlanır.

 Fehmî Baba’nın “Muhabbet açılsın cemâl görünsün/ Muhammed Mustafa Ali aşkına” mısralarıyla başlayan düvaz imamı, Anadolu’nun pek çok yöresinde yaşayan Alevi-Bektaşi inancına mensup topluluklar arasında, tertip edilen ayin-i cemlerde yaygın olarak okunmaktadır. Bu düvaz imam, incelediğimiz kaynakların hepsinde Fehmî Baba’ya ait olarak gösterilirken yalnızca M. Tevfik Oytan’ın Bektaşiliğin İçyüzü Dibi Köşesi Yüzü ve Astarı adlı eserinde Vasfî’ye ait olarak gösterilmiştir (Oytan 2007: 458).

Ergun, Sadettin Nüzhet (1944). Bektaşi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.

Koca, Turgut (1990). Bektaşi Alevi Şairleri ve Nefesleri 13. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Kadar. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.

Oytan, M. Tevfik (2007). Bektaşiliğin İçyüzü Dibi Köşesi Yüzü ve Astarı. İstanbul: Demos Yay.

Özmen, İsmail (1995). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C.IV. Ankara: Saypa Yay.

Nefes

Nokta-i meknun–i zir-i Bism-i Ba’sın ya Ali

Satr pira-yi sahif-i (Hel etâ)sın ya Ali

Olsa bin keşşaf ilmin noktasını keşf idemez

Kenz-i mana-yı hakayık aşinasın ya Ali

Vasf-ı ilminde nola eylerse vassaf acz

Bab-ı ilme mebde ü hem müntehasın ya Ali

Lâ fetâ illâ Ali lâ seyf illâ Zülfikâr

Şanına burhan-ı katı bir fetâsın ya Ali

Bir Yehudi bir Nesara var mıdır inkar ede

Rüstem-i din-i Mübin Hayber küşâsın ya Ali

Bir diğer başlı şereftir nüsha-yı sıhriyetin

Fehmi-i biçareye mahz-ı akasın ya Ali.

 Özmen, İsmail (1995). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C.V. Ankara: Saypa Yay. 324.