Madde Detay

Asıl adı Mehmed’dir. Sadrâzam Avlonyalı Ayas Paşa torunlarındandır. İstanbul’da doğdu. Cihângîrî Hasan Efendi’nin etkisiyle Halvetî tarikatına girdi. Daha sonra Bursa Mevlevîhânesi şeyhi Sâlih Dede’ye intisap ederek Mevlevî oldu. Sonra Adem Dede Efendi’ye intisap etti. Seyyid Halil-i Ruhâvî’ye bağlandı. Köprülü Fazıl Ahmed Paşa (ö. 1676)’ya yazdığı kasidenin beğenilmesi üzerine kendisine caize olarak Cizye kitabeti makamı verildi. Fazıl Ahmed Paşa’nın vesile olması ile dönemin padişahı IV. Mehmed (saltanatı: 1648-1687)’in sohbetlerinde bulundu. Padişahın musâhipliği rütbesine ulaştı ve sultanın pek çok lütuflarına nail oldu. İstanbul Rumelihisarı’nda projesini kendisinin çizdiği ve yapımına bizzat nezaret ettiği yalısında hayatını sürdürmüştür. Bu yalı döneminde çok şöhret buldu. Rumeli Hisarı İskelesi yakınındaki yalının planını yaptı ve planını çizerek türlü türlü nakışlarla binanın kemerini ve sundurmasını dahi kendi eliyle nakşetti. Yalının bulunduğu mekâna “Fennî Burnu” dendi. Daima yapı işiyle meşgul ve tabiatıyla her zaman yıkıp yapmaya meyilli olduğundan şu hali tabiatının bir eseri olarak şiirlerine bile yansımıştır. Bazı kaynaklara göre 1120 / 1708, bazılarına göre ise 1127 / 1715 tarihinde vefat etti. Rumelihisarı’ndaki Kayalar Mezarlığı’na defnedildi. Ölüm tarihi Safayî, Beliğ ve Mecma-ı Şuara'da 'de 1120/1708, Salim'de 1127/1715, Esrar Dede'de 1128/1716 olarak gösterilmiştir.

Mürettep Dîvânı olduğuna dair kaynaklarda bilgi bulunmasına karşın yapılan araştırmalarda dîvânına rastlanmamıştır. Tarih manzumeleri ile de meşhurdur. Hadikatü’l-Cevâmî’de Mehmed Fennî’nin mûsikî ile meşgul olduğu da kaydedilmiştir. Bilgili, zarif sözlü bir şair olduğu için “Fennî” mahlasını tercih etmiştir. Şiiri ve inşası ile tanındı. Bazı kaynaklarda Mehmed Fennî ile Mustafa Fennî birbirine karıştırılmıştır.

 

 

 

Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.)(1999). İsmâil Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyli Zübdeti'l-Eş'âr.Ankara: AKM Yay. 325.

Arslan, Mehmet  (hzl.)(1994). Mehmet Siraceddin - Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdebâ. Sivas. 100-105.

Bağdadlı İsmail Paşa (1945-1947). Keşfü'z-Zünûn Zeyli I-II. İstanbul: MEB Yay. 531.

Bursalı Mehmed Tâhir (1333-42). Os­manlı Müellifleri. C.2. Matbaa-ı Amire. İstanbul. 367.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî. Ankara: AKM Yay.

Erdem, Sadık (hzl.) (2014). Ali Enver Semahane-i Edeb: İstanbul: TTK Yay. 167.

Genç, İlhan (hzl.)  (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şuara - Salim Efendi. Ankara: AKM Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.). (2001). Mehmet Nâil Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 787.

Mehmed Süreyyâ (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 4/26.

Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). Ankara: KB Yay. 342.

 

Câm-ı visâli hasret-i cânân çeken çeker

Renc-i humârı sâgar-ı hicrân çeken çeker

Âsûdelik merâm ise dervîş-meşreb ol

Dünyâda derdi gayret-i akrân çeken çeker 

Derviş-meşreb ol ki gönül rahat andadur

Dünyâda derdi ğayret-i akran çeken çeker

Bu âsyâb-ı ışkı ya bir seng-dil çeker

Ya nevbet ile mihnet-i devrân çeken çeker

Giryân görünce Fennî'yi sundı lebin o şûh

Câm-ı merâmı zahmet-i ihvân çeken çeker

(Erdem, Sadık (hzl.) (2014). Ali Enver Semahane-i Edeb: İstanbul: TTK Yay. 167.)

Âşık ki vuzû eylemeye çeşm-i teriyle

Sâcid olamaz kıble-i maksûda yeriyle

Reşk eylerem ol âşıka kim bezm-i belâya

Zînet vire fevvâre-i hûn-ı cigeriyle

Âyâ bulunur mı bize bir ârif-i âgâh

Hâk-i teni iksîr ide feyz-i nazarıyla

 ***

 Ruhsâr-ı yâre sanma o nev-hat zarar virür

Şeh-bâz-ı hüsnine yeniden bâl ü per virür

İsbât u nefy içinde lebün sırr-ı noktadur

Vardur diyen dehânunı cândan haber virür

 ***

 İtdük gıdâ hümâ-yı gama üstühânımız

Olsa aceb mi evc-i felekde mekânımız

(Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmâil Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyli Zübdeti'l-Eş'âr.Ankara: AKM Yay. 325.)